Kleine ABN-syntaxis in vraag en antwoord

Voor VHMO en ander voortgezet onderwijs

Vra. woorden

71 Welke vra. woorden zijn er?

71 Vra. vn's, vra. vn-bw's, vra. bw's en vra. tw's.

Een vra. woord is een woord dat hoogstens voor kan komen binnen het eerste zinsdeel van een hoofd- of bijzin.

72 Wat is een vra. vn?

72 Een vra. woord dat als antwoord een aanw. vn kan krijgen:

De vra. vn's zijn wie, wat, wat voor (een) en welk(e).

73 Wat is een vra. vn-bw?

73 Een vra. woord dat als antwoord een aanw. vn-bw kan krijgen:

[p. 40]

De vra. vn-bw's zijn waar bij, waar voor, waar tussen, waar door enz., althans als ze op bovengenoemde plaats staan.

We spreken van vra. vn-bw omdat waarbij, waarvoor enz. sterk lijken op groepen van vz + vra. vn: bij wat, voor wat enz.

74 Wat is een vra. bw?

74 Een vra. woord dat als antwoord een aanw. bw kan krijgen:

De vra. bw's zijn hoe, wanneer en waar.

74a Wat is het verschil tussen het vw wanneer en het vra. bw wanneer?

74a Het vw wanneer kunnen we door als vervangen; we kunnen er ook geen of achter zetten enz.:

75 Wat is een vra. tw?

75 Een vra. woord dat als antwoord een aanw. tw kan krijgen:

De vra. tw's zijn hoeveel en hoeveelste.

76 Betr. woorden en vra. woorden hebben één ding gemeen: ze kunnen voorkomen binnen het eerste zinsdeel van een bv bijzin. Hoe onderscheiden we de twee woordsoorten nu?

76 Er zijn twee soorten bv bijzinnen: die met voorplaatsing en die met achterplaatsing van de pv (vgl. antwoord 46a):

Bij het eerste type zijn geen moeilijkheden: daar kan geen betr. woord voorkomen, wel een vra. woord. Bij het tweede zijn wel moeilijkheden; de eenvoudigste oplossing is deze: probeer achter het ‘moeilijke’ woord of in te voegen. Kan dat, dan hadden we te maken met een vra. woord, kan dat niet, dan was er een betr. woord.

[p. 41]

Ten overvloede kunnen we dan nog de direkte-redeproef en de antecedentproef nemen. We geven enkele voorbeelden van de drie proeven bij vn's, vn-bw's en bw's.

1 Betr. en vra. vn.

iemand	wie je het moet vertellen
de vraag	wie je het moet vertellen

a. De of-proef:



b. De direkte-redeproef:



c. De antecedent-proef:







Ten overvloede wijzen we op nóg een mogelijkheid bij wie en wat. Het vra. vn wie kan een nabepaling krijgen, het betr. vn wie nooit:



Bij het onderscheid tussen het vra. en het betr. vn wat kunnen we gebruik maken van het feit dat een betr. vn vaak in getal overeenkomt met z'n antecedent (vgl. antwoord 66):

2 Betr. en vra. vn-bw.

Hier geven we een dubbelzinnig voorbeeld:

de vraag waar ik aan denk is nummer 23 ‘aan welke vraag denk ik?’ de vraag waar ik aan denk is onopgelost 'de vraag ‘waar denk ik aan?’

[p. 42]

a. De of-proef:

de vraag waar of ik aan denk

Is dit blijkens de omgevende woorden (of blijkens het protest van de spreker) uitgesloten, dan was waar aan een betr. vn-bw; kan dit wel, dan was waar aan een vra. vn-bw.

b. De direkte-redeproef. Die hebben we bij de betekenis-omschrijving zojuist al genomen. Kommentaar is hier dus overbodig.

c. De antecedent-proef. Ook die hebben we op de genoemde plaats al genomen.

3 Betr. en vra. bw.

Ook hier geven we een dubbelzinnig voorbeeld:

de vraag waar we gebleven zijn is nummer 23 ‘bij welke vraag zijn we gebleven?’ de vraag waar we gebleven zijn is onopgelost 'de vraag ‘waar zijn we gebleven?’

Wat we onder 2 van het vn-bw gezegd hebben, geldt net zo hier bij het bw.