Syntaktische-elementenlijst

betr. woord met antecedent

De betr. woorden met antecedent zijn vn's (die, dat, wat), vn-bw's (waar... mee enz.) en ‘vn's’ (waar en wanneer).

A. Opsomming en beperkingen bij antecedenten:

1. vn's als antecedent

iemand	die	belangrijk is
iets	wat	belangrijk is

a. Genusaanduiders

Die is alleen genusaanduider als het antecedent een enkelvoudig zn is, maar niet na onbep. vn's en een bak. vn (iemand, niemand, iedereen; degene). Na een pers. vn hebben we een tekstkonstruktie:

hij die verstandig is
zij die zich aanmeldt

Wat komt als genusaanduider voor na een het-woord als antecedent.

Na sommige onbep. vn's kan het ook voorkomen maar dan niet als genusaanduider, want die vn's hebben geen genus:

iets wat de moeite waard is

b. Een zin als antecedent is enkel tekst:

hij kwam weer te laat, wat hem strafwerk opleverde
ik heb me vergist, wat me nu duur te staan komt
hij is zwaar ziek, wat ons heel erg spijt

Meestal zijn de hoofdvormen van de twee zinnen gelijksoortig. Er is een zekere overeenkomst met nevenschikking met en dat.

2. Vn-bw's

Betr. vn-bw's duiden nooit genus aan; ze kennen wel splitsing, die vaak de voorkeur heeft:

een huis waarvoor	ik veel		betaald heb
een huis waar	ik veel	voor	betaald heb	(voorkeur)

3. ‘Vn's’

Betr. ‘vn's’ zijn waar en wanneer/als: het plaatsaanduidende waar heeft als antecedent meestal een zn of onbep. ‘vn’ dat eveneens plaats aanduidt:

het huis waar je woont
ergens waar het rustig is
nergens/overal waar het rustig is

Wanneer is zeldzaam, duidt tijd aan, en heeft als antecedent een zn of onbep. ‘vn’ dat hetzelfde doet:

in de vakantie	wanneer	ik weg ben
altijd	wanneer	ik weg ben
	als

Maar als kan behalve tijdsaanduidend ‘vn’ ook vw zijn, en ‘voorwaarde’ betekenen.

Dat ‘vn's’ wel degelijk bij de vn's en de vn-bw's horen, blijkt uit nevenschikbaarheid daarmee:

een plaats	die me aanstaat	en waarop ik me prettig voel
het ogenblik	wanneer ik kan vertrekken	en dat nu aangebroken is

B. Binnenbouw bv. bijzin

Het betr. woord staat per se binnen het ⵠ, zoals alle betr. woorden. Hetzelfde geldt voor het vw als/wanneer.