|
| |
| |
| |
Verantwoording en inhoud
| |
| |
Verantwoording
1. Wijze van uitgeven
In de eerste druk van dit deel van het Verzameld Werk is het verhalend proza van Paul van Ostaijen niet weergegeven in de oorspronkelijke vorm waarin hij het geschreven of tijdens zijn leven gepubliceerd heeft. De door hem gebruikte spelling-Kollewijn werd vervangen door de officiële spelling en, wat door mij toen reeds ‘ingrijpender en veel subjectiever’ genoemd werd, de barbarismen werden verwijderd, overeenkomstig het verzoek dat de schrijver tijdens zijn leven aan zijn vriend Gaston Burssens had gedaan. De bedoeling hiervan was de tekst voor de gewone lezer zo toegankelijk mogelijk te maken. En het diplomatisch karakter van de uitgave zou ondanks deze aanpassing toch gehandhaafd blijven door iedere afwijking van het origineel in een Supplement te verantwoorden.
De criticus Hans van Straten maakte in Het Vrije Volk van 9 april 1955 tegen deze werkwijze bezwaar en schreef: ‘Na de wapenstilstand van 1918 sloeg er een golf van internationalisme over de wereld. Het taalgebruik van Van Ostaijen, met zijn talloze ontleningen aan Frans en Duits, is daar een symptoom van. Wie dit taalgebruik gaat bijschaven, gaat zuiveren, doet de schrijver onmiddellijk geweld aan.’
Achteraf geef ik Van Straten, zeker in zijn slotconclusie, gelijk, vooral nu er na ruim tien jaar nog enkele factoren ten gunste van een ‘onbewerkte’ uitgave bij gekomen zijn. Want in de eerste plaats bleek de uitgever niet in staat het aangekondigde Supplement te laten verschijnen, waardoor de uitgave zijn diplomatisch karakter verloor. Bovendien zijn intussen reeds een drietal pockets verschenen met een groot aantal grotesken van Van Ostaijen in de ‘aangepaste’ vorm, zodat er ruimschoots gelegenheid tot een eerste kennismaking bestaat en er plaats is gekomen voor een afzonderlijke, wetenschappelijke uitgave, die bovendien voor niet-wetenschappelijke belangstellenden allerminst onleesbaar is.
Op grond van deze omstandigheden is bij de herdruk van dit deel Proza de gelegenheid aangegrepen om de tekst hiervan op dezelfde wijze te verzorgen als dit voor de beide delen Poëzie gedaan is. Hier past een woord van dank aan de uitgever, die het risico van een geheel nieuwe uitgave op zich heeft willen nemen en zijn aanvankelijk, minder riskant plan om de eerste druk fotografisch, dus ongewijzigd, te herdrukken heeft laten varen.
In deze herdruk zijn alle teksten die Van Ostaijen tijdens zijn leven heeft gepubliceerd, ongewijzigd weergegeven, evenals de handschriften van zijn verhalen die nimmer of eerst na zijn dood zijn gedrukt. Een enkele maal moest echter een postume, door Gaston Burssens bewerkte publikatie als grondslag voor deze uitgave worden genomen, doordat het handschrift hiervan niet kon worden teruggevonden. Bij iedere tekst wordt in deze verantwoording opgegeven welke publikatie of welk handschrift is gevolgd en ook welke andere uitgaven voor zijn dood of welke handschriften hiervan verder bekend zijn. Bovendien wordt bij de handschriften opgegeven waar deze zich thans bevinden.
De enige wijzigingen die aangebracht werden, zijn herstelde drukfouten of verschrijvingen en een aantal inconsequenties in de door Van Ostaijen gebruikte spelling, vooral in de bastaardwoorden. Al die wijzigingen vindt men echter in deze verantwoording ter plaatse vermeld.
Evenals dit bij de herdruk van de beide delen Poëzie het geval was, ben ik bij deze herdruk erkentelijk voor de medewerking die Prof. Dr. H. Uyttersprot te Gent bij het signaleren van fouten in de eerste druk verleend heeft. Ook ben ik dank verschuldigd aan de bezitters der handschriften voor de mij verleende inzage.
De wijzigingen worden in deze verantwoording als volgt aangegeven: het eerste cijfer slaat op het paginanummer van deze uitgave; dan volgt de, steeds van boven af getelde, regelaanduiding; daarna wordt vòòr het teken ] de in deze uitgave weergegeven lezing vermeld en achter het teken ] de lezing zoals deze in de oorspronkelijke tekst voorkomt.
| |
| |
| |
2. Volgorde van de verhalen
Het werk is ditmaal in vier afdelingen onderverdeeld, die onderling chronologisch parallel lopen.
De eerste afdeling, Gebundeld Proza, bevat in chronologische volgorde van verschijnen de boekuitgaven die tijdens het leven van Van Ostaijen het licht zagen.
In de tweede afdeling, Verspreid Proza, volgen alle teksten die Van Ostaijen tijdens zijn leven alleen in kranten en tijdschriften heeft gepubliceerd, eveneens in chronologische volgorde van verschijnen.
De derde afdeling, Nagelaten Proza, bevat het werk dat na Van Ostaijens dood, hetzij in boekvorm, hetzij in tijdschriften, gepubliceerd werd of dat alleen in handschrift bewaard is gebleven. De volgorde van deze afdeling wordt zoveel mogelijk bepaald door de datum van ontstaan der verhalen.
De teksten van deze laatste afdeling zijn - in tegenstelling tot die der eerste twee afdelingen - dus niet door Van Ostaijen ten einde toe voor de druk gereed gemaakt en gecorrigeerd, sommige zijn zelfs onvoltooid. Ook is het niet bekend welke van deze verhalen hij niet heeft kunnen en welke hij niet heeft willen publiceren.
Ten slotte is aan deze druk voor het eerst nog een Aanvulling toegevoegd, waarin twee hoofdstukken van een onvoltooide autobiografische roman zijn opgenomen.
| |
3. Gebundeld Proza
De trust der vaderlandsliefde
Deze groteske is in juli 1925 afzonderlijk gepubliceerd als 2de deel van de Cahiers van de Driehoek. Het boekje, geniet in brochure-omslag, bevat 36 blz. Het omslag, 13,5 × 18,5 cm, lichtbruin, is bedrukt met de tekst: ‘Paul van Ostaijen / De Trust der Vaderlandsliefde / Met portret van de schrijver / door / Arnold Topp / Cahiers van de Driehoek 2 / Uitgeverij / Statiekaai, 7/ Antwerpen’. Op de 4de blz. een tekening, waar links onder geschreven staat: ‘Portret Paul van Ostaijen’ en rechts onder: ‘A. Topp 20’. De 5de blz. is de titelpagina met een tekst gelijk aan die van het omslag op de laatste 4 regels na, die hier door de 2 regels: ‘Uitgaven van De Driehoek / Statiekaai, 7 - Antwerpen’ zijn vervangen. Op de 35ste blz. staat het colofon: ‘Dit cahier werd gedrukt in driehonderd-dertig exemplaren, waarvan dertig auteurs-exemplaren gedrukt op Engels tekenpapier, genummerd 1-30, niet in de handel, en driehonderd exemplaren op gewoon papier, genummerd 31-330’. Op de laatste blz. wordt vermeld: ‘Druk van A. Breuer, Elsene Steenweg, 313, te Brussel, Juli 1925’. De auteurs-exemplaren waren ingenaaid en ongeniet en de tekst van het omslag was hier gelijk aan die van de titelpagina.
Het handschrift van deze groteske is verloren gegaan op één zijde van een gelinieerd blocnotevel na, dat in het bezit is van mevr. Y. Burssens-Goubet en op de achterzijde het gedicht Wals van kwart voor Middernacht bevat (beschreven in de Verantwoording van deel II, blz. 262 van de eerste en blz. 269 van de tweede en derde druk). De voorzijde is beschreven met donkerblauwe inkt en genummerd: 16. De tekst begint met de woorden ‘voor zorgen dat ze worden omgebracht.’ en eindigt met: ‘Begin met een matige dosis morfium.’ (blz. 17, r. 40 tot blz. 18, r. 25 in deze uitgave). De datum van het ontstaan van deze groteske is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de Cahiers van de Driehoek de volgende afwijkingen:
| blz. 8, |
r. 7: ploerten het tromgeroffel ] ploerten, het tromgeroffel r. 9: natie verzwakkende ] natieverzwakkende r. 17: dáár ] dààr r. 21: ‘]’ |
| blz. 9, |
r. 1 en 13: ‘]’ r. 38: regenereren ] regeneren |
| blz. 10, |
r. 4: uitvoeriger, sprak ] uitvoeriger sprak r. 15: onderbewuste ] onderbewste r. 38: zoals ] zooals |
| blz. 11, |
r. 25: Dr. ] dr. r. 35: jaarmarktdoktersvoordracht ] jaarmarktdokters voordracht |
| blz. 12, |
r. 7: theoreties-begronde ] teoreties-begronde r. 10: fyzies-gedetermineerde ] fizies-gedetermineerde r. 14: af ] at r. 20: .’ ] ’. r. 36: had je ] hadt je |
| |
| |
| |
r. 40: ‘ Het ] - ‘ Het |
| blz. 13, |
r. 1: geenszins ] geenzins r. 16: symbool ] simbool r. 19: vereeuwigt ] vereeuwigd r. 20: koning, tot ] koning tot r. 26: individuele, nog ] individuële, noch r. 27: axioom ] aksioom r. 31: moeten be- ] moet be- r. 33: eenling ] oenling r. 42: het moeras ] de moeras gehechtheid ] geëchtheid |
| blz. 14, |
r. 4 en 25: ‘ ] ’ r. 4: Sommigen ] Sommige r. 7 en 10: meeting ] meting r. 39: konkrete ] conkrete r. 41: ‘Er ] -‘Er |
| blz. 15, |
r. 9: ‘ ] ’ r. 23: axioom ] aksioom r. 26: ik: wij ] ik; wij r. 33/34: konkreet symbool ] conkreet simbool |
| blz. 16, |
r. 27: konkreet rechtsymbool ] conkreet rechtsimbool r. 30: individuen ] individuën r. 32: dit te doen ] dit doen r. 39: ‘ ] ’ |
| blz. 17, |
r. 5 en 10: ‘ ] ’ r. 16: dezen ] deze r. 18: insgelijks ] insgeliks r. 30: mijnheren’, zegde ] mijnheren, zegde r. 31: afscheid, ‘te ] afscheid, te r. 32: Naar ] Maar |
| blz. 18, |
r. 1: geenszins ] geenzins r. 2: revoir.’ ] revoir’. r. 8: uit gezien ] uitgezien r. 12: s.v.p.’ ] s.v.p.’. r. 19: geldt ] geld r. 22: oergemakkelik ] vergemakkelik r. 32: ‘Het ] ‘het r. 34 en 38: ‘Moeder ] ‘moeder |
| blz. 19, |
r. 3: ‘De ] “de r. 7: schande.” ] schande’. r. 17: Fochaan ] fochaan r.20: kinderjuffrouw ] kinderjufvrouw r. 29: bestormd, gelegen ] bestormd gelegen r. 33: enkelen ] enkele r. 35: gemunt ] gemund |
| blz. 20, |
r. 5: eventuele ] eventuële r. 13: kinderjuffrouw ] kinderiufvrouw r. 19 en 21: juffrouw ] jufvrouw r. 28: V(aderlandsliefde).’ ] V(aderlandsliefde). r. 36: gelukt’, zo ] gelukt, zo r. 37: gezegd, ‘een ] gezegd, een |
| blz. 21, |
r. 5: elf ] elk r.7/8: applaudisseren ] applauderen r. 9: geheimer Obersanitätsrat ] geheider Obersamtätsrat knop ] knoop r. 13: champagne ] sjampanje r. 15: chinese ] sijneze r. 41: teutoonse ] teutoonst |
| blz. 22, |
r. 27: paste ] pastte r. 34: had ] hadt |
| blz. 23, |
r. 23: Nieder den Verrätern ] Nieda den Varätern r. 28: opletten ] opleiten r. 30: politierapport ] politie rapport |
| blz. 24, |
r. 3: 's lands weerbaarheid ] 's landsweerbaarheid r. 11: buitengewone ] buiten gewone r. 16: hoofdstad ] hoofstad r. 20: geheimen ] geheime r. 28: dynamiet ] dinamiet r. 33: pioniers ] pionniers r. 36: dezen ] deze |
| blz. 25, |
r. 9: had ] hadt r. 12: zwaarindustrieel ] zwaarindustrieël r. 26 en 36: lustrumfeesten ] lustrum feesten r. 29: aktief ] actief r. 34: hadden ] haden r. 39: Officieel ] Officiëel stteds Zijne ] steeds. Zijne |
| blz. 26, |
r. 17: continuele ] continuële r. 19: zwaarindustrieel ] zwaarindustriëel r. 20: ‘De ] ‘de r. 24: zijn. Nadat ] zijn; Nadat r. 34: ‘In ] ‘in r. 42: is, neen ] is neen |
| blz. 27, |
r. 20: zij. Boven ] zij: Boven r. 22: metafysis ] metafisis r. 27: theorieën ] teoriën |
| blz. 28, |
r. 1: Het ganse ] De ganse r. 14: portefeuille ] portefeuillé r. 16: dáár ] dââr |
De bladzijde handschrift vertoont ten opzichte van de tekst in deze uitgave de volgende afwijkingen:
| blz. 18, |
r. 1: geenszins ] geenzins r. 6: insgelijks ] insgeliks r. 8: pacifisten; en ] pacifisten en r. 9: voor ] vóór |
| |
Het bordeel van ika loch
Deze groteske is in februari 1926 afzonderlijk gepubliceerd als 5de deel van de Cahiers van de Diehoek. Het boekje, geniet in brochure-omslag, bevat 32 blz. Het omslag, 13,5 × 18,5 cm, lichtrood, is bedrukt met de tekst: ‘Paul van Ostaijen / Het Bordeel / van Ika Loch / Met een frontispiece / van / René Magritte / Cahiers van de Driehoek no 5 / Uitgave van De Driehoek /
| |
| |
Statiekaai 7, Antwerpen’. Op de 2de blz. de tekening van Magritte, gedateerd 1925. De 3de blz. is de titelpagina met een tekst gelijk aan die van het omslag op de 7de regel na, die hier is weggelaten. Op de 31ste blz. staat het colofon: ‘Dit cahier werd gedrukt in driehonderd-dertig exemplaren, waarvan dertig auteurs-exemplaren gedrukt op Hollands papier, genummerd 1 tot 30, niet in de handel, en driehonderd exemplaren op gewoon papier, genummerd 31 tot 330. Dit is nummer:...’
Op blz. 4 van het omslag: uitgeversvignet met de woorden ‘De Driehoek / Statiekaai 7 / Antwerpen’ en daaronder: ‘Drukk. A. Breuer, Brussel.’
Het handschrift van deze groteske is niet teruggevonden en de datum van ontstaan is onbekend. Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de Cahiers van De Driehoek de volgende afwijkingen:
| blz. 31, |
r. 3: appreciëren ] apprecieren r. 4: optreden ] optrede r. 5: dáár ] dààr r. 8, 12, 17 en 20: .’ ] ’. r. 22: nr. 10 ] nr 10 r. 23: 2de zône.’ ] 2e zône.‘ |
| blz. 32, |
r. 6: spellen.’ ] spellen’. r. 12: grove ] groffe r. 20: zag). ] zag.) r. 25: noodtoestand ] noodstand r. 37: precies ] preciese |
| blz. 33, |
r. 2: kliënteel, deze ] kliënteel. deze r. 6: nr. 33 tot grove ] nr 33 tot groffe r. 25: feestelik aan ] feesteli kaan r. 35: courtisanen ] koertisanen |
| blz. 34, |
r. 7: energieën ] energiën r. 20: waar). ] waar.) r. 22: bizonderste ] biezonderste |
| blz. 35, |
r. 15: politie ] pelietsie r. 17: factum ] faktum r. 31: kategorieën ] kategoriën |
| blz. 36, |
r. 2: gekontroleerd ] gekontrolleerd r. 8: hoerewaardinnen ] hoerwaardinnen r. 9: Nr. 33 ] Nr 33 r. 10: Loch.’ ] Loch’. r. 11 en 12: theoreties ] teoreties r. 13: Bizonder ] Biezonder r. 14, 24 en 28: nr. 33 ] nr 33 r. 29: keus ] eus |
| blz. 37, |
r. 7, 9 en 35/36: seksuele ] seksueele r. 7: objektiveren ] objetiveren r. 20: puberteitsillusie ] puberteitsilluzie r. 28: onmiddellik ] onmiddellike r. 34: voorplan ] voorplaan |
| blz. 38, |
r. 12: projekteren ] projiceren r. 13: behielp ] beholp r. 18: sommigen ] sommige r. 22: zakenaangelegenheden ] zaken aangelegenheden r. 30: luxuskamer ] luksuskamer |
| |
Vogelvrij
Deze bundel grotesken verscheen onder de titel: ‘paul van ostaijen / vogelvrij / grotesken / 1927 / uitgave: de witte raaf / antwerpen’. 148 blz., 14 × 21 cm. Wit omslag met in rood de tekst van de titelpagina (3de blz.). Op de 148ste blz. het colofon: ‘Van dit boek werden gedrukt vijf honderd vijf en twintig eksemplaren, daarvan vijf en twintig op glanzend crème papier, genummerd 1 tot 25, en vijf honderd op vergé papier.’
Deze bundel verscheen eerst in maart 1928, kort na de dood van Van Oostaijen. Aangezien echter de bundel tijdens de lange tijd van voorbereiding wel door Van Ostaijen is gecorrigeerd (zie de noot op blz. 60; in de voorafgaande publikatie van dit verhaal in Cinema- en Tooneelwereld kwam deze drukfout inderdaad niet voor), is de tekst hiervan toch als uitgangspunt voor deze uitgave gebruikt en niet de voorafgaande publikaties in kranten en tijdschriften.
In 1929 werd het restant van de oplage van Vogelvrij door uitgeverij ‘De Sikkel’ overgenomen. Het witte omslag werd vervangen door een oranje en ook de eerste 4 blz. werden door nieuwe vervangen. De tekst van de titelpagina (blz. 3), die eveneens in zwart op het omslag werd afgedrukt, luidde: ‘Paul van Ostaijen / Vogelvrij / Grotesken / (uitgeversvignet) / 2e uitg. / Uitgave “De Sikkel”, Anterpen’.
De volgorde van de grotesken uit Vogelvrij bleef in deze uitgave ongewijzigd. Van geen der opgenomen grotesken is het handschrift teruggevonden.
| |
Het gevange in de hemel
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in Opstanding. Orgaan der Vlaamsche Clarté-groepen,
| |
| |
2de jaargang nr. 1, 1 jan. 1921, blz. 9 t/m 12 (niet genummerd) en nr. 2, 15 febr. 1921, blz. 10, 2de kolom t/m blz. 12, Iste kolom (niet genummerd). In deze tijdschriftuitgave was de groteske gedateerd: 17-25 Aug. '20. Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 40, |
r. 9: bizonder ] biezonder r. 15 en volgende: nr. 200 ] nr 200 r. 17: godvruchtige ] godsvruchtige r. 19: gevangenisbonzen ] gevangenisbonsen r. 33: ideaals ] ideaal |
| blz. 41, |
r. 5 en 16: .’ ] ’. r. 5: patiënt ] patient r. 12: Dat ] dat r. 39: moeilikheden ] moeilijkheden |
| blz. 42, |
r. 12: vrijheid, die ] vrijheid die r. 19: de orde ] het orde r. 26: loven ] lonen |
| blz. 43, |
r. 3 en 9: .’ ] ’. r. 13: axioom ] aksioom zelfs ] zelf r. 15: axioom ] exioom r. 16: axiomaties ] aksiomaties r. 29: exhibities ] exibities r. 40: gelyncht ] gelincht |
| blz. 44, |
r. 1: konklusie ] konkluzie r. 8: kaarsefabriek ] kaarsfabriek r. 12: staat.’ ] staat’. r. 15: dáár ] dààr r. 17: officier ] offisier r. 30: naäperij ] naàperij r. 38: steriliseren ] stereliseren |
| blz. 45, |
r. 4, 17 en 19: .’ ] ’. |
| blz. 46, |
r. 5: staatstheodicee ] staatstheodizee r. 11: koning, bisschoppen ] koning bischoppen r. 18: hun ] hen r. 22: konkurrerende ] konkurerende r. 33: ‘Gij ] ‘gij r. 34: - “Uitstekend”, ] - Uitstekend, 200, “'t koppeke] 200, 't koppeke r. 36: sterk”, ] sterk,’ r. 38: audiëntie ] audientie r. 40: wenste ] wenschte Zijne ] Zijn |
| blz. 47, |
r. 7: Mr. ] Mr ‘Aan ] ‘aan r. 26: Dáár] Dààr r. 30: leeft ] heeft |
| blz. 49, |
r. 15 en 27: aalmoezenier ] almoezenier r. 18: toe gebracht ] toegebracht r. 25: .’ ] ’. |
| Op afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont de eerste publikatie in Opstanding de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave: |
| blz. 40, |
r. 5/6: linnen gezichtvizier en aan de benen, ketenen met gewichten ] linnengezicht vizier en ketenen met gewichten aan de benen r. 13: op rij ] op zij behoorlik ] fatsoenlik Mits weinig ] Mits heel weinig r. 22: op ] aan r. 26: Maar het ] Het r. 29: kon opstappen ] buiten kon zwemmen r. 33: ideaals ] ideaal r. 35: was ] dat was |
| blz. 41, |
r. 6: eeuwige gewicht- ] eeuwig-gewicht- r. 20: stevigheid ] soliditeit r. 23: radieus ] gracieus r. 32: in de ] de |
| blz. 42, |
r. 8: was hiermee ] was r. 10: Allen ] Deze r. 11: onthouden blijven] blijven onthouden r. 17: wel dat zij stond] wel stond r. 19: de orde ] het orde r. 21: en van de ] en de r. 24: zeg u ] zeg het u r. 26: loven ] lonen r. 29: bekommert ] kommert r. 30: het verwaarlozen ] vernalatiging r. 31: doorluchtige ] doorlichtige r. 36: volksmenner ] volksman |
| blz. 43, |
r. 4: allemachtig ] almachtig r. 12: probleem opvolgend ] fenomeen vervolgend r. 13: het zelfs door ] zelf door r. 28: gevangeniskost ] gevangenishut r. 39: vrijheid ] wijsheid |
| blz. 44, |
r. 8: schilden ] enseignes r. 16: zelfs onder ] zels bij r. 17: dan ] als r. 24: ezelinnen ] ezels r. 24/25: man en ] man - a business man - en r. 25: schrijver van ] Bijbel in r. 26: opgemerkt ] weergegeven r. 34: zeer ] veel r. 39: ontginners ] exploitateurs r. 42: op te ruien ] te revolteren |
| blz. 45, |
r. 10: zendt, daar hij enkel ] zendt, enkel r. 17: met het ] met r. 21/22: aan hem niet ] niet aan hem r. 25: bewerpen ] werpen r. 28: waarop nr. 200 afgebeeld stond ] nr 200 geheten r. 33: dadelik ] direkt |
| blz. 46, |
r. 1: aperij ] slavernij r. 5: ondermijnd ] ondermijnde r. 8: proces, le ] proces van 1e r. 9: hij, die eerst ] hij eerst r. 10: geweest, nu ] geweest en nu r. 16/17: het dienstmeisje ] meid r. 18: hun ] hen r. 20/21: veebezitter ] veel- |
| |
| |
| |
bezitter r. 22: Dit ] Dat r. 27: van kracht ] in gevoerd r. 29/30: dacht: als het de rechters nu maar niet in het hoofd komt ] dacht als de rechters het nu maar niet in hun kop krijgen r. 39: het ] dat |
| blz. 47, |
r. 3: schoon.’ Maar ] schoon, maar r. 10: kerk, vorst en ] vorst, kerk en r. 29: in de hemel niet ] niet in de hemel r. 30: leeft ] heeft |
| blz. 48, |
r. 7: keren ] bekeren r. 19: de dood te gaan ] den dood gaan r. 41: he là-bas ] eh là-bas |
| blz. 49, |
r. 1/2: voorschijn en schreef de fysies-metafysiese bon.] voorschijn. r. 5: X00,000,000 ] X00,000,000,016f r. 15 en 27: aalmoezenier ] almoezenier r. 18: toe gebracht ] toegebracht r. 25: hemel.’ En hij riep luide: ] hemel’. r. 30: intuïtief de nabijheid van de bijl besefte ] de bijl zag komen |
| |
De stad der opbouwers
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in het dagblad De Schelde, 6de jaargang, nr. 290, zondag 21 oktober 1923, blz. 4. In deze dagbladpublikatie stond onder het motto de regel: (‘De Standaard’, 1 Julie '23, Persoverzicht.), hetgeen er op wijst dat de groteske geschreven moet zijn tussen 1 juli en 21 oktober 1923.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 50, |
r. 2 van het motto: meetingen ] metingen r. 21: elkeen ] elk een r. 24/25: de zin ‘Zelfs de kinderen werd het verboden hun spelgebouwtjes weer af te breken.’ is tussengevoegd naar de eerste publikatie in De Schelde r. 37: allen ] alle |
| blz. 51, |
r. 9: Creixcroll ] Creixcoll r. 12: financiering ] finantieëring r. 25: raadhuizen, tien ] raadhuizen; tien |
| blz. 52, |
r. 28: daad.’ - ] daad. - |
| blz. 53, |
r. 12: bizonder ] biezonder r. 26: spellen ] spelden |
| Op afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont de eerste publikatie in De Schelde de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave: |
| blz. 50, |
r. 2 van het motto: [gehele regel] ] (‘De Standaard’, 1 Julie '23, Persoverzicht.) r. 2: schup ] schub r. 5: niets ] niet r. 6: zijn ] bennen r. 11: ze ] u r. 17: hennehok ] hennekot r. 18: degenen ] diegenen deze ] dezes r. 21: Creixcroll ] Creixwell r. 23: Hij ] Diegene r. 24: de schandpaal ] deze schandpaal |
| blz. 51, |
r. 16 t/m 37: en slagers [..] een volksrestaurant ] [Dit gedeelte van het zetsel was in De Schelde foutief geplaatst en terecht gekomen tussen het woord van en het woord zelf in r. 30 op blz. 52 van deze uitgave] r. 31: daaronder ] waaronder |
| blz. 52, |
r. 30: van zelf ] van [hiertussen komt de tekst van blz. 51, r. 16 t/m 37 in deze uitgave:] en slagers [..] een volksrestaurant zelf r. 42: bezit was, ] bezit, |
| blz. 53, |
r. 1: aantal ] last van r. 3/4: moesten de aktiviteit der ] moesten der r. 15: werd ] wel r. 29: moet] mot |
| blz. 54, |
r. 12: Het ] Dat |
| |
Geschiedenis
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in Ruimte, 1ste jaargang, nr. 8/9, 1920, blz. 102-103 en was daar gedateerd: 18-8-19.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 55, |
r. 4: gegeten ] geëten r. 15: Dat ] dat r. 17: nog: Hij ] nog: hij r. 31: Stil ] stil |
Op afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont de eerste publikatie in Ruimte de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave:
| |
| |
| blz. 55, |
r. 4: gegeten ] geëten r. 19: vreten. Hij ] vreten. Dat is alles. Hij wil mijn konfekt vreten. Hij |
| |
Van een meevallertje, dat een malheur was
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in het dagblad De Schelde, 6de jaargang, nr. 241, zondag 2 september 1923, blz. 7. De datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 56, |
titel: Malheur ] Maleur r. 17: dáárom ] dààrom r. 34: tussen ] tusschen |
| blz. 57, |
r. 4: mevrouw ] Mevrouw r. 18: dáárop ] dààrop r. 25: iedereen ] ieder een r. 26: waarschijnlik ] waarschijnlijk r. 40: dasspeld ] dasspel |
| Op afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont de eerste publikatie in De Schelde de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave: |
| blz. 56, |
r. 7: degenen ] diegenen r. 13: een behagen ] de wellust r. 14: van de ] der r. 18: over ] voor r. 30: harde zelfbeheersing ] dit harde zelfbeheersen |
| blz. 57, |
r. 6: gekatalogiseerd ] gekatalogeerd r. 25: iedereen éen ] ieder eer één r. 28: energies ] energiek r. 32: linker hand ] rechter hand r. 34: moest je onmiddellik begrijpen ] zou ze onmiddellik moeten begrijpen |
| blz. 58, |
r. 11: allen ] alleen r. 35: hadde ] had |
| blz. 59, |
r. 16: eerbied teleurgesteld, slechts ] eerbied slechts r. 24: bij ontmoeting ] bij 'n ontmoeting r. 25: herinnerd. Het ] herinnerd. Het woord ‘buitenkansje’ had hij de nek willen kraken. Het r. 32: kranten ] krachten |
| |
De noodlottige historie van Scholem Weissbinder
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in Cinema- en Tooneelwereld, 3de jaargang, nr. 34, 24 augustus 1923, onder de rubriek ‘Onze Vertelling’. De datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 60, |
r. 3: ‘komt’ ] ‘komt‘ noot, r. 2: er niet toe ] er toe niet |
| blz. 62, |
r. 6: voor ] vóór dwingen? ] dwingen. r. 10: bizonder ] biezonder r. 20: gekonfektioneerde ] geconfektioneerde r. 33: insgelijks ] insgeliks r. 40: Ondertussen ] Ondertusschen |
| blz. 63, |
r. 20: ‘Majestic’ ] ‘Majectic’ r. 31: Minos' ] Minos r. 35: neiging ] nijging |
| blz. 64, |
r. 2: Shanghai ] Shangai r. 11: verbouwereerd ] verbauwereerd |
| Op afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont de eerste publikatie in Cinema- en Tooneelwereld de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave: |
| blz. 60, |
r. 20: Weissbinder'se ] Weissbinder's r. 23: Travail ] Terrail [noot] ] [vervalt] |
| blz. 61, |
r. 1: immers ] immer |
| blz. 62, |
r. 6: voor die je ] vóór die ze r. 33: je insgelijks ] je nu insgeliks |
| blz. 63, |
r. 8: alle ] alle andere |
| blz. 64, |
r. 6: had ] had er r. 13: mijn bed ] zijn bed |
| |
De lotgevallen van de Mercurius
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in Cinema- en Tooneelwereld, 3de jaargang, nr. 29, 20 juli 1923, onder de rubriek ‘Onze Vertelling’. De datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 66, |
r. 1: mijnheren ] menheren r. 17: oriënt-express-vakman ] orient-express-vakman |
| blz. 67, |
r. 7: rijksbankfabrikaat ] rijksbank fabrikaat r. 16: beware, nee! ] beware, me! r. 17: naar] na r. 23: konkurrerende firma, de ] konkurerende firma de |
| blz. 68, |
r. 26: uitgifte van banknoten van ] uitgifte van r. 26/27: tweehonderd ] twee |
| |
| |
| |
honderd r. 27: tienduizend-marknoten ] tienduizend banknoten r. 29: dadelik ] dadelijk r. 38: metamorfoseerde ] metafmorfoseerde |
| blz. 69, |
r. 8: geëist ] geëischt r. 17: politierechtbank ] politie rechtbank r. 22: infantilisme ] infantillisme r. 33: valse munter ] valse-munter |
| Op afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont de eerste publikatie in Cinema- en Tooneelwereld de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave: |
| blz. 66-69, |
passim: valse munterij ] valsmunterij valse munter ] valsmunter |
| blz. 66, |
r. 29: 60 ] 6000 |
| blz. 67, |
r. 1: aan ] dan r. 16: beware, neel ] beware, me! r. 17: naar ] na r. 34: zij ] zijn r. 42: nu zijn 500 dollars rentloos bleven, wat niet schitterend! De hemel beware ons: ] niet schitterend! De hemel beware ons: nu zijn 500 dollars rentloos bleven, wat [regelomzetting] |
| blz. 68, |
r. 17/18: verlies kunnen [..] kiezen ] verlies, op grond van de wijsheid dat je van twee euvels het geringste moet kiezen, kunnen verzoenen r. 25: Süssweintje] Süssweiler r. 38: geklist ] geklitst r. 40 en 41: [gehele regels]] [vervallen] |
| blz. 69, |
r. 17: politierechtbank ] boetstraffelike rechtbank r. 30: valse-munten ] valsmunten |
| |
Werek en spaar!
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in Cinema- en Tooneelwereld, 3de jaargang, nr. 25, 22 juni 1923, onder de rubriek ‘Onze Vertelling’. De datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 70, |
r. 14: centen ] senten r. 36: zover ] zovèr |
| blz. 71, |
r. 7: konklusie ] konkluzie r. 21/22: financiële ] finantieële r. 23: dáár ] dààr r. 26: financiers ] finantiers r. 35 en 39: éen ] één |
| blz. 72, |
r. 4: De ] Le r. 5: korte ] korten r. 9: bizonder ] biezonder r. 19: tussen ] tusschen r. 25/26: aanspreken ] spreken r. 28: konkurrentie ] konkurentie r. 29: officieel mainteneur ] officiëel minteneur |
| blz. 73, |
r. 8: verwachting ] verwachting, r. 9 en 24: .’ ] ’. r. 16: die ] dien r. 21: zoals ] zooals r. 28: man’, zuchtte ] man-’, zuchtte |
| Op afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont de eerste publikatie in Cinema- en Tooneelwereld de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave: |
| blz. 70, |
r. 2: geldinner] bank-encaisseur |
| blz. 72, |
r. 15: schoonste liefde ] schoonste r. 27: voldaanzijn. ] voldaanzijn. Want... de vrouwen die men niet heeft gehad, - men leze desbetreffend de 278,000 liefderomans in de tien laatste jaren verschenen en men zal overtuigd zijn dat deze vrouwen die men niet heeft gehad, feitelijk de enige zijn die men heeft gehad... in zijn droom, wat overigens weerom zeer belangrijk is, zoals bewezen in de 150,000 onderzochte gevallen der psycho-analyse. Het leven is romanesk in de her-nieuwe zin van het woord, d.w.z. dat het leven op romans gelijkt of anders: dat wij in de romans onze levenservaring opdoen en in het leven onze romanervaring konstateren. |
| blz. 73, |
r. 2: toezien ] zien r. 25: had er nog ] had nog |
| |
De kaset
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in het dagblad De Schelde, 6de jaargang, nr. 158, zondag 10 juni 1923, blz. 7. De datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 74, |
r. 8: ’, ] ,’ r. 18: zo ] zoo r. 22, 23 en 28: kleinodiën ] kleinodieën |
| blz. 75, |
r. 1, 8, 15, 39 en 42: ’, ] ,’ r. 33: bizonder ] biezonder |
| blz. 76, |
r. 1 en 19: ’, ] ,’ r. 1: konklusie ] konkluzie r. 5/6: goed en wel ] goed wel |
| |
| |
| r. 8 en 23: Dááraan ] Dààraan |
Op afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont de eerste publikatie in De Schelde de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave:
| blz. 74, |
r. 2: ontvangen ] gekregen gezegd nog een ] gezegd een r. 6: zei ] dacht r. 9: want er zijn immers 17.000 ] want 17.000 r. 13: god-almachtig ] god-allemachtig r. 27: was het maar ] was maar r. 28: uithalen ] gebruiken r. 34: naar de ] naar |
| blz. 75, |
r. 11/12: [gehele regels] ] De gemeenteontvanger, de schoolmeester en de notaris gluurden elkaar schrikbarend aan. Eindelik kwam de schoolmeester weer ter taal: r. 20: En ook ] En r. 21: Daarop ] Daarom r. 24: haar ] hun r. 37: mee ] mede |
| blz. 76, |
r. 9: Toen een ] Wanneer r. 16: vertelde hoe hij het zich zoal voorstelde ] rekonstrueerde de gebeurtenis r. 22: pauze ] poze |
Van de publikatie in De Schelde bestaat een op twee blocnotevellen geplakt knipsel, in het bezit van het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven te Antwerpen (A.M.V.C.), dat met zwarte inkt door Van Ostaijen gecorrigeerd is en als kopij voor Vogelvrij diende. De volgende varianten zijn daarop niet door Van Ostaijen aangegeven: blz. 74, r. 6, 13 en 27; blz. 75, r. 11/12 en 24; blz. 76, r. 9.
| |
De overtuiging van notaris Telleke
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in Ruimte, 1ste jaargang, nr. 8/9, 1920, blz. 103 en was daar gedateerd: 30-8-19.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 77, |
r. 2: in een sneltrein ] in sneltrein r. 15: mijn ] zijn |
De eerste publikatie in Ruimte vertoont de volgende afwijkingen van de tekst in deze uitgave:
| blz. 77, |
r. 2: in een sneltrein ] in sneltrein r. 9: sneltrein. Hij ] sneltrein. Na tien minuten werd hij ongerust. Na een half uur deed hij een etheromane na. Hij r. 11: ongelukken ] de ongelukken r. 15: ontwijken ] mijden |
| |
Glans en verval van een politiek man
Deze groteske werd het eerst gepubliceerd in het dagblad De Schelde, 6de jaargang, nr. 165, zondag 17 juni 1923, blz. 7. De datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 78, |
r. 12: centen ] senten r. 16: anderen ] andere r. 19: ’. ] .’ r. 31: vijf en vijftigjarige ] vijf-en vijftigjarige |
| blz. 79, |
r. 7: ’, ] ,’ noot, r. 2: bizonder ] biezonder |
Op afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont de eerste publikatie in De Schelde de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave:
| blz. 78, |
r. 3: deed ] ZOU r. 7: heer ] h. r. 16: vijf en vijftig ] vijf en twintig |
| blz. 79, |
r. 1: alleer. ] enkel r. 15/16: woog zwaar en diep op ] verhoogde r. 16: verval.* ] verval. r. 34: Want ook hadden de ] De hem ] hadden hem ook r. 35: zeer jonge kleine meisjes ] een kellnerinnetje noot, r. 1: *De ] P.S. - De noot, r. 4: originaal.] orizjienaal. Ook op de diep-tragiese melodie van de slotzin maakt de auteur attent. |
Van de publikatie in De Schelde bestaat een op twee blocnotevellen geplakt knipsel, in het bezit van het A.M.V.C., dat met zwarte inkt door Van Ostaijen gecorrigeerd is en als kopij voor Vogelvrij diende. De volgende varianten zíjn daarop niet door Van Ostaijen aangegeven: blz. 78, r. 7; blz. 79, r. 1.
| |
| |
| |
De verloren huissleutel
Deze groteske werd in Vogelvrij voor het eerst gepubliceerd. De datum van ontstaan is onbekend. Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in de bundel Vogelvrij de volgende afwijkingen:
| blz. 80, |
motto, r. 1: im ] in motto, r. 3: Mängel ] Mangel |
| blz. 82, |
r. 4: konklusies ] konkluzies r. 5: kliënt ] klient r. 14: ). ] .) r. 19: bemerkte ] bemerkt r. 24: Onaanneemlikheden ] Oonaanneemlikheden r. 34, 35, 38, 39 en 40: dieet ] diëet |
| blz. 83, |
r. 11: kontroleerden ] kontrolleerden r. 34: financiën ] finantieën |
| blz. 84, |
r. 29: ter zelfovertuiging ] terzelfovertuiging r. 37: cent ] sent |
| blz. 85, |
r. 5: naturalisties ] naturalisaties r. 26: bemoeiingen ] bemoeiïngen r. 41: krisis ] krizis |
| blz. 86, |
r. 5: algemeen ] algemene r. 6: Bizonder ] Biezonder r. 7: essentieel ] essentiëel r. 9: fetischkultus ] fetiskultus r. 12/13: waardedifferentiëring ] waardedifferenciëring r. 21: principieel ] principiëel r. 22: aartsbisschoppen ] aartbisschoppen r. 34: contemporaine ] comtemporaine r. 36: bas-reliëfs ] basreliefs r. 38 en 42: bas-reliëf ] bas-relief r. 39: vóór ] vôór |
| blz. 87, |
r. 2: getuigt ] getuigd r. 7: gekwintessencieerd ] gekwintessenciëerd r. 16: konkrete ] conkrete r. 22: volledige ] volledig |
| blz. 88, |
r. 10: axioom ] aksioom r. 13: hunnen ] hunne |
| blz. 89, |
r. 7: geïnviteerd ] geinviteerd r. 21: Seelenverwandtschaft ] Seelenverwandschaft r. 29: axiomaties ] aksiomaties r. 39: Paaltjes ] Paaltjes' |
| blz. 90, |
r. 6: axiomaties ] aksiomaties r. 8: konklusie ] konkluzie |
| blz. 91, |
r. 8: cel ] sel |
| |
4. Verspreid Proza
De fijne roman
Deze groteske werd gepubliceerd in Ruimte, 1ste jaargang, nr. 8/9, 1920, blz. 103 t/m 105 en was daar gedateerd: 30-8-19. Het handschrift van deze groteske is niet teruggevonden.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in Ruimte de volgende afwijkingen:
| blz. 95, |
r. 8, 9 en 10: zó ] zò r. 8/9: ganzetemmer ] gansetemmer r. 26: kliënteel ] klienteel r. 27: kabinet ] cabinet r. 31: zelfs ] zelf |
| blz. 96, |
r. 8: gegeten ] geëten r. 12 en 25: zó ] zò r. 14: oppositie ] oppozitie r. 19/20: achttieneeuws ] achtieneeuws |
| |
Een fataliteit
Deze groteske werd gepubliceerd in het dagblad De Schelde, 6de jaargang, nr. 172, zondag 24 juni 1923, blz. 7. Het handschrift van deze groteske is niet teruggevonden en de datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in De Schelde de volgende afwijkingen:
| blz. 97, |
r. 9: dochters ] dochter r. 11: zomer en skunks in de winter ] Zomer en skons in de Winter r. 29: .’ ] ’. r. 35: toch ] toc |
| blz. 98, |
r. 1, 4 en 11: .’ ] ’. r. 7: positiefs ] pozitiefs r. 10: melancholie ] melankolie r. 16: droom je weer ] droom weer |
| |
Vier korte vertellingen
Deze vertellingen werden gepubliceerd in Vlaamsche Arbeid, 14de jaargang, nr. 4, april 1924, blz. 122 t/m 127. Van Akwarel en Merkwaardige aanval zijn de handschriften bewaard en in het bezit van Oscar Jespers. Akwarel staat op een met zwarte inkt beschreven geruit schrift- | |
| |
blaadje en Merkwaardige aanval staat op de bladzijden 1 t/m 3 van het in deel II, blz. 259 (tweede en derde druk blz. 267) onder Banlieue beschreven handschrift. De datum van het ontstaan dezer vertellingen is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in Vlaamsche Arbeid de volgende afwijkingen:
| blz. 99, |
r. 5: bepaalt de ] bepaalt ze |
| blz. 100, |
r. 3: wachtte, hield ] wachtte hield r. 15: visuele ] vizuële r. 34: hingen ] hongen r. 36: door ] doo r. 42: like vorm van tevredenheid was ] reden bestond [een foutief geplaatste correctie van de slotzin van III]. |
| blz. 101, |
r. 28: reden bestond. ] rede bestond. [zie boven] IV, r. 3 en 4: konkreet ] conkreet |
| blz. 102, |
r. 5: konkrete ] conkrete r. 7: konkreet ] conkreet |
De handschriften vertonen, op afwijkingen in spelling en interpunctie na, de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave:
| blz. 99, |
r. 1: Omheen kleurbellen spoelt het water. ] Water spoelt om kleurnenufaren en lichtere dingen. r. 4: Ofwel: ] Of r. 5: Het blauw ] Blauw bepaalt de ] bepaalt ze r. 7: Vingers ] Mijn vingers r. 8: te voelen de rust ] voelen rust r. 8/9: door te dringen ] voordringen r. 9: meisjeskinderlike ] kinderlike r. 9/10: Hun wens is lippen-zijn ] Lippen-zijn r. 10: lest, handen, dorst ] lest dorst r. 11: tijd. ] tijd: stoot tegen hun bepaald-zijn. geheel ] gans r. 14, 20 en 24: dwingelanden ] despoten r. 16: te werkelike begeerte ] kracht-begeerte r. 17: dat ] dit r. 18: [gehele regel] ] Arme vingers waarom soms dit verlangen ontwaken r. 19: over het ] over hun Vingers zijn ] Zij zijn r. 21: Het schijnt mij dat fonkelogen wreed kastijden eenmaal ] Fonkelogen kastijden wreed eenmaal r. 22: Vol dierlike schaamte, zo verbergen mijn vingers ] Schaamte mijn vingers verbergen r. 23: de uiteindelike grens ] de grens r. 24: dat ogen ] dat mijn ogen r. 25: zwak. ] zwak zijn. r. 26: trillen, kort, ] trillen r. 27: zijn en op weg ] zijn op de weg |
| blz. 101, |
IV, r. 1: zó dat hij in plaats te zijn worden wordt, dan ] zijn zijnswijze in wording r. 4: Nochtans zou ik niet kunnen zeggen op welke wijze ] Toch weet ik niet hoe |
| blz. 102, |
r. 1/2: Hij zou kunnen zijn een zeer ] Zeer . r. 2: wiens ] zijn r. 3: Een gril. ] Gril. r. 4: het zou zijn uit te drukken ] uitdrukking r. 6: wetten ] de wet fout ook is het: ] ook fout is: r. 7: bepaald ] zeker konkreet-schijnende ] conkreet-zijnde r. 8: veelvuldig trillen ] trilling veelvuldig r. 9: ligt de ] ligt Onderbewuste ] Onderbewust r. 10: is de waan ] is waan r. 11: opaal en ] opaal, aan. Vooreerst is er ] an. Eerst heb ik r. 12: onverdeelbaar in ] onverdeelbaar is in r. 12/13: de ondoordringbare uitdeiningskracht van het opaal en de valeurs. ] het opaal en de valeurs onverdeelbaar door uitdeiningskracht oneindig. r. 13/14: gerust, derhalve. En ligt ] gerust. Ligt r. 15: kraplak ] kraplakke op en ] op, r. 17 en 22: organisme ] organism r. 18: zijde ] zij r. 19: [gehele regel] ] Ongeartikuleerd smacht woede in de keel. Stellig er is een keel. Ook moet de keel toch ge- r. 20: niets daarvan is ] niets is r. 21: Onervaarbaar blijft het ] Niet ervaarbaar is r. 22/23: Wel ervaarbaar schijnt steeds de psychiese oorzaak tot een uitdrukking. ] Wel de psychiese uitdrukking van de kraplakrode. r. 23/24: en verhoudingloos tegenover het resultaat ] door geweldige druk r. 25 en 26: [gehele regels] ] Ik verlies de karmijnrode uit het oog. Als ik de
karmijnrode weervind is hij
wonder hoe dicht nabij het r. 28: perimeterfragment ] perimeter r. 28/29: Dacht ik [..] van het ] Daar is ook waarschijnlijk nerfuiteinde van r. 30 en 31: Het is niet [..] de kraplakrode. ] Misschien is het wel niet recht saam te brengen. Maar het is zo. Ik zie zijn aktie. r. 33: beweging, hoe hij schommelde, en tans de bek. ] bewegingsaktie en nu de aanval. r. 35: van het ] van r. 35/36: verhoogt groteliks [..] aanvalscherpte. ] verdubbelt woede uitdrukking daarvan aanvalscherpte van de karmijnrode. r. 37: klomp van het ] klomp r. 38/39: Nu meen ik [..] |
| |
| |
| |
boogvormig is. ] Ik denk tans zie ik duideliker de karmijnrode. Op dit ogenblik is hij gans muil. De karmijnrode is waarschijnlik boogvormig. r. 40: in funktie ] aktie r. 42: [gehele regel] ] orgaan. Eén enkel orgaan. |
| blz. 103, |
r. 1: veranderlik. Van ] Van organen is ] organen uit is r. 2/3/4: hij boogvormig [..] opgeslokt ] hij, indien ik mij niet vergis, boogvormig. Maar deze boogvorm volvoert funktioneel gekke eksperimenten. Is gans been. Daarna gans muil. Hij is plomp. Toch heeft hij plots volkomen muil een grote homp van het koningsblauw opgevreten. r. 5: schrikkelik verschrikt ] bang is r. 6 en 7: [gehele regels] ] ruggegraat de meer bepaalde tonen vager worden. Eindelik in het melkwegachtige verdwijnen. r. 8: grinnikt. Wreed-voldane honger wekt honger. De ] grinnikt. De r. 10: om de ] de r. 12: zet recht ] zet zich recht r. 13: Dan - de teerling is geworpen - doet ] Dan maakt r. 14/15: Evenwichtig in de valeurs lossen het roza en het mauve zich op. ] Het roza en het mauve lossen zich op in de valeurs evenwichtig. r. 16: [gehele regel] ] De valeurs trillen. r. 17: plaats midden ] plaats te midden Maar de ] De r. 18: onvatbare uitdeining ] onvatbaar door uitdeining weerstandvaste ] resistente r. 19/20/21: mogelikheid [..] vlo gelijk. ] uitdeining. De aanval van de karmijnrode ontwijken de betrekkelik verharde valeurs door sprong veerkrachtig. r. 22: deze spel-verdediging ] spel verdediging r. 23 en 24: [gehele regels] ] De karmijnrode schommelt geweldig. r. 25: De muil ] Muil |
| |
Tot overwegen voor hereruiters
Deze vertalingen werden gepubliceerd in Vlaamsche Arbeid, 15de jaargang, nr. 5-6, mei-juni 1925, blz. 176 t/m 178. De handschriften zijn niet teruggevonden. Ze zijn kennelijk in de tweede helft van 1924 gemaakt (zie hieronder: ‘deze zomer’) naar aanleiding van het overlijden van Kafka op 3 juni van dat jaar.
De publikatie in Vlaamsche Arbeid wordt afgesloten door de volgende regels:
Franz Kafka overleed, veertig jaar oud, deze zomer te Praag. Ziekte, waarvan het dwingende einde hem bekend was, droeg hij met geduldige lach, die zich in zijn werk weerspiegelt. Zijn testament bepaalt dat alles wat in manuscript bestaat, moet verbrand; hetgeen reeds uitgegeven, mocht niet worden herdrukt. Max Brod, zijn testamentvoltrekker, zal zich aan deze bepaling niet onderwerpen, doch het gehele oeuvre van zijn vriend publiceren.
Toen Kafka in 1912 verzocht werd werk te publiceren, kon hij er eindelik, en kiezend onder een menigte manuscripten, slechts toe besluiten deze poëmata in proza te publiceren die onder de naam ‘Betrachtung’ in 800 exemplaren bij Rowohlt het licht zagen, en onder dewelke wij deze, die hier vertaald, hebben gekozen.
Uit het hier vertaalde moge zijn superieure geestelike houding blijken.
De Vertaler.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in Vlaamsche Arbeid de volgende afwijkingen:
| blz. 104, |
r. 11: loketten ] lokketten hoera ] hoerra r. 17: hun ] hen |
| blz. 105, |
r. 8: beiden ] beide 2de verhaal, r. 1: Hedenmorgen ] Heden morgen |
| blz. 106, |
r. 5: bizondere ] biezondere r. 9: avond ] avend |
| |
Diergaarde voor kinderen van nu
Eerste reeks
Deze verhalen werden gepubliceerd in Vlaamsche Arbeid, 21ste jaargang, nr. 6-7, juni-juli 1926, blz. 206 t/m 211. Het handschrift hiervan is in het bezit van H. Dirkx en bestaat uit 7, aan éen zijde met zwarte inkt beschreven, gelinieerde blocnotevellen. Deze reeks is waarschijnlijk op het eind van 1924 en gedurende 1925 ontstaan, gezien de brief die Van Ostaijen op 21 jan. 1925 aan J. Muls, de redacteur van Vlaamsche Arbeid, schreef en waarin hij meldde: ‘Ik werk aan kleine schetsen van dieren en pseudo-dieren (b.v. “de Uil”, “de Zondagsruiter”, “de Winkeljuf”, “de
| |
| |
Fonograaf”, “de Marabout”, “de Yack”, “de Wolf” in het frans “le loup” (het masker) enz.)’. Van de verhalen De bij, De zondagruiter en Het konijn bestaan nog andere handschriften, in het bezit van het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven te Antwerpen, die kennelijk aan het hierboven genoemde handschrift vooraf zijn gegaan en ook naar het uiterlijk als kladhandschriften beschouwd kunnen worden. Het kladhandschrift van De bij komt voor in het onder Nagelaten Proza beschreven handschrift met de tweede reeks van de Diergaarde voor kinderen van nu.
De tekst hiervan luidt als volgt:
| |
De Bij
Omdat hij de heren van de here-theorie een dienst wou bewijzen, schiep God de bij, - beter het kompleks: de bijenstaat. Toen hij met deze schepping klaar was, nodigde hij Barrès en Houston Stewart Chamberlain uit deze staat te komen bewonderen. ‘Er is’ deed hij deze heren weten, voor jullie wat te leren. Barrès kwam en Chamberlain. Zij vonden deze bijenstaat een uitmuntende schepping, de concretisering van de idee der orde rond de monarchale kern: de koningin. En zij beloofden van dit voorbeeld in ruime mate gebruik maken. Barrès en Chamberlain waren door dit bezoek aangenaam ontroerd en toen zij afscheid namen, zei Houston Stewart tot Maurice dat de schepper wel niet zo dom als hij er uit zag.
Er wordt over de bijen veel geschreven en veel gepraat. Het is niet al goud wat glinstert.
Het kladhandschrift van De zondagruiter, in zwarte inkt op een folioblad uit een kasboek geschreven, bevat op de achterzijde een klein fragment van De leeuw. De tekst van dit laatstgenoemde fragment luidt als volgt:
Van de belg. leeuw is niet veel te zeggen. Het is een dier dat, jong nog, reeds totaal verbruikt is. Indien niet de Quakers daarvoor hadden gezorgd hem een amerikaanse bewaker bij te geven, die daarop moet letten, 's morgens en 's namiddags de belgiese leeuw voor een bord Quaker Oats te plaatsen, de belgiese leeuw zou gewis van honger omkomen. De Quakers zouden wel graag de bewaker terugroepen, doch zij wagen het voorlopig niet goed.
De tekst van het kladhandschrift van De zondagruiter, waar geen titel boven staat, vertoont, op afwijkingen in interpunctie na, de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave:
| blz. 109, |
laatste verhaal, r. 1: op aarde ] op de aarde r. 2: [gehele regel] ] gans éen zonder schaduwbulten glimde r. 3: papiertjes en sigareneindjes ] papiertjes |
| blz. 110, |
r. 1: en in de daartoe speciaal opgestelde ] en netjes in de r. 2: op het peil van een milde warmte was geregulariseerd ] een milde warmte was bepaald r. 3: volledig hun taak ] hun taak volledig gelijkelik ] gelijk r. 4: uitwaaierden ] verdeelden de Vader ] God fijne ] fijn r. 5: opperste ] volmaakt r. 6: volmaken gaf ] maken schonk r. 7: tweevoudigheid ] twee-eenheid getuigen voor ] een getuigenis van r. 8: geheel ] gans r. 10: geknipte, fraaie ] fraaie r. 14: volgen en dat ] volgen, dit is opdat daardoor r. 15: [gehele regel] ] zijn zonder het door-elkaar der voertuigen hetgeen de zondagruiter en zijn tamme paard zou kunnen r. 16: gaat gemoedelik het ] gaat het r. 17: door de stad gedragen ] de stad doorgedragen r. 18: Wij hebben ] Onze eeuw heeft |
Het kladhandschrift van Het konijn is met zwarte inkt dwars op éen zijde van een uit een notitieboek gescheurd dubbel blad geschreven en vertoont, op varianten in de interpunctie na, de volgende afwijkingen ten opzichte van de tekst in deze uitgave:
| blz. 111, |
tweede verhaal, r. 1: Zo zielsgraag had het konijn gekend ] Het had zou zielsgraag gekund r. 2: het ] me gekend ] gekund r. 2/3: niet. Zo iets kan men niet weten. Het ] niet. Het r. 3: het was ] toch was het r. 4: het het geheim van de lach zo nabij ] hij het geheim zo zeer nabij niet ] zelf niet r. 5: Dáár |
| |
| |
| |
vond het ] Daar vond hij r. 6: het ] hij Dit nu is ] Dit is r. 7: valt ] ligt r. 8: om de ] om gevonden r. 9: daar het ] daar hij blijf ] blijft het konijn zich ] hij ze r. 10: [gehele regel] ], onbeholpen en zonder het zelf te willen. r. 11: Uit zijn ] Uit z'n Doch ] Maar r. 12: het de ] hij de r. 14: is ] van de soort is |
| blz. 112, |
r. 1: zijn ] z'n r. 1 t/m 6: Het duurt [..] slecht. ] Het zal nog wel een tijdje duren alvoor in het raseigen zal zijn overgegaan het bewustzijn dat het voordeliger is, waar ligt gloeit in de nacht, te luisteren naar de stem van de vrees dan naar deze der nieuwsgierigheid. Dan zal het konijn een ongezonde van een gezonde nieuwsgierigheid onderscheiden. Maar het zal nog wel een hele tijd duren alvoor deze kennis raseigenschap zal zijn geworden, want het konijn is niet wat je zou kunnen noemen een goeie leerling. |
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie van de eerste reeks der Diergaarde voor kinderen van nu in Vlaamsche Arbeid de volgende afwijkingen:
| blz. 107, |
r. 3: Löwenbräu ] Löwenbraü r. 9: zuiver ] zuivere r. 11: dierenepos ] dierenëpos r. 31: halen ] lopen |
| blz. 108, |
r. 11: ). ] .) r. 29: Löwenbräu ] Löwenbraü |
| blz. 109, |
De bij, r. 1: Hij ] hij r. 4 en 6: .’ ] ’. |
| blz. 110, |
titel: De kioskjuffrouw ] De kioskjufvrouw r. 1: kioskjuffrouw ] Kioskjufvrouw r. 2/3 en 10: kioskjuffrouw ] kioskjufvrouw |
| blz. 111, |
tweede verhaal, r. 2: zo ] zoo gekend ] gekund r. 5: Dáár ] Dààr r. 7: je ]ze |
| blz. 112, |
r. 5: zo ] zoo |
Het eerstbeschreven handschrift van de eerste reeks der Diergaarde voor kinderen van nu, dat kennelijk als kopij voor de publikatie in Vlaamsche Arbeid gediend heeft, vertoont de volgende afwijkingen ten opzichte van de tekst in deze uitgave:
| blz. 107, |
r. 3: Löwenbräu ] Löwenbraü r. 9: zuiver ] zuivere |
| blz. 108, |
r. 10: dichtst ] dichst r. 29: Löwenbräu ] Löwenbraü |
| blz. 109, |
De bij, r. 1: Hij ] hij heretheorie ] hereteorie r. 4: .’ ] ’. r. 9: terugreis ] terugweg titel: De zondagruiter ] De zondagsruiter |
| blz. 110, |
r. 11: vergroeid ] vergroeit titel: De kioskjuffrouw ] De kioskjufvrouw r. 1, 2/3 en 10: kioskjuffrouw ] kioskjufvrouw |
| blz. 111, |
r. 15: ). ] .) tweede verhaal, r. 2: gekend ] gekund |
| |
Vier proza's
Deze prozastukken werden gepubliceerd in Vlaamsche Arbeid, deel 23, afl. 1-2, 1928, blz. 42 t/m 46.
Alleen van O gij, mijn schone eenzaamheid is een handschrift bekend, in het bezit van mevr. Y. Burssens-Goubet en reeds beschreven in deel II, onder Stilleven, op blz. 264 van de eerste en blz. 271 van de tweede en derde druk.
Gezien een brief van Van Ostaijen aan Jozef Muls, waarin hij op 27 december 1927 schrijft: ‘Ik zend u hiermee “Vier proza's” van een genre dat sedert een jaar mij erg bezig houdt.’ zijn deze stukken in de loop van 1927 ontstaan.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in Vlaamsche Arbeid de volgende afwijkingen:
| blz. 113, |
r. 4: junie ] Junie r. 21: werkelikheden ] wekelikheden |
| blz. 114, |
r. 6: de barbier ] den barbier r. 12: Dag te ] Dag, te r. 32: .’ ] ’ |
| blz. 115, |
r. 3: hadt ] had r. 13: stift met het ] stift het tweede verhaal, r. 1: maart ] Maart r. 9: heb je ] hebt ge café ] kaffee |
| blz. 116, |
r. 1: het ritme ] de ritme r. 13: bizonder ] biezonder |
Het handschrift van O gij, mijn schone eenzaamheid vertoont, op enkele afwijkingen in de inter- | |
| |
punctie na, de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave:
| blz. 115, |
tweede verhaal, r. 6: naar een ] op afloopt, waarachter ] loopt, daarachter r. 8: een vermoeiende ] een zeer vermoeiende geweest zijn ] zijn geweest r. 9: café links, als je uit het park komt en ] kaffee links en r. 10: dat ] daar |
| blz. 116, |
r. 1: volheid ] volte haar zin heeft in het ritme ] alleen is naar de ritme r. 2: r. 11: blij ] blijde
men, hoe ook, vandaag ] men niets nu r. 4: gans ] zeer r. 6: verdraagt ] draagt r. 7: de anderen ] genen r. 8: toch verwonderen zich ] verwonderen zich toch, r. 9: niet éen ] geen r. 12: van de bruid ] van bruid r. 13: bizonder ] biezonder r. 14/15: er in hem iets onvoldaan bleef ] er iets bleef onvoldaan r. 16: zo maar ] zonder tol r. 17/18: Hij heeft mij niet de tol van enige belangstelling betaald ] Hij betaalde niet de tol van enige belangstelling |
| |
Kluwen van Ariadne
Deze prozastukken werden gepubliceerd in Avontuur, 1ste jaargang, nr. 1, februari 1928, blz. 5 t/m 11.
Van de laatste drie verhalen, Optimistiese reeks, Menselike onvoorzichtigheid en Keerzijde van de medalje is een kladhandschrift teruggevonden, bestaande uit drie gelinieerde blocnotevellen, waarvan de eerste twee aan beide zijden en het derde aan éen zijde beschreven is. Dit handschrift is thans in het bezit van het A.M.V.C. en werd tot en met de negende regel van de achterzijde van het tweede blad met zwarte inkt geschreven. Vanaf de regel ‘En het merkwaardigste: ik zeg het hun zo direkt...’ (blz. 121, r. 6) werd het handschrift met paarse inkt voltooid.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in Avontuur de volgende afwijkingen:
| blz. 117, |
tweede verhaal, r. 15: geconcentreerde ] gekoncentreerde |
| blz. 118, |
derde verhaal, r. 4: Piraeus ] Pirraeus |
| blz. 119, |
r. 2: Piraeus ] Pirraeus |
| blz. 120, |
tweede verhaal, r. 15: bizonder ] biezonder r. 23 t/m 27: karnaval ] karneval |
| blz. 121, |
r. 6: hun ] hen r. 24: niks van af ] niks af r. 25, 29 en 36: karnaval ] karneval |
Op de afwijkingen in spelling en interpunctie na vertoont het kladhandschrift de volgende varianten ten opzichte van de tekst in deze uitgave:
| blz. 118, |
tweede verhaal, r. 2: in alle kamers ] in al deze kamers r. 3: had kunnen zijn ] hadde geweest r. 6: hij zijn ] hij, aan zijn r. 8: me ] mij r. 9: voor zover zij de dief raakt ] die alleen het avontuur van de dief onder ogen had r. 11 t/m 14: de lade van [..] geladen.’ ] zijn nachttafeltje kontrolleerde. Hij zag wat er gebeurd was, vond het briefje en zegde tot zijn vrouw: ‘goed dat die dief een optimist was. Er zaten geen kogels in het magazijn.’
derde verhaal, r. 1: beter ] ook r. 3/4: denkt: deze [..] heten - ] denkt dit is de terreur van de Pirraeus, r. 5: dan toch lang reeds ] ten minste r. 6: Brouwersvliet ] Vingerlingstr. u ] er r. 7: wel is waar Heleen, Heleentje ] wel Heleentje r. 7/8: garandeert niet [..] Helleen ] wil niet zeggen dat zij van Attica komt), deze Heleen dus r. 8/9: kon zijn, [..] verliet ] kon zijn) verliet r. 10: uit de buurt van de Brouwersvliet ] der Vingerlingstr. r. 10/12: in dezelfde [..] Themistokles). ] voor wat betreft het ledikant van Heleen in dezelfde zin had gehandeld. |
| blz. 119, |
r. 1: op goed ] op 't goed r. 2: het ] dat Piraeus ] Pirraeus r. 4: [gehele regel] patchouli zo maar, wilt ge 't, r. 8: diepte hem daaruit op ] kon hem daaruit wegrukken. Hij zag naar de grond. r. 9: er mee ] daarmee r. 11: donkerte ] gene donkerte, die er heerst op de Brouwersvliet rond middernacht r. 12: grijs van ] van grijze r. 13: elders nog ] nog elders r. 14: draaide het ] |
| |
| |
| |
draaide het in r. 15: erg ] zeer zeer ] erg r. 18: tijdje ] tijd r. 19: iets ] hem een ietsje r. 20: bleek even ] was wel wat r. 22: Waarachtig ik ben ] Ik ben waarachtig r. 26: kousen, een ] kousen, 'n en een nieuwe ] , 'ne nieuwe r. 27: En, zijn intuïtie [..] woorden ] En hij voegde er, zijn intuïtie volgend, r. 30: er. ] er? auto stil vlak ] auto, vlak r. 31: misschien wel Perikles kan heten ] Themistokles zijn kan r. 32: uit en ] uit. Hij r. 33: Om ] Omdat r. 35: auto ] automobiel r. 36: hoeft nauweliks aan-geduid ] behoef ik nauweliks aan te duiden r. 37: de ] om de r. 39: wensen. Dan heeft hij de hand weer geopend ] wensen en dan weer losgelaten r. 41: hoge ] zijden op de ] op r. 42: hij aan ] hij, half weigerend nog, aan |
| blz. 120, |
r. 1: achter mekaar ] zo maar achtereen
tweede verhaal, r. 2 en 6: plakkaten ] plakkaarten r. 2: korte ] korten r. 8: getrokken ] gesteld r. 9: wilde ] wou r. 13: mag ] zou iemand ] een man r. 15: bizonder ] biezonder r. 19 en 31: plakkaat ] plakkaart r. 19: dit ] deze r. 21 en 22: ge ] gij r. 21: het ] zijn r. 23 t/m 27: karnaval ] karneval r. 23: mij, mij hoort ge, maak ] mij maak r. 24: voegt ] ge weet, voegt r. 24/25: toe, ge weet een waarachtige karnaval, een ] toe, een waarachtige, een r. 26 en 30: Ha ] Ah r. 26: begrijpt toch wat ] begrijpt wat r. 27: mij voor hun kar ] me voor hunne kar r. 28: zeg alleen dit: ] zeg r. 32: kortom al de tronies van de ontucht ] enzovoort r. 33: En ziehier ] Ziehier maakte ] gemaakt heb |
| blz. 121, |
r. 1/2: Begint ge te begrijpen? ] Begrijpt ge het nu? r. 2: Ha ] Ah r. 2/3: zaal waar de mensen zich vermaken, neen, een ] zaal, een grote r. 3: ge nu hier die ] ge die r. 4/5: papieredrek rondtrappen en scharrelen? ] hopen konfetti trappen? r. 5: het in hun drek ] het, is 't niet, die in hun drek trappen r. 5/6: dàt heb ik hun gezegd ] ik heb gezegd r. 6/7: hun zo direkt ] hen direkt r. 8: bedoel ] doel r. 8, 14 en 17: ha ] ah r. 9/10/11: faun, deze [..] getekend staat. ] faun, een stinkende bok, dat is hij en dat ziet ge aan al zijn ledematen, is 't niet waar, zijn aangezicht dat nog slechts een geile grijns is en zijn handen en alles alzo. r. 12/13/14: geen dans [..] duidelik haar ] niet dansen is het, wel de geile bok die deze van-vooraf-veroverde zeug naar de plaats der ontucht sleept. Ziet ge haar vlees. Wel. Ziet-ge hoe haar kleren op het geile berekend zijn? Wat betekent mijn houding. Ziehier, ik zeg haar r. 15: herhaald tekens ] voortdurend tekenen r. 16: tekens ] tekenen r. 17: dat ik, na ] dat na r. 18/19: een beetje [..] buiten adem ] mijn vriendelike zegsman enigzins buiten adem blijkt r. 22: zedelike propagandaschilder. Zonder ] zedelike-propagandaschilder. Deze opdrachtgever, in wiens armen ik mij vooreerst geworpen had, nam mij daarna zachtjes onder de arm en zei toen, zonder r. 23: geestdrift, begon deze man: ‘Je ] geestdrift: ‘Je r. 24: huis. Sst..., daar ] thuis. Sst., vriend, daar r. 24/25: Weet je [..] heb van ] Ik moet je een
heerlik ontwerp tonen van r. 25: karnaval ] mijn balreeks van Karneval r. 26/27: dit plakkaat overtreft waarachtig alles ] deze plakkaart overtreft alles r. 27: werd.’ ] werd. Alles, zeg ik, ik ben niet vervaard en nochtans ik ben een kenner, dat wil zeggen iemand die bescheiden oordeelt en niet lichtvaardig. r. 28: ‘Je denkt toch zeker niet ] ‘denk jij soms r. 29: op karnaval te vinden, wat? Een sigaar? ] te vinden dat de moeite waard is om K. voor te stellen. r. 30: elk jaar ] jaarliks r. 30/31: talent. [..] Maar ] talent weten te loven. Maar goddank, r. 32: we iemand als Lukas j we Lukas r. 33: doet die man dat? ] bereikt hij zijn effekt? zijn knal-effekt! r. 34: vent ] vent toch r. 36: karnaval-bal. De ] Karneval-bal. En de die verleden ] die zich verleden nog zich lieten beet nemen, hebben ] nog lieten beet nemen en elke half-uur op hun uurwerk keken of ze niet alweer [? moeilijk leesbaar] konden heengaan, hebben r. 37/38: Maar jawel, [..] onze vriend ] Maar nu laat ik overal de plakkaten van onze vriend Lukas |
| |
| |
| |
r. 39: dan ] als r. 40: antwoordt ] zegt niet waar ] je weet het r. 41: verwacht de redding van een strohalm ] poogt aan een strohalm steun te vinden r. 41/42: beeld. Hoe [..] kijk nu eens ] beeld. Een plakkaat is voldoende, als het er maar een goed is. |
| blz. 122, |
r. 1: hier, wat zeg je van ] Wat zeg je b.v. van r. 4: meesterlik ] schitterend |
| |
5. Nagelaten Proza
Portret van een jonge maeceen
Het manuscript van deze groteske, in bezit van mevr. E. Pringsheim, is een blauw gekaft schoolschrift met Duits etiket, bestaande uit 19 bladen (oorspronkelijk 20. het 17de blad is uitgescheurd), lichtblauw gelinieerd, waarvan de eerste 11, uitsluitend aan de voorzijde met zwart potlood zijn beschreven. De datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 125, |
r. 3 en 5: nog ] noch r. 4: stereotiepe ] stereotiep r. 8: fyzies ] fizies r. 13: Namiddag- ] Namiddag r. 19 en 21: entree ] entrée r. 22: reliëf ] relief r. 27: Kunstkritici ] Kunstcritici r. 32: - intuïtief ] - intuitief r. 33: geërfd ] geerfd r. 35: bekommert ] bekommerd r. 37: positieve ] pozitieve |
| blz. 126, |
r. 4/5: discrétion ] discretion r. 10: café ] cafe hun hun ] hen hun r. 11: betaalt ] betaald kategorieën ] kategorien r. 23: Pagliaccio's ] Paglacio's r. 27: large ] larges r. 29: ‘je ] je r. 34: vergeten.’ ] vergeten’. r. 36: basis ] bazis ). Hij ] ) Hij |
| blz. 127, |
r. 1: groten ] grote r. 5 en 9: duizenden ] duizende r. 19/20: onderscheid ] onderscheidt r. 20: honderden ] honderde |
| |
De bankroet-jazz
Het handschrift van dit filmscenario, in het bezit van mevr. Y. Burssens-Goubet, geschreven in blauw-zwarte inkt, bestaat uit: 1 dubbel gelinieerd foliovel, aan vier zijden beschreven, 1 enkel gelinieerd foliovel, aan beide zijden beschreven, 1 dubbel ongelinieerd foliovel, aan vier zijden beschreven (op de 4de blz. onderaan staat het gedrukt briefhoofd van het 2de bureau van de ‘administration communale’ van de ‘Ville d'Anvers’), 1 enkel ongelinieerd foliovel, aan beide zijden beschreven, 1 enkel ongelinieerd foliovel, aan éen zijde beschreven (op de achterkant een drukwerk van het ‘Gouvernement d'Anvers’, gedateerd ‘le 7 janvier 1915’ en getiteld ‘Lutte contre la rage canine’), 1 enkel ongelinieerd foliovel, aan éen zijde beschreven (op de achterkant een drukwerk van het ‘Gouvernement Antwerpen’, gedateerd ‘den 7e Januari 1915’ en een ‘Verordening over de bevordering van de paarden- en veeteelt’ in het Duits, Nederlands en Frans bevattend), 1 enkel ongelinieerd foliovel, aan éen zijde beschreven (op de achterkant een drukwerk van het ‘Gouvernement d'Anvers’, gedateerd ‘le 12 janvier 1915’ en getiteld ‘Arrêté’), 1 dubbel gelinieerd foliovel, aan vier zijden beschreven en 1 dubbel gelinieerd foliovel dat aan drie zijden beschreven is.
De gebruikte stadhuispapieren (die verder in geen enkel handschrift voorkomen) doen vermoeden dat het scenario kort na het verlaten van Antwerpen, doch - gezien het voorkomen van Noske in het stuk - toch in de loop van 1919 werd geschreven.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 128, |
1, r. 3: voor de ] voor het 2, r. 2: kevie ] kevig [in het handschrift van Gaston Burssens verbeterd in: kevie] 2, r. 3: gevangen. ] gevangen in een kotje [in een kotje waarschijnlijk door G.B. doorgestreept en vervangen door: .] 4, r. 1/2: Révérences ] Revérences 5, r. 5: ventjes ] ventjes [door G.B. verbeterd in: mannetjes] |
| blz. 129. |
r. 1/2: financiële ] finantiële |
| blz. 130, |
titel: Tweede deel. Het Dadakabaret ] 11. Het Dadakabaret. 11, r. 4: versterkt. ] versterkt r. 13: ). ] .) 12, r. 3: Dan ] dan r. 4: Knal. ] Knal r. 7: |
| |
| |
| |
Het ritme ] De ritme [door G.B. verbeterd in: Het rhytme] r. 10 en 12: dactylo's ] dactilo's [door G.B. verbeterd in: dactylo's] 13, r. 1/2: Götterdämmerung ] Götterdammerung |
| blz. 131, |
14, r. 1: dactylo's ] dactilo's (zie boven) 16, r. 9: STRAAT. ] STRAAT |
| blz. 132, |
18, r. 2: dactylo's ] dactilo's r. 4: La ] la r. 8: In het ] In de r. 10: Concierges ] Consciergen r. 11: Klavierleraressen ] Klavierleeraressen |
| blz. 133, |
r. 4: hijsen ] heisen r. 5: symmetriese ] simetriese |
| blz. 134, |
r. 6: Verbouwerering ] Verbauwerering r. 13 en 14: dactylo's ] dactilo's 21, r. 8: duizenden ] duizende r. 13: terugdeinzen ] terugdeinsen |
| blz: 135, |
r. 16: Paroxisme ] Paroksisme r. 21: in het ] in de 22, r. 5: vier ] vijf r. 7: Katholieke ] Katolieke |
| blz. 136, |
r. 4: ). ] .) 25, r. 6: cocottes ] kokotten 27, r. 2: polaire ] polare 28, r. 1: Symbolies ] Simbolies r. 2: Precies ] Preciese r. 3: ). ] .) onder r. 5: einde van het 2e deel |
| blz. 137, |
31, r. 7: bankjes ] bankies r. 7/8: mathematies-symbolies ] matematies-simbolies 33, r. 4: Het ] De |
| blz. 138, |
eerste plakkaat, r. 3: hun ] hen tweede plakkaat, r. 6: schatkistbons aan 6½% ] schatkistbon aan 6½ |
| blz. 140, |
40, r. 2: fluiten (in ] fluiten, (in 41, r. 4: de ] het r. 9 en 10: financiën ] finanties r. 16: levensmaxiem ] levensmaksiem r. 17: rentenier.’ ] rentenier |
| blz. 141, |
r. 1: Extase ] Ekstase r. 2: financiën ] finanties [De teksten van 42 en 43 staan in het handschrift in omgekeerde volgorde, maar door de verbetering van de oorspronkelijke, reeds foutieve, nummers 41 en 42 in 42 en 41 is de omzetting aangegeven] 42, r. 3: L'archevêque ] L'archévèque 44, titel: 44 ] 43 45, titel: 45 ] 44 |
| blz. 142, |
[Ook de teksten van 46 en 47 staan in het handschrift in omgekeerde volgorde, maar door de verbetering van de oorspronkelijke nummers 45 en 46 in 46 en 45 is de omzetting aangegeven] 47, r. 2: verbouwerering ] verbauwerering r. 5: ). ] .) r. 7: Léon ] Leon 48, r. 1: financiën ] finanties [tussen 48, r. 2 en 3 staat in het handschrift het nummer 48 doorgestreept en daarnaast: (49)] 49, titel: 49 ] 48 [ook alle volgende nummers zijn in het handschrift 1 lager dan in deze uitgave] 49, onder r. 4: einde van het 4e deel. Vijfde deel ] 5e deel. 50, r. 5 t/m 10: [deze regels staan in het handschrift onder de borden, voorafgegaan door een verwijzingskruis, dat echter in het gedeelte boven de borden, waar vijf regels zijn doorgestreept, niet herhaald wordt] |
| blz. 143, |
eerste bord, r. 2 en 52, r. 9: referentiën ] referentien tweede bord, r. 3: sérieux ] sérieux, 51, r. 1: éen ] een r. 2: representatief, over ] representatief over r. 5: neiging ] nijging 52, r. 8: Charlots ] Charlot's noot, r. 3: zo ] zó r. 4: kontroleren ] kontrolleren |
| blz. 144, |
r. 6: geeft ] geven r. 10: km ] klm. 53, r. 1: financiën ] finanties r. 3: finansministerie ] finantieministerie r. 11 en 16: provincie ] provintie r. 13: reiskoffers (mooi zwijnsleder). ] reiskoffers. (mooi zwijnsleder.) 54, r. 1: financiën ] finantiën r. 4: financieel ] finantiëel 55, r. 1: delegatie ] degelatie |
| blz. 145, |
r. 1: Charlots ] Charlot's r. 3: bij middel daarvan ] daarvan bij middel 56, r. 10: lied (in ] lied. (in r. 11: ). ] .) |
| |
De kudde van Claire
Het handschrift van deze groteske, in het bezit van mevr. Y. Burssens-Goubet, is een geniet doch ongekaft cahier, rood op snee. De 40 gelinieerde bladen die het bevat, zijn slechts aan éen zijde met zwarte inkt beschreven, uitgezonderd de 6de, 12de, 14de, 20ste, 23ste, 24ste, 26ste, 30ste en 37ste bladen, die op de achterzijde éen of enkele regels bevatten behorend bij de daar tegenover staande tekst en het 40ste, laatste blad, dat aan beide zijden is beschreven. Het 34ste blad bevat
| |
| |
slechts 5 regels tekst en aan de voet van de laatste bladzij van het handschrift staat de datering: Maart-Mei 19.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 146, |
motto, r. 1: Margot ] margot motto, r. 3: Marguerite d'Autriche ] (Marguerite d'Autriche) r. 1: achttien jaar ] zeventien [doorgehaald en verbeterd in: achttien] jaar jaar r. 4: achttienjarige ] zeventienjarige r. 6: detailverklaringen ] détailverklaringen r. 24: vijf en twintig ] vijf-en-twintig |
| blz. 147, |
r. 3: baseren ] bazeren r. 8: goede romanciers ] histories-materialisten [in potlood doorgestreept en verbeterd in: goede romantier] r. 25: typering ] typisering r. 26: gekristalliseerd ] gekrystaliseerd r. 29: aankomt ] op aankomt r. 34: gekommentarieerd ] gekommenteerd r. 39: konklusie ] konkluzie |
| blz. 148, |
r. 1: sganarelle ] scagnarelle r. 2: Positief ] Pozitief r. 9: hun ] hen r. 10: zo ] zó r. 16 en 17: achttienjarige ] zeventienjarige r. 19: ‘Demi-Vierges’ ] ‘Demi-Vierges’ van mijn kollega Marcel Prévost [deze laatste woorden met potlood doorgestreept] r. 21: gebruik ] gebruiken r. 23: zelf ] zelfs r. 25: zou ] zij r. 28: achttien ] zeventien r. 41: o'clock-lachen ] o-clock-lachen |
| blz. 149, |
r. 1: achttienjarige ] zeventienjarige r. 20: achttien ] zeventien r. 23 en 25: operette ] operet r. 32: gekristalliseerd ] gekrystaliseerd |
| blz. 150, |
r. 1: zich-aan-het-leven-vasthouden ] zich-aan-het-leven vasthouden r. 4/5: insgelijks ] insgeliks r. 9: filosofie ] filozofie r. 24 en 28: fantasie ] fantazie r. 24: zelfs ] zelf r. 25, 26 en 36: resultaat ] rezultaat r. 29/30: metamorfoseert ] metamorfozeerd r. 32: doen ] doe r. 42: specialisaties ] specialitaties aktie ] actie |
| blz. 151, |
r. 18: ‘Zij ] zij r. 29: rastaquouères ] rastaqouères r. 37: (die ] die r. 39: ‘Aases dood’ ] Aases dood r. 39/40: de overige kliënteel niet onvoorwaardelik op prijs stelde ] niet onvoorwaardelik aan de overige kliënteel beviel [dit laatste woord is doorgestreept en vervangen door: op prijs stelde] |
| blz. 152, |
r. 1: anderen ] andere r. 4: variété-theaters ] variétés-theater's r. 17: voor wat ] voor het wat r. 21: waarna hij ] waarna r. 22: insgelijks ] insgeliks r. 28: dan, het opende hun ] dan het opende hen r. 32: ‘Geluk ] Geluk noot, r. 1: Overtuigen: bewust ] overtuigen: Bewust noot, r. 2: materieel ] materiëel |
| blz. 153, |
r. 11 en 12: dat ] die r. 21: nog ] noch r. 22: hechtte ] hechte r. 23: rastaquouères ] rastaqouères r. 23 en 26: sympathie ] sympatie r. 31: details ] détails Details ] Détails r. 35: contemplatie ] comtemplatie noot, r. 3: aberratie ] abberratie |
| blz. 154, |
r. 2/3: Zulke simultaneïteit ] Zulk simultaniëteit r. 11: rastaquouères ] rastaqouères r. 22: eenmaal ] éenmaal r. 41: bizonder ] biz. |
| blz. 155, |
r. 1/2: individueel- ] individuëel- r. 9: verveelt ] een echter r. 10: levendigs ] levendig r. 14: zowel ] zówel r. 26 en 27: superioriteit ] superioteit r. 30: usuele ] usuële r. 41: dusdanig, ] dusdanig ganse ] gans |
| blz. 156, |
r. 10: halsboorden ] halsborden r. 18: tee's, de tingeltangels ] tees, de tingeltangel r. 21: bier- ] bier r. 23: cocotte ] kokotte r. 24: ‘Mais ] Mais ‘Aannemen.’ ] ‘Aannemen’. r. 25: .’ ] ’. r. 29: Fysiek en metafysiek ] Fiziek en metafiziek r. 30: insgelijks ] insgeliks r. 37: heideheuvel, ] heideheuvel r. 39: éen ] een |
| blz. 157, |
r. 3: Débâcle ] Débacle r. 4: artificieel ] artificiëel r. 11: rastagroep ] rasta groep r. 14: geblaseerde ] geblazeerde r. 40: rococo ] rokoko |
| blz. 158, |
r. 2: de kosmos. Atheïsme ] het kosmos. Atheïstisme r. 4, 7, 32 en 34: februarie ] Februarie r. 5: zo ] zó r. 12: lief, ] lief r. 38: resultaat ] rezultaat r. 42: picon- ] pikon- |
| blz. 159, |
r. 3: vier- ] vier r. 4: zoveel ] zóveel r. 6: plateau's ] plateaus r. 7: dubbele ] dubbel r. 14: order ] orde r. 18: feeërie ] féerie r. 21: |
| |
| |
| |
details ] détails r. 23: ritmiek ] rytmiek r. 28: stad, ] stad r. 36: feeërieke ] feëriese r. 39: de kosmos ] het kosmos |
| blz. 160, |
r. 2: groot ] grote materiële ] materiele r. 4: feeëriek ] feeries r. 9: vernietigd ] vernietigt r. 13 en 14: elan ] élan r. 14: zou ] zó r. 19 en 21: glooiing ] glooiïng r. 21: ). ] .) zo mogelik, ] zó mogelik r. 22: onloochenbare ] onlochenbare r. 25: waard ] waarde r. 30 en 33: lila's ] lilas r. 31: maanden ] maande r. 32: bestaat ] bestàat |
| blz. 161, |
r. 1: getemperd licht ] getemperd als licht r. 5: geven, ] geven r. 8: mond, ] mond r. 20/21: niet-instinkt-zijn ] niet-instinkt zijn r. 32/33: afgezonderd ] afgecimteerd (? moeilijk leesbaar, zie facsimile) |
| blz. 162, |
r. 28: kategorieën ] kategoriën r. 34: superioriteit ] superioteit r. 37: geweest ] gewezen |
| blz. 163, |
r. 1: enigszins ] enigzins r. 4: kind.’ ] kind. r. 5: - ‘Ja’, ] - ‘Ja, ‘Claire ] Claire r. 11: - Ja.] - Ja.’ r. 14 en 15: - Drie ] - drie r. 14: Jij ? ] Ju ? r. 22: Ik ] ik r. 23: ‘Claire [..] benen.’ ] Claire [..] benen. r. 24: ‘Uit ] Uit ‘Venus.’ ] ‘Venus’. r. 25: .’ ] ’. r. 30: ‘Larie.’ ] ‘Larie’. r. 31: buro: ‘Van ] büro: Van r. 32: kwantiteit ] quantiteit r. 34: gebaseerd ] gebazeerd |
| blz. 164, |
r. 6: ene ] eene r. 15: desillusie ] desilluzie r. 19: pianogezanik ] pianogezannik r. 27: geweest, ] geweest gesympathiseerd ] gesympathieseert |
| blz. 165, |
r. 1: afzetgebied ] afgezetgebied r. 7: zo ] zó |
| |
Camembert of de gelukkige minnaar
Het handschrift van deze groteske, in bezit van mevr. Y. Burssens-Goubet, is een half, geniet doch ongekaft cahier, rood op snee. De 31 gelinieerde bladen die het bevat, zijn slechts aan éen zijde met zwarte inkt en vanaf het 23ste blad met blauw-zwarte inkt beschreven, uitgezonderd het 1ste, 2de en 7de blad, dat op de achterzijde gedeelten bevat die bij de daar tegenover staande tekst behoren. Onder de groteske staat op blad 31: Berlijn, Aug. '19.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 166, |
r. 2: metafysies ] metafyzies r. 5: ‘Monsieur ] Monsieur r. 7: eufemisme ] euphemisme r. 8: ‘Een ] Een r. 11: Petitjean’ of ‘Jean’ ] Petitjean of Jean’ r. 12: five-o'clock ] five-o-clock r. 13: geïdentificeerd ] geidentificeerd r. 14: ‘Tiens ] Tiens r. 16: 't Is ] 'T is nu ] Nu |
| blz. 167, |
r. 9: hyperromanties en ] hyperromanties, en r. 13: zon te willen ] zon willen r. 15: ‘L' ] l' r. 16: Voilà ] Voila r. 18: l'hérédité ] l'heredité r. 19 en 42: Camemberts ] Camembert's r. 23: volledigt ] volledigd r. 25: barcarol ] baccarol r. 26: piëteitvol ] pieteitvol fase ] faze r. 32: nivelleert ] niveleert r. 34: dat ] die r. 37: ‘Ah ] Ah |
| blz. 168, |
r. 9: ‘Diogène ] Diogène r. 20: ‘Men ] Men r. 26: 18de ] 18e .’ ] ’. r. 27/28: enigszins ] enigzins r. 31: ‘zijn ] zijn r. 36: ‘Camembert ] Camembert r. 41: te ] ter |
| blz. 169, |
r. 4: verkondigd ] verkondigt r. 17: quiëtisme ] quietisme r. 26: dertienjarige ] dertienjarigen r. 28: hiërarchie ] hierarchie wendde ] wende r. 30: want ] wat |
| blz. 170, |
r. 5: peil ] pijl r. 6: ‘Daar ] Daar r. 7/8: opzienbarends ] opzienbarend r. 11 en 16: leraar ] leeraar r. 14: superioriteit ] superioteit r. 15: ‘En ] En |
| |
| |
| |
r. 15/16: vleeshouwersjongen ] vleeshauwersjongen r. 20: diskrediteerde ] diskreteerde r. 28: deemoedig ] demoedig r. 29: zelfs ] zelf r. 36: , aan ] aan, r. 39: kontroleren ] kontrolleren r. 41: kledij ] kleedij |
| blz. 171, |
r. 6: weemoediger ] weemoederig ‘Ik ] ik r. 10: achttien ] achtien r. 16: bordeel ] Bordeel r. 17: extase ] extaze r. 26: neigingen ] nijgingen r. 32: hen.’ ] hen. r. 35: ‘Hij ] Hij r. 36: vijf-en-dertigjarige ] vijf-en dertigjarige r. 36 en 37: enigszins ] enigzins r. 41: ‘Als ] Als |
| blz. 172, |
r. 5, 12, 25 en 27: syfilis ] syphilis r. 5: messcherp ] meszwerp r. 6: elke ] enkele r. 8: .’ ] ’. r. 13: kontrool ] controol r. 17: ‘Mon ] Mon r. 24: metamorfoseerden ] metamorphoseerden r. 28: de kosmos ] het kosmos r. 34 en 35: funktie ] functie |
| blz. 173, |
r. 7: ekonomiese ] economiese .’ ] ’. r. 11: reëel ] reeel r. 16 en 17: naïeve ] naïve r. 40: theorie ] teorie |
| blz. 174, |
r. 1: ‘Dat ] ‘dat r. 8: Parijs ] Parijzer r. 10: ‘Enfin.’ ] ‘Enfin’. r. 12: ‘Wat ] Wat r. 14: zelfs ] zelf r. 16: métier ] metier r. 20: ‘Ik ] ik r. 25: Camembert: ] Camembert zich r. 36/37: superioriteitsgevoel ] superioteitsgevoel |
| blz. 175, |
r. 7 en 8: baseert ] bazeert r. 9: waarde ] waard r. 10: amoureuze ] amoureuse r. 13: défaut ] defaut r. 15: ‘Ah ] Ah r. 19: de souvereine ] het souveraine r. 23: de ] het r. 26 en 28: kwaliteit ] qualiteit r. 32: neigingen ] nijgingen r. 36: funktie ] functie r. 37: orgaan.’ ] orgaan. |
| blz. 176, |
r. 1: superioriteit ] superioteit r. 5: Honderden ] Honderde r. 14: Want ] Wat r. 15: beduidendste ] beduidenste r. 17: ‘Dat ] dat r. 17 en 18: luxusminnaars ] luxus minnaars r. 18: jockeys ] jockey's r. 20: resultaten ] rezultaten r. 23: atleten ] athleten r. 25: ‘als ] als Biedermeiere kastje ] Biedermeyere kasje r. 28: gans ] ganse r. 33: vertelde hij: ] vertelde: r. 36: kast ] kas r. 37: zelfs ] zelf r. 40: kast-tijd ] kas-tijd r. 41: kasttijd ] kastijd |
| blz. 177, |
r. 1: kloset ] klozet r. 7: 5de ] 5e r. 9: ‘Geen ] Geèn r. 13: ‘Ik ] Ik zeker ] zeer r. 17: onaangename ] aangename r. 26: kast ] kas r. 28: scène ] scene r. 32 en 33: stadiën ] stadien r. 33: fasen ] fazen r. 39: autoërotisme ] autoerotisme r. 41: alloërotiek ] alloerotiek |
| blz. 178, |
r. 1: alloërotiek ] alloerotiek r. 3: autoërotisme ] autoerotisme r. 8: kast ] kas r. 8, 22 en 30: kloset ] klozet r. 12: illusies ] illuzies r. 13: ontrouw ] onttrouw r. 14: desillusie ] desilluzie r. 21 en 32: financiële ] finantiële r. 21: ‘Laat ] Laat r. 33: décadence ] decadence r. 38: sentimentele scène ] sentimentale scene r. 41: hoort ] [onleesbaar, zie facsimile] |
| blz. 179, |
r. 5: heeft, is ] heeft - is r. 13: gelukkig zijn omdat ] gelukkig omdat r. 13/14: prestatievermogen ] prestatie vermogen r. 14: gepredestineerd ] gepredistineerd r. 15: oorzaak zijn, als ] oorzaak, als |
| |
| |
| |
Jus Primae Noctis
Het handschrift van deze dialoog, bestaande uit 6 ongelinieerde en 1 gelinieerd kwartovel, alle aan beide zijden met blauw-zwarte inkt beschreven en genummerd van 1 t/m 14, in het bezit van mevr. Y. Burssens-Goubet, is gedateerd: 9-'19.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 180, |
ondertitel: Een ] een auto's ] auto's. r. 2, 3 en 5 worden in het handschrift niet afgesloten door een punt. r. 12: ik er erg ] ik erg r. 21: Vind ] Vindt r. 23: vertelt ] verteld |
| blz. 181, |
r. 4: krapulositeit ] krapuloziteit r. 18 en 20 worden in het hs. niet afgesloten door een punt. r. 21: Daar ] Dáár r. 26: beiden ] beide r. 28: Indianapolis ] Indianopolis r. 42: analyseer ] analiseer |
| blz. 182, |
r. 1: désennuyer ] desennuyer r. 6 en 27 worden in het hs. niet afgesloten door een punt. r. 25: vond ] vondt r. 29: vergist ] vergis vreselik ] vrezelik |
| blz. 183, |
r. 11/12: infantilisme ] infantillisme r. 15: experiment ] eksperiment r. 18: Plato ] Platoon r. 23: details ] détails r. 24: exces ] ekses r. 29: kategorieën ] kategoriën r. 41: verder. ] verder |
| blz. 184, |
r. 13: Ja. ] Ja r. 18: noodlottigs ] noodlottigt [t met potlood doorgestreept] r. 24: vreselik ] vrezelik bewijs ] bewijst |
| blz. 185, |
r. 3: - in ] in r. 20: voort. ] voort r. 22: aan ] aan [met inkt doorgestreept] r. 24: subtraheer ] substraheer r. 32: word ] wordt r. 33: excentries ] eksentries Pessimisme- ] Pessisisme- r. 36: pessimisme ] pessisisme georiënteerde ] georientiëerde |
| blz. 186, |
r. 6: Niet schuldbewust ] Niet schuldewust r. 27: komplex ] kompleks r. 36: eens ] een r. 37: verloren. ] verloren r. 42: symbool ] simbool |
| |
Tussen vuur en water
Dit verhaal werd na de dood van Van Ostaijen gepubliceerd in Avontuur, 1ste jaargang, nr. 3, april (moet zijn juni) 1928, blz. 10 t/m 18, en was daar gedateerd 6-9 Oktober 1919. Daarna is Tussen vuur en water gepubliceerd in de door Gaston Burssens verzorgde uitgave Diergaarde voor kinderen van nu, Antwerpen, 1932, blz. 53 t/m 67. Het handschrift van dit verhaal is niet teruggevonden.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in Avontuur, die door Gaston Burssens is verzorgd, de volgende afwijkingen:
| blz. 188, |
r. 11 en 12: komplex ] kompleks r. 33: funktie ] functie |
| blz. 189, |
r. 4: kurieuze ] kurieuse r. 12: Misdaad ] misdaad r. 15 en 33: funktie ] functie |
| blz. 190, |
r. 2: analytiese ] analitiese r. 20 en 23: details ] détails r. 21: Dáár ] Dààr r. 27: dáár ] dààr |
| blz. 191, |
r. 18 en 34: systeem ] sisteem r. 27: datgene wat in ] datgene in |
| blz. 192, |
r. 3: notoriteit ] notariteit |
| blz. 193, |
r. 33: desillusie ] desilluzie |
| blz. 194, |
r. 4: dáár ] dààr r. 7: hoofdfaktor ] hoofdfactor |
| |
De generaal
Het handschrift van deze groteske, in het bezit van het A.M.V.C., bestaat uit 12 geruite kwartovellen en 6 gelinieerde blocnotevellen, alle aan beide zijden met blauw-zwarte inkt beschreven, uitgezonderd het tweede vel dat slechts aan éen zijde is beschreven. Op de laatste bladzij van het handschrift staat de datering: Oktober - 21 November '19.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 195, |
r. 22: .’ ] . r. 27: !, ] ,! |
| blz. 196, |
r. 4: kontroleert ] kontrolleert r. 10: stoïcijns- ] stoïcijnies- r. 24: aarzelende ] aarzelde r. 31: ‘Ik ] Ik r. 32: mainteneert ] minteneert r. 34: |
| |
| |
| |
briljanten ] briljante r. 35: ‘Deze ] deze r. 38: dezen ] deze .’ ] . |
| blz. 197, |
r. 2: ‘Dat ] Dat .’ ] . r. 7: kwintessens ] quintessens r. 11: ‘Die ] Die r. 21: grijsaard ] grijzaard r. 23: bezwaarlik ] bezwaarliker r. 27: empiries ] empyries |
| blz. 198, |
r. 1: suggereren ] suggeren r. 2 en 3: u ] uw r. 5: empiriese ] empyriese r. 7: Wijsheid ] ‘Wijsheid r. 12: zover ] zóver r. 16: geatrofeerde ] geatropheerde r. 28: karnaval ] karneval r. 36: complement ] komplement r. 38: ‘De ] ‘de r. 39: piccolo ] picolo |
| blz. 199, |
r. 2: .’ ] . r. 3: ?’ ] ? r. 5: ekonomiese ] economiese r. 8: oorlog, de ] oorlog de r. 10: vreselik ] vrezelik r. 16: complement ] komplement r. 17: Empiries ] Empyries r. 37: beduidendste ] beduidenste r. 41/42: overwonnenen ] overwonnen |
| blz. 200, |
r. 5: voor ] voor [doorgestreept] r. 7: van daaruit theoreties ] vandaar uit teoreties r. 8: Theoretiese ] Teoretiese r. 11: essentieel ] essentiëel r. 18: tegen-elkaar-stoten ] tegen elkaar-stoten r. 27: differentiëring ] differencenciering r. 28 en 33: principieel ] principiëel r. 34 en 39: basis ] bazis r. 40: theoretiese ] teoretiese r. 42: dat ] Dat |
| blz. 201, |
r. 1: duel; ] duel r. 3: piccolo's drukken ] picolo's druk r. 6: periferie ] peripherie r. 10: De engelse ] Het engelsche r. 12: Engelsen ] Eng. r. 14: thesis ] thezis r. 15 en 16: elans ] élans r. 18: essentiële ] essentiele r. 25: juist, dit ] juist dit r. 27: Engelsen ] Engelschen r. 35: middel ] midden r. 37: te ] ten gunste, ligt ] gunste ligt r. 38: houd ] houdt r. 41: Theoreties ] Teoreties |
| blz. 202, |
r. 1: ‘Mijn ] Mijn r. 3: kwantitatieve ] quantitatieve r. 4: empiriese ] empyriese r. 5: Oorlogszucht ] Oorlogzucht r. 7 en 9: oorlogszucht ] oorlogzucht r. 7: hiërarchie ] hierarchie r. 8: ekonomiese ] economiese r. 18: Het ] De r. 39: Ons ] Onze |
| blz. 203, |
r. 8: deloyauteitsgevoel streeft het na ] deloyeitsgevoel streeft het naar r. 11, 13, 20, 21 en 32: .’ ] . r. 12, 16, 18, 21, 22 en 34: ‘ ] - r. 14: piccolo's ] picolo's r. 15: berde ] barde r. 16: !’ ] ! r. 24 en 26: oorlogszucht ] oorlogzucht r. 25: enigszins ] enigzins r. 33: ‘Lakedaimon ?’ ] - ‘Lakaidaimon ?’ r. 38: para ] pare r. 41 en 42: ‘ ] - ‘ |
| blz. 204, |
r. 2: individuen, martiaal ] indivuden martiaal als ] als [doorgestreept] r. 14: geenszins ] geenzins r. 19: De ] ‘De r. 20 en 22: ekonomiese ] economiese r. 21: ekonomies ] economies r. 21/22: gunstig, overwinnen ] gunstig overwinnen r. 25: Het ] ‘Het r. 33: komplex ] kompleks r. 35: diskuteren ] diskutteren |
| blz. 205, |
r. 2: kwalitaire ] qualitaire r. 3: essentieel ] essentiëel filosofie ] philosofie r. 11, 12 en 29: oorlogszucht ] oorlogzucht r. 12: instinkt ] instinct r. 14: kwantitatief ] quantitatief kwalitatief ] qualitatief r. 24: laatsten ] laatste r. 28: aktieve ] aktiefe |
| blz. 206, |
r. 7: oorlogszucht ] oorlogzucht aktieve ] aktiefe r. 9: spontaniteit ] spontanieteit r. 12: zo ] zó r. 15 en 17: elan ] élan r. 18, 20, 34 en 38: ekonomiese ] economiese r. 21: ideële ] ideeële r. 23: empiriese ] empyriese r. 25: gemilitariseerde ] gemilitariceerde konsekwentie ] konsequentie r. 32: van twee ] van een volk twee [alleen volk doorgestreept] leveren, ] leveren die [die doorgestreept] r. 34: onideële ] onideeële r. 36: berechten ] berechen |
| blz. 207, |
r. 4: l'argent. ] l'argent.’ r. 7: elan ] élan r. 7/8: oorlogszucht ] oorlogzucht r. 9: pacem! ] pacem!’ r. 16/17: oorlogszuchtig ] oorlogzuchtig r. 18: zelfs ] zelf r. 18, 19 en 23: !’ ] ! r. 19, 20 en 23: ‘ ] - r. 20: ?..’ ] ?.. r. 24: maquereaux ] maqueraux r. 25, 26 en 38: ‘ ] - ‘ r. 26: .’ ] ’. papegaai ] papagaai r. 27: victoire. ] victoire.’ r. 29: .’ ] . r. 31: theorieën ] teoriën desillusies ] dezilluzies r. 31/32: Chaud-gueux ] |
| |
| |
| |
[? onleesbaar, zie facsimile] r. 32: la.. ] la tchoufnée [? onleesbaar, zie facsimile] |
| blz. 208, |
r. 1: theoretiseert: ‘Ja ] teoretizeert: Ja principieel ] principiel .’ ] . r. 2: imposants ] impozant r. 12 en 40: ‘ ] - ‘ r. 13: ‘Genoeg. ] ‘Genoeg’. kliënten ] klienten r. 14/15: maquereaux ] maqueraux r. 17: 't zwart van ] [onleesbaar, zie facsimile] |
| |
r. 18: wit ] witte r. 24: .’ ] ’. kleine ] klein r. 40: ontgoochelen ] ontgochelen |
| blz. 209, |
r. 2: sociale ] sociaal r. 4: en dat de ] en de r. 4/5 en 6: differentiëring ] differenciering r. 5: faktor ] factor r. 9: konklusies ] konkluzies r. 10: empiriese ] empyriese r. 15: 7de ] 7e r. 16: allerbeduidendste ] aller beduidenste r. 25: Want ] Wat r. 28: .’ ] . r. 29: ‘ ] - r. 30: aziatiese ] Aziatiese r. 33, 38 en 39: instinkt ] instinct |
| blz. 210, |
r. 1: instinkt de funktie ] instinct de functie r. 5: principieel ] principiëel r. 6: kan, dat ] kan dat r. 12: Altruïsme ] Altruisme r. 12/13: woorden, louter schijn, ] woorden louter schijn r. 21: tans ] Tans r. 22: realiseren ] realizeren r. 32: voor ] voor- r. 33: ‘Voor’ of ‘tegen’ ] ‘Voor of tegen’ ideëel ] ideeëel r. 36: van ] van van [tweede van op nieuwe bladzijde] r. 38 en 41: .’ ] . r. 41: ‘ ] - ‘ |
| blz. 211: |
r. 1, 2, 3, 6, 7 en 8: ‘ ] - r. 1: ?’ ] ? r. 2: ‘Neen.’ ] - Neen r. 5, 6 en 7: .’ ] . r. 8/9, 34 en 37: realisering ] realizering r. 11: niet-laatste-einde ] niet laatste-einde r. 12: aberratie ] abberratie r. 19: antithese ] anthitese baseert ] bazeert r. 29: Beproeft ] Beproefd r. 29/30: realiseren ] realizeren r. 32: ekonomiese ] economiese r. 33: gedegenereerd ] gedegeneerd r. 35: is: ] is is: r. 36: zoals ] zo-als instellingen, ] instellingen r. 38 en 40: basis ] bazis |
| blz. 212, |
r. 2: mensen ] mens r. 9: sterkste, de ] sterkste de r. 9/10: regionale gemeenschap ] regionale-gemeenschap r. 11: basis ] bazis r. 19: Loochent ] Lochent loochent ] lochent r. 24: elan ] élan r. 26: legers ] lezers r. 34: Heterosexuele ] Heterosexuelle bisexuele ] bissexuele r. 36: bekend, gewoonlik ] bekend gewoonlik r. 36/37: kategorieën ] kategoriën |
| blz. 213, |
r. 1/2: menselik-biologiese ] menselik biologiese r. 4: metafysiese ] metafyziese r. 6: ‘Uw ] Uw r. 7: basis ] bazis r. 10: extase ] extaze r. 12: ontplooiing ] ontplooiïng r. 18: antithese ] anthitese r. 22: elk ] elke r. 23: oorlogvoeren ] oorlogsvoeren r. 24: details ] détails r. 26: quiëties ] quieties r. 28: elan ] élan r. 29/30: verlangd ] verlangt r. 30: uithouden, zelfs ] uithouden zelf r. 38: aktie ] actie toe ] tot r. 39: realisering ] realizering |
| blz. 214, |
r. 6: realiseren ] realizeren r. 8: uitnemendheid ] uitnemenheid r. 11: antwoorde ] antwoordde r. 20: nodig ] nodigt r. 22: spekuleert ] speculeert r. 32: insgelijks ] insgeliks r. 39: oorlog, defensief en offensief, dekken ] oorlog defensief en offensief dekken r. 41: tussen-trappen-theorie ] tussen-trappe-theorie |
| |
| |
| blz. 215, |
r. 5: defensief ] desenfief r. 6/7, 7 en 9: heterosexuelen ] heterosexuellen r. 7: neiging ] nijging r. 8 en 13: homosexuelen ] homosexuellen r. 8: oorlogvoering ] oorlogsvoering r. 11: bezielt ] bezield r. 19: stijgt hun ] stijgt zich hun r. 25: éen ] een r. 31: hij het ] hij hij het r. 32: homosexuele ] homosexuelle r. 40: eindrealisering ] eindrealizering |
| blz. 216, |
r. 6: geschiedt, de ] geschiedt de r. 12: !’ ] ! r. 14: mystiek ] mistiek r. 15: ‘ ] - r. 16/17: filosoferen ] filozoferen r. 19: theoretiese ] teoretiese r. 20: ondergebracht ] onderbracht r. 24: fetischisten ] fetichisten r. 25 en 28: fetischisme ] fetichisme r. 25: gedetermineerd ] gedertimeerd r. 26, 31 en 33: fetisch ] fetis r. 27, 29 en 34: fetischist ] fetichist r. 35: .’ ] . r. 36: ‘Inderdaad.’ ] - Inderdaad r. 37: ‘ ] - |
| blz. 217, |
r. 1 en 3: oorlogvoering ] oorlogsvoering r. 3/4: oorlogsstandpunt ] oorlogstandpunt r. 10: thesis ] thezis r. 11: narkotiese ] narcotiese r. 17: overvoedt ] overvoedt [? onleesbaar, zie facsimile] |
| |
r. 19: Wiedersehen ] Widersehen ‘voorwaarts !’ ] voorwaarts !’ r. 20: geblaseerd ] geblazeerd r. 22: ideële ] ideeële r. 24, 32 en 37: de roes ] het roes r. 29: afschrikbarends ] afschrikbarend r. 36: gebruik ] gebruikt r. 41: de luidende ] het luidende |
| blz. 218, |
r. 5/6: resultaat ] rezultaat r. 6: verdovend, of deze ] verdovend of dit r. 9: Het volgende ] Volgend r. 15: fantasie ] fantazie r. 16: realisering ] realizering, r. 21: principieel ] principiëel r. 22: tweede ] eerste r. 23: eerste ] tweede r. 34: realisering ] realizering r. 40: narkose ] narcose r. 42: wel, alle ] wel alle |
| blz. 219, |
r. 5: vrede. Wij ] vrede Wij r. 10: ‘Maak ] Maak r. 11: concierge ] conscierge r. 13: .’ ] . |
| |
De gehouden hotelsleutel
Het handschrift van deze groteske, bestaande uit 7 geruite en 8 ongelinieerde blocnotevellen, alle met blauw-zwarte inkt aan éen zijde beschreven, in het bezit van het A.M.V.C., is aan de voet van de laatste bladzijde gedateerd: Januarie 1920.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 220, |
r. 5: 15de ] 15e r. 21: soms ] vaak r. 24: De ] de r. 31: ‘Wat ik positief ] Wat ik pozitief r. 34: 20ste ] 20e |
| blz. 221, |
r. 2: positief ] pozitief r. 4: zelfs ] zelf r. 14: ‘Ja’, zei hij, ‘maar ] ‘Ja, zei hij, maar r. 14, 30, 33 en 35: .’ ] . r. 21: aktie ] actie r. 25: de roes ] het roes r. 26: ‘Roes ] Roes r. 31: geïntellektualiseerd ] geintellektualiseerd ‘Het ] Het r. 38: ‘Als ] Als r. 39: gesust ] gesusd |
| blz. 222, |
r. 3: slechts ] slecht r. 4, 15 en 28: Josefs ] Josef's r. 11: theoreties ] teoreties r. 20: ‘een ] een r. 21: -mysties ] -misties r. 22: mystiek ] mistiek r. 34: ‘Daar ] Daar |
| blz. 223, |
r. 5/6: gevraagd had waarom ] gevraagd waarom r. 10: inkoherentste ] inkoherenste r. 12: stond ] stond op [beide woorden doorgestreept] r. 20: Och Marianne ] Och Mariane r. 25: bloedfluim ] bloedvluim r. 30: een welbehagen ] een er dies [? onleesbaar, zie facsimile] welbehagen |
| |
| |
| |
r. 32: ‘Twintig ] twintig |
| blz. 224, |
r. 8: en de ] en in de r. 10: eenvoudige ] eenvoudig r. 23: ‘Eh ] Eh r. 25: Jefs ] Jef's ene ] een r. 28: wachtte. De ] wachte [e doorgestreept]. het r. 31: ‘Je ] Je r. 33: ‘Dat ] dat r. 34: ‘Ik ] ik |
| blz. 225, |
r. 5: maquereaux ] maqueraux r. 7: illusies ] illuzies r. 23: Madonnahoofd ] Madonahoofd r. 26: geëxploiteerd ] geexploiteerd r. 31: twintig, gigolo's ] twintig gigolo's r. 34: enkels ] henkels r. 35 en 36: hingen ] hongen r. 38: patchouli ] patschoeli r. 39: bank, gelukkig ] bank gelukkig |
| blz. 226, |
r. 2: de meid ] meid r. 4: ‘Mijnheer ] Mijnheer r. 5: .’ ] . r. 7: ‘Wij ] Wij r. 13 en 19: .’ ] ’. r. 15: zelfs ] zelf r. 16: ‘ ] - r. 17: Dan ] Dat r. 18: ‘Heb ] Heb r. 35: miserabel ] mieserabel |
| blz. 227, |
r. 8: had ] was [doorgestreept] r. 10: Patchouli- ] Patschouli- r. 12: Madonna's ] Madona's r. 13: dezen beantwoordden ] deze beantwoorden r. 14: erotiek, waren ] erotiek waren r. 22: ‘Ik ] ‘ik r. 24: ‘Mijn ] Mijn r. 25: .’ ] . r. 28: ‘Marianne ] Marianne r. 30: ‘Och ] Och r. 32: .’ ] ’. r. 38: briefje ] Briefje |
| blz. 228, |
r. 10: overspelige ] overspellige r. 13: levensillusie ] levensilluzie van Marianne, breken ] van [doorgestreept] Marianne breken r. 14: 't Beste, uw ] 't Beste uw r. 17: ‘Het ] - Het |
| blz. 229, |
r. 23 en 31: ‘ ] - r. 25, 29 en 39: .’ ] . r. 29: ‘Zet ] Zet |
| blz. 230, |
r. 1 en 3: ‘ ] - r. 2 en 3: .’ ] . r. 4: ‘Josef ] Josef r. 8 en 11: .’ ] ’. r. 16: Heemskinderen’ het ] Heemskinderen’ pikten het r. 17: La Tour ] La Tour |
| |
De man met de zwijnekop
Het handschrift van deze onvoltooide groteske, in het bezit van het A.M.V.C., bestaat uit 4 ongelinieerde kwartovellen, die aan beide zijden met blauw-zwarte inkt beschreven zijn. Onder de groteske staat in potlood: en verder. De datum van ontstaan is onbekend, doch papier en schrift wijzen op omstreeks 1920.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 231, |
r. 5: meer, zij ] meer zij r. 6: illusie ] illuzie r. 8: bijkomen’, ] bijkomen, r. 11: ‘Ik ] ik r. 17: ‘Niet ] Niet r. 21: verantwoordelikheidsvolle ] verantwoordeliksheidsvolle r. 27: Want ] Wat ‘Denkt ] Denkt r. 29: wat een ] welke r. 30: ‘Ik ] ik r. 37: paf ] pal |
| blz. 232, |
r. 2: detail ] détail r. 18: maar een ] maar tot een r. 19: kristelike ] kristelik r. 22: zwijne-eksemplaren ] zwijneeksemplaren r. 24: halsstarrigheid ] halstarrigheid r. 38: kollektie ] collektie r. 42: kollektie ] kollectie |
| blz. 233, |
r. 2: ‘Wat’, zegde hij, ‘zwijn ] ‘Wat zegde hij zwijn r. 15: .’ ] . r. 16: ‘Arme ] arme r. 18: ‘Beter ] Beter r. 28: ingeënt ] ingeent r. 30: bizonder detail ] bizondere détail r. 31: toch op ] toch op op r. 33: reliëf ] relief |
| blz. 234, |
r. 5: symboliese ] simboliese r. 10: axiomen ] aksiomen r. 17: perste ] persten r. 19: gebracht’, zegde zij, ‘en ] gebracht, zegde zij, en r. 22: hier rond ] hierrond r. 28: dorpsschoolmeester ] dorpschoolmeester r. 29: ‘Jij ] Jij r. 31: dingen ] gingen r. 32: honderdmaal ] hondermaal kende ] kon r. 33: axioom ] aksioom r. 34: ‘Domme ] Domme r. 36: ‘Ziet ] Ziet r. 37: werkt ] werk r. 41: ‘Feitelik ] feitelik r. 42: voorgesteld ] voorgespeld |
| blz. 235, |
r. 1: heb ik ] heb r. 4: aan te ] aan 't r. 5: warempel ] waarempel r. 7: enigszins ] enigzins r. 20: dorpsschoolmeester ] dorpschoolmeester r. 22: ten eerste ] 1e) r. 34: .’ ] ’. r. 35, 38 en 40: ‘ ] - r. 35: ‘Jawel’, antwoordde Judocus, ‘en ] - Jawel, antwoordde Judocus, en r. 36: ouders, daarop ] ouders daarop r. 37: .’ ] . r. 38: is’, ] is, r. 40: ‘Zsst’, deed de |
| |
| |
| |
onbekende, ‘zeg ] - Zsst, - deed de onbekende - zeg |
| blz. 236, |
r. 4, 11, 28 en 31: ‘ ] - r. 4, 6, 13, 28, 30 en 31: [in het handschrift geen:’] r. 10: nomenklatuur ] nomenkl. r. 13 en 24: details ] détails r. 15: zelfs het ] het zelfs r. 17: ‘Gij ] - ‘Gij r. 22: alles ] als r. 23: detail ] détail r. 27: ment.’ ] ment. - r. 29: ‘Wat ] Wat exemplaar ] eksemplaar |
| |
Mechtildis, die goede meid
Het handschrift van deze onvoltooide groteske, in het bezit van mevr. Y. Burssens-Goubet, bestaat uit 3 ongelinieerde kwartovellen, waarvan de eerste twee aan beide zijden, het laatste aan éen zijde (drie regels) met blauw-zwarte inkt is beschreven. De datum van ontstaan is onbekend, doch papier en schrift wijzen op omstreeks 1920.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift, dat enkele correcties in de hand van Gaston Burssens bevat, die hier buiten beschouwing zijn gelaten, de volgende afwijkingen:
| blz. 237, |
r. 3: het ] de r. 13: Neen, niet ] Neen [3 woorden doorgestreept] neen niet r. 14: positie ] pozitie r. 21: dun ] dun [? moeilijk leesbaar, zie facsimile] |
| |
r. 23: verhoogt ] verhoogd r. 27: is het wanneer ] is wanneer |
| blz. 238, |
r. 12: existens verzekert ] eksistens verzekerd r. 15: hoer, want ] hoer wat r. 32: dan, niet ] dan niet r. 34: ben ] [? onleesbaar, zie facsimile] |
| |
r. 38: mediokratie bestrij- ] mediokratie te bestrij- |
| blz. 239, |
r. 16: ruïneren ] ruineren r. 34 en 42: existens ] eksistens r. 35: fysiese ] fiziese |
| blz. 240, |
r. 8: acht uur per ] acht-uur-per r. 15: individuele ] individuële r. 18: zij principieel ] zij niet principiëel r. 19: theoreties ] teoreties Theoreties ] Teoreties r. 31: auteurs zijn ] auteur is [is gecorrigeerd in:] zijn r. 35: liefderijke ] liefderijk r. 37: axioom ] aksioom perverse en mystiese ] pervers en mistiese |
| blz. 241, |
r. 2: -gekristalliseerd ] -gekristaliseerd |
| |
Een kort opstel over koloniaal politiek
Het handschrift van deze groteske is in het bezit van mevr. Y. Burssens-Goubet. Het is een ongelinieerd kwartovel, aan éen zijde met blauw-zwarte inkt beschreven. Schrift en papier doen vermoeden dat de groteske omstreeks 1920 geschreven is.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 242, |
titel en r. 24: [de eerste vier woorden van de titel en de slotregel zijn doorgestreept met dezelfde inkt waarmee Gaston Burssens in de handschriften van Mechtildis en Hierarchie correcties heeft aangebracht] r. 19: superioriteit ] superioteit |
| |
Hierarchie
Het handschrift van deze groteske is in het bezit van mevr. Y. Burssens-Goubet. Het is een ongelinieerd kwartovel, aan beide zijden met blauw-zwarte inkt beschreven. Schrift en papier zijn gelijk aan het handschrift van Een kort opstel over koloniaal politiek.
| |
| |
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift, dat vele correcties in de hand van Gaston Burssens bevat, die hier buiten beschouwing zijn gelaten, de volgende afwijkingen:
| blz. 243, |
r. 1: Kommando ] kommando r. 2: Want ] Wat r. 4: Bizonder ] Biezonder r. 6 en 39: Cattaro ] Cataro r. 8: Oberkommando ] oberkommando r. 11: officieren ] offisieren r. 20, 26, 28, 36 en 36/37: hiërarchie ] hierarchie r. 29: hiërarchies ] hierarchies |
| |
Het beroep van dichter
Het handschrift van deze onvoltooide groteske, in het bezit van het A.M.V.C., bestaat uit 5 ongelinieerde kwartovellen, waarvan er 4 aan beide zijden en het laatste aan éen zijde met blauwzwarte inkt beschreven is. De datum van ontstaan is onbekend, doch gezien de inhoud is het vermoedelijk vòòr de terugkeer van Van Ostaijen naar Antwerpen, dus in 1920 of het begin van 1921, geschreven.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 244, |
r. 12: hem te ] hem in hem te |
| blz. 245, |
r. 1: grote ] groten r. 7: brede zwarte ] breden zwarten r. 13/14: mac-far-lane ] M-farlane r. 15: aanduidende ] aandeduidende r. 26: details ] détails r. 28: Rus, Pool, Italjaan, Spanjaard, Engelsman, Hongaar ] rus, pool, italjaan, spanjaard, engelsman, hongaar r. 32: intensieve studie ] intentiestudie |
| blz. 246, |
r. 1: mise-en-scène ] mis-en-scène r. 4: ‘Ik ] ik r. 8: 1) ] a) vreugde, 3) ] vreugde 3) r. 10: Merkwaardig, Hillgate ] Merkwaardig Hillgate r. 12: lange ] langen r. 18: sterven’ opbeuren ] sterven’ r. 20: ‘Mijn ] mijn r. 23: stoïcijnse ] stoicijnse r. 35: positie ] pozitie excuseer ] ekskuseer r. 37: laat ] laten r. 41: ‘ ] - |
| blz. 247, |
r. 2, 6 en 30: Lacrimae ] Lachrimae r. 2, 4, 26, 28 en 31: .’ ] . r. 3, 5, 27 en 34: ‘ ] - r. 9: beheersen, kende ] beheersen kende r. 17: ‘Men ] Men r. 18: .’ ] ’. r. 31: geschiedenissen ] geschiedenis |
| blz. 248, |
r. 3: ekonomiese ] economiese r. 4: axioom dat ] aksioom uit dat r. 7, 8 en 15: axioom ] aksioom r. 10: Beantwoordt ] Beantwoord Atupaliërs ] Atupaliers r. 12: Atupaliër ] Atupalier r. 13: Niet ] niet r. 14: van zijn stuk ] van stuk [de s van stuk is doorgestreept] r. 19 en 26: axiomen ] aksiomen r. 23: Hoeveel ] hoeveel r. 24: .’ ] ’. r. 26: leidt ] lijdt stevig ] stevige r. 31: positivisten ] pozitivisten r. 34: Lacrimae ] Lachrimae r. 36: konkurrentie ] konkurentie kwantiteit ] quantiteit r. 37: Multatuli, Tetelestai ] Multatuti, Fetelestai [de F van Fetelestai is waarschijnlijk een tot hoofdletter gemaakte kleine letter t, zie facsimile van deze regel en van r. 9 van blz. 249; vgl. Prof. Dr. Herman Uyttersprot, Paul van Ostaijen en zijn proza, Antwerpen, Rotterdam, 1959, blz. 26 en 27] |
| |
r. 41: middeleeuwen ] middeneeuwen |
| blz. 249, |
r. 1, 4 en 40: ‘ ] - r. 3: voor’, ] voor, - r. 4: vergissing. Belangstelling ] vergissing belangstelling r. 5: moet ] moeten r. 6: princiepen ] prinsiepen r. 8 en 17: Atupaliërs ] Atupaliers r. 9: [zie voorgaand facsimile] r. 11: ‘Hij ] ‘hij ’. ] .’ r. 17: zijn, - putten ] zijn, putten r. 20: en ] een r. 28: geïllustreerd ] geïllistreerd r. 29: ellende ] elende geweldige ] geweldigen r. 34: -operateurs ] -operateur luxueuze ] luxueuse r. 35: café's ] |
| |
| |
| |
kafées r. 36: ‘Dichter ] Dichter r. 38: ‘Ik ] ‘ik r. 40: verwacht’, zegde ] verwacht, zegde ‘U ] U |
| blz. 250, |
r. 3: dezen ] deze r. 6: .’ ] ’. r. 11: want het is ] want is r. 15 en 19: metafysiese ] metafyziese r. 17: metaphysische ] metafysische r. 20: extase ] ekstase r. 26: modern ] moderner r. 28: sommige ] sommigen Want ] Wat r. 30: Atupalië ] Atupalie r. 38: Atupaalse ] Atupaliese |
| |
Intermezzo
Deze groteske is na de dood van Van Ostaijen, in 1929, afzonderlijk verschenen met de volgende tekst op de titelpagina: ‘Bibliofielenvereeniging Tijl / Oude God Antwerpen - Reeks 1928-1929 / Paul van Ostayen / Houtsneden van Joris Minne / Intermezzo’.
Het handschrift dat voor deze uitgave is gebruikt, is verloren gegaan op 2 ongelinieerde kwartovellen na, die in het bezit zijn van mevr. Y. Burssens-Goubet. Deze 2 vellen zijn aan beide zijden beschreven met blauw-zwarte inkt en bevatten het begin van de groteske tot en met de 12de regel van blz. 254 in deze uitgave. In dit handschriftfragment komen ook enkele correcties in de hand van Gaston Burssens voor die in deze uitgave buiten beschouwing zijn gelaten. Deze correcties wijzen er overigens op dat de tekst van de boekuitgave door Gaston Burssens is verzorgd. De datum van ontstaan is onbekend, maar gezien de regels 31 t/m 33 op blz. 253 van deze uitgave, moet de groteske geschreven zijn na Het gevang in de hemel (augustus 1920), Werk en spaar, De overtuiging van notaris Telleke (aug. 1919), Geschiedenis (aug. 1919) en Het beroep van dichter.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschriftfragment de volgende afwijkingen:
| blz. 251, |
r. 2 en 22 t/m 28: ‘ ] - r. 2: metafysiese ] metafiziese !’ ] ! - r. 14: centen ] senten r. 19: ‘Het ] ‘het r. 22 en 26: ’, ] , r. 23, 24, 27, 28 en 32: .’ ] . r. 25: aftruggelarij.’ ] aftruggelarij r. 29: ‘Ons ] Ons !’ ] ! r. 30: ‘Alhoewel ] ‘alhoewel r. 33: ‘Wat, ] ‘Wat noot, r. 1: etymolo- ] etimolo- |
| blz. 252, |
r. 3: ‘het stuk’ ? ] ‘het stuk ? r. 4: ‘De ] ‘de r. 10: ‘Een ] ‘een r. 15 en 16: theater ] teater r. 17, 30, 34 en 38: .’ ] . r. 19: vindt ] vind r. 25: ‘Ik ] ‘ik r. 30 en 39: ‘ ] - r. 30: metafysiese ] metafiziese r. 34: ‘Voor ] voor r. 38: meeting ] meting r. 39: hoe’ - ] hoe - |
| blz. 253, |
r. 3: ‘Zoek ] zoek r. 4: theater ] teater r. 6: - ’ ] - r. 8: ‘Wij ] wij r. 8, 10 en 35: .’ ] . r. 9: ‘De ] de r. 15: zinsbe- ] zinbe- r. 16: konklusie ] konkluzie r. 23: desem ] deesem r. 24: intuïtie principieel ] intuitie principiëel magiër ] magier r. 33: kevie ] kevig r. 34: whisky ] wisky r. 35: ‘Geacht ] Geacht r. 37: ‘ ] - |
| blz. 254, |
r. 5 en 11: .’ ] . r. 6: ‘Dat ] dat r. 7: middeleeuwen ] middeneeuwen mysteriespelen ] misteriespelen r. 12: ‘ ] - persoon’, ] persoon, |
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in boekvorm vanaf het einde van de tekst in het handschriftfragment de volgende afwijkingen:
| blz. 254, |
r. 13, 23, 33 en 38: ‘ ] - r. 14, 39 en 40: ...’ ] ... r. 16: ‘Weg ] weg r. 19 en 35: !’ ] ! r. 23: mysties ] misties r. 26 en 31: ). ] .) r. 29: duizenden ] duizende r. 31, 34, 37 en 42: .’ ] . r. 32: sympathieën ] simpathien r. 33: centen ] senten r. 35: ‘Die ] Die r. 36: in: ‘Weg ] in ! - Weg !’ ] ! - r. 37: ‘De ] de r. 38: ?’ ] ? - r. 39: ‘Neen ] neen r. 40: ‘Mijn ] Mijn r. 41: ‘De ] de |
| blz. 255, |
r. 3: ‘ ] - ?’ ] ? r. 6: ‘Verboden ] ‘verboden r. 6/7: .’ ‘Waarom ?’ ] ’. Waarom ? - r. 13: isoleren ] isoleeren r. 21: Mystiese ] Mistiese mystiek ] mistiek r. 28: ‘Mensen ] mensen r. 31: Dáár ] Dààr .’ ]. r. 39: ‘Ruk ] ‘ruk r. 42: .’ ] ’. |
| |
| |
| blz. 256, |
r. 16: ‘Verenigt ] Verenigt r. 18: .’ ] . - r. 25: ‘Uitleg !’ ] uitleg ! r. 29: ‘Het ] het r. 30: cirkus ] sirkus of theater ] op teater r. 31, 32 en 37: .’ ] . r. 32: ‘Wij ] wij r. 33: ‘een ] een |
| blz. 257, |
r. 3: zich ] hij zich r. 4: ’, ] , r. 5: ‘dat ] dat r. 10: ‘] - r. 12, 15 en 19: .’ ] . r. 13: ‘Neen ] neen r. 16: ‘Ik ] ik r. 19: geïdentificeerd ] geidentificeerd r. 21: direkte ] direkt r. 32: konkretisering ] concretisering |
| blz. 258, |
r. 3: dezen ] deze r. 5: of wel ] ofwel r. 14: illusies ] illuzies r. 15: Dáár ] Dààr r. 21: hysteries ] histeries r. 22: apachen ] apasjen r. 27: geslagen ] geslaan rondte ] ronde r. 32: doctor ] dokter r. 33: theologie ] teologie r. 37: lumière ] lumiére |
| blz. 259, |
r. 5: ogenblik ] oogenblik r. 7: Excuseer ] Ekskuseer r. 18, 30, 34 en 42: theater ] teater r. 36: exempel ] eksempel r. 40: .’ ]. |
| blz. 260, |
r. 5: ergo ] erg r. 9 en 40: theater ] teater r. 10: ?’ ] ? r. 12, 33 en 36: centen ] senten r. 17: vleselike ] vlezelike r. 26: ). ] .) r. 30: ‘Ik ] ik r. 34 en 35: .’ ] . r. 35 en 36: ‘ ] - r. 36/37: geplagieerd ] geplagiëerd r. 41: cyniese ] ciniese r. 42: ensceneren ] insceneren |
| blz. 261, |
r. 4: of ] op nr. ] nr r. 13: fenomeen ] femoneen r. 15: ). ] .) r. 16: trucs ] truks ‘Er ] Er r. 17, 31, 35, 40 en 41: theater ] teater r. 24: .’ ]. r. 28: ’, [..], ‘], [..], r. 42: essentieelste ] essentiëelste |
| blz. 262, |
r. 4: insgelijks ] insgeliks r. 8: ‘Ik ] Ik r. 25: doctor ] doktor r. 27 en 31: ). ] .) r. 29: ‘Meer ] meer ’). ] .) r. 34 en 37: .’ ] . r. 35: ‘Is ] Is |
| blz. 263, |
r. 3 en 4: metafysiek ] metafisiek r. 12: Gymnasiasten ] Gimnasiasten r. 17: profylaktiese ] profilaktiese r. 20: ‘ ] - r. 26 en 34: theater ] teater |
| blz. 264, |
r. 4: experimentele ] eksperimentele r. 16: individuele ] individuële r. 17: polyfonie ] polifonie r. 25: ). ] .) r. 29: experimenteel ] eksperimenteel r. 32: axiomaties ] aksiomaties |
| blz. 265, |
r. 3 en 23: ). ] .) r. 5, 20, 31, 39, 40 en 42: .’ ]. r. 12: Principieel ] Prinsipiëel r. 14: désobligeant ] desobligeant r. 16, 22 en 29: theater ] teater r. 19: ‘Natuurlik ] natuurlik r. 21, 32, 40 en 41: ‘ ] - r. 26: extra ?’ ] ekstra ? r. 27: elan ] élan ‘Waarom ] Waarom |
| blz. 266, |
r. 1, 4, 7 t/m 10: ‘ ] - r. 3, 6 t/m 10 en 22: .’ ] . r. 12: ‘Zo’ ] Zo ‘Het ] het r. 13, 23 en 29: theater ] teater r. 20: continueert ] continuëert r. 31: Manhattan ] Manhettan |
| |
De bende van de stronk
Dit verhaal is na de dood van Van Ostaijen, in 1932, door Gaston Burssens afzonderlijk gepubliceerd onder de titel: ‘Paul van Ostaijen / De Bende van de Stronk / een romanties verhaal / van roof en liefde / met een frontispies door Floris Jespers / Uitgeversbedrijf Avontuur / Kon. Albertstr., 57, Wilrijk-Antwerpen’. Een gedeelte van de oplaag verscheen in Noord-Nederland en had als laatste regel van de titelpagina: ‘Badhuisweg 3A, Scheveningen’.
Het handschrift van dit verhaal is niet teruggevonden en de datum van ontstaan is onbekend. Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de door Gaston Burssens verzorgde publikatie de volgende afwijkingen:
| blz. 268, |
r. 7: blauwe ] blauw |
| blz. 269, |
r. 6: koop ] hoop r. 9: nachtcontemplatie ] nachtkontemplatie r. 18: sujet ] sujekt r. 19: stronk de ] stronk, de r. 21: ‘Waarom ] - ‘Waarom |
| blz. 270, |
r. 15: dergelike ] dergelijke r. 24: landloperij ] landlooperij II, r. 4: ‘lijfelike’ ] ‘lijvelike’ r. 6: maintenee ] mintenee |
| blz. 271, |
r. 12: schoorsteenvagers ] schoornsteenvagers r. 16: etage ] étage |
| blz. 272, |
r. 15: ‘Het ] ‘het r. 16: .’ ] ’. r. 30: financieel ] finantiëel |
| |
| |
| blz. 273, |
r. 3: scharlaken ] schaarlaken r. 8: Natiënbond ] Natienbond permanent ] permament r. 11: gefotografeerd ] gefotografieerd r. 12: dien tijde ] dientijde r. 18: Hidalië ] Hidalie r. 23: sympathie ] sympatie |
| blz. 274, |
r. 12: bizonderste ] biezonderste r. 25: bizonder ] biezonder |
| blz. 275, |
r. 4: geakkrediteerd ] geakrediteerd r. 14: basis ] bazis r. 16: Bizonder ] Biezonder r. 23: gekompliceerde ] gekomplicerde r. 33: hidaljaanse ] hidjaaanse |
| blz. 276, |
IV, r. 4: getrukeerde ] getrukkeerde r. 29: gelijk ] geluk |
| blz. 277, |
r. 5: pappie ] papi r. 6: .’ ] ’. r. 15: bizonder ] biezonder r. 35: aristokratieën ] aristokratiën r. 40: frank ] vrank |
| blz. 278, |
r. 3: Fochanije ] Fochanijë r. 7 en 17: .’ ] ’. r. 16: ’, [..] ,‘ ], [..], r. 18: confidentiële ] konfidentiëele r. 35: ‘Kiki ] Kiki r. 36: .’]. r. 40: ‘Is ] Is r. 41: ? ] ?’ |
| blz. 279, |
r. 4: officieel ] officiëel r. 26: ’,[..],‘ ], [..], |
| blz. 280, |
r. 8: ontgoocheld ] ontgocheld r. 21: indiskretie ] indiscretie r. 22: rastaquouères ] rastaquères V, r. 2: Riz ] Rix kokoroes ] cocoroes |
| blz. 281, |
r. 14: ‘Ze ] ‘ze r. 15 en 36: .’ ] ’. r. 16, 18 en 21: ‘ ] - r. 17 en 19: .’ ] . r. 21: !’ ] ! - r. 22: ‘Ik ] ‘ik r. 23: deur te zetten ] deur zetten r. 36: ‘Zoiets ] ‘zoiets r. 39: zelfs ] zelf |
| blz. 282, |
r. 2, 7, 16, 18, 19, 23 en 39: .’ ] ’. r. 8: denkt ] denk r. 10 en 13: officieel ] officiëel r. 13: ‘Ik ] ‘ik r. 18: enscenering ] inscenering r. 19: Alessandro ] Beppo r. 25 en 34: fysiek ] fyziek |
| blz. 283, |
r. 20: ‘Laat ] ‘laat r. 37: .’ ] . r. 39: discipline ] dicipline r. 40: ‘Adieu ] ‘adieu |
| blz. 284, |
r. 6: Rivièra ] Riviera r. 9: bizonder ] biezonder r. 13: diskretie ] discretie r. 14: .’ ] ’. VI, r. 6: financiën ] finanties r. 20: ’, [..],‘ ], [..], |
| blz. 285, |
r. 7: ’, [..],‘ ], [..], |
| blz. 286, |
r. 14: represaille- ] represailles- r. 18 en 26: kokaïn ] cocaïne r. 23: aan wiens invloed hij ] wiens invloed hij aan r. 29: visie ] vizie |
| blz. 287, |
r. 4: litteken ] lidteken r. 7: vlijden ] vleidden r. 16: kompetentie ] competentie |
| blz. 288, |
r. 25: Auserwählte ] Auserwâhlte r. 38: metafysies ] metafyzies |
| blz. 289, |
r. 6: diskreet- ] discreet- r. 12: ‘Deze ] ‘deze |
| blz. 290, |
r. 4: Symmetrie ] Symetrie r. 9: respekt ] respect VIII, r. 2: diskreet ] discreet r. 13: gekommentarieerd ] gekommenteerd r. 15: Columbus ] Colombus |
| blz. 291, |
r. 6: projekteert ] projiceert r. 7: metafysiese ] metafyziese r. 8: intellektuele ] intellektuële r. 9: discontinuïteit ] discontinuiteit r. 33: voortschrijdend ] voortschreidend r. 35: fysiese ] fyziese |
| blz. 292, |
r. 3: zoals ] zooals r. 26: konkreet ] conkreet r. 28: konkrete ] conkrete r. 30 en 32: werkelik ] werkelike |
| blz. 293, |
IX, r. 2: meegaan ] meêgaan r. 12: want ] wat ’. ] .’ |
| blz. 294, |
r. 4: fysies ] fyzies r. 11: grafelike ] gravelike r. 12: passiviteit ] passieviteit r. 23: pathologies ] patologies |
| blz. 295, |
r. 1: masochisties komplex ] marochisties kompleks r. 11: kompromis ] compromis r. 13: passiviteit ] passieviteit r. 14: fetisch ] fetiche r. 15: pyjama ] pijama r. 19: ). ] .) r. 21: m ] m. r. 23/24: déshabillé ] deshabillée r. 31: frank ] vrank r. 32: zoals ] zooals lachte ] lachtte |
| blz. 296, |
r. 9: was lang ] was lag r. 11: lachte ] lachtte r. 22: diskretie ] discretie r. 42: mochten ] nochten |
| blz. 297, |
r. 4 en 5: fysiek ] fyziek r. 7: .’ ] ’. r. 10: diskrete ] discrete r. 20: meters ] meter r. 27: enigszins. ] enigzins r. 31: Alessandro ] Allessandro |
| |
| |
| |
r. 37: meent ] neemt |
| blz. 298, |
r. 5: -analyties. ] -analyties’. r. 7: konklusies ] konkluzies r. 23: sexuele ] sexuële r. 24: daaraan ] daarvan r. 27: illusie ] illuzie r. 34: Bizonder ] Biezonder r. 41: .’ ] . |
| blz. 299, |
r. 6 en 38: ’, [..],‘ ], [..], r. 41: geakkrediteerd ] geakrediteerd |
| blz. 300, |
r. 3: Hidalië ] Hidalie r. 22: konstant fysiese ] constant fyziese r. 28: -filosofiese ] -filozofiese r. 29: diskussie ] discussie |
| blz. 301, |
X, r. 8: voor ] vóór r. 16: ’. ] .’ r. 21: Dr. ] dr. r. 24: bizonder ] biezonder |
| blz. 302, |
r. 13: ‘Ik ] ‘ik r. 15: -sarkasme ] -sarcasme r. 28: Louis ]Lois r. 29: allen ] alle r. 33: ‘Je ] ‘je r. 42: ontgoocheling ] ontgocheling |
| blz. 303, |
r. 5: ideële ] ideeële r. 6: lijfelike ] liefelike r. 16 en 29: ’, [..],‘ ] ,[..], r. 27: voorbereid: frank ] voorberei: vrank |
| blz. 304, |
r. 12: werd ] werdt r. 18: gemainteneerd ] geminteneerd r. 26: intuïtief ] intuitief gekorrigeerd ] gecorrigeerd |
| blz. 305, |
r. 1: St- ] St. r. 6: financieel ] finantiëel XI, r. 11: illusie ] illuzie r. 12: spioneerde ] spioeneerde r. 14: instinktmatig ] instinctmatig |
| blz. 306, |
r. 2: instruk- ] instruc- |
| blz. 307, |
r. 5: guirlanden ] gierlanden XII, r. 5: concierges ] conscierges r. 6: bijeengebracht. Hij ] bijeengebracht, Hij r. 16: gekompromitteerd ] gecompromitteerd bizonder ] biezonder |
| blz. 308, |
r. 7: condoleren ] condolleren r .20: gekompromitteerde ] gecompromitteerde r. 25: gekompromitteerd ] gecompromitteerd r. 28: konklusie ] konkluzie r. 36: fysiologies- ] fyziologies- |
| blz. 309, |
r. 16/17: huweliksakte de Mirlitonare door Pancrazze ] huweliksakte. Pancrazze door de Mirlitonare r. 19: financiële ] finantieële r. 21: cheques ] checks |
| |
Diergaarde voor kinderen van nu
Tweede reeks
Deze verhalen werden eerst na de dood van Van Ostaijen gepubliceerd in Vlaamsche Arbeid, deel 23, afl. 6 bis, 1928, blz. 289 t/m 291 en vervolgens, tezamen met de eerste reeks, door Gaston Burssens opgenomen in de bundel Diergaarde voor kinderen van nu, Antwerpen, 1932, blz. 9 t/m 25. In deze publikaties kwam echter het verhaal De es nog niet voor.
Het handschrift, in het bezit van het A.M.V.C., bestaat uit twee met zwarte inkt aan beide zijden beschreven, gelinieerde blocnotevellen. Op het eerste vel staat het nummer 5, wat doet vermoeden dat de tekst van de eerste reeks hieraan vooraf is gegaan. Het handschrift bevat de verhalen: De es, De Belg, De Duitser, De sirenen, De bij en De ezel. Hiervan werd De bij reeds in de eerste reeks opgenomen, zodat de versie die dit handschrift van het verhaal geeft, in de verantwoording bij de eerste reeks (blz. 330) is weergegeven.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 310, |
De es, titel: [ontbreekt in het handschrift] r. 7 en 10/11: duizenden ] duizende r. 12: .’ ] . r. 13: Deze ] Maar deze [Maar doorgestreept] Hem ] hem r. 14: Hij ] hij |
| blz. 311, |
De Duitser, r. 1 en 6: december ] desember r. 7: is hij daarom ] is daarom De sirenen, r. 2: Azoren ] Açoren r. 6: hoera ] hoerra r. 7: sireen een ] sireen, een |
| blz. 312, |
r. 10: op; de ] op; [drie woorden doorgestreept] De De ezel, r. 2: door het ] door het [hierboven staat in het handschrift:] - de wallen van Jeruzalem waren echte tucht - [laatste woord niet goed leesbaar] sleutelgat van ] sleutelgat van [hierboven staat in het handschrift:] en enkele reten in r. 5: ‘Toe ] Toe toe.’ ] toe. r. 7: voorschoot ] voorschot |
| blz. 313, |
r. 5: ‘Weet ] Weet r. 11: hovaardig ] hoovaardig ?’ ] ? |
| |
| |
| |
De uitvaart
Dit prozastuk, waarvan het handschrift berust bij het A.M.V.C., is geschreven op de achterzijde van een rouwbrief, met paars potlood en vele doorhalingen. De brief bericht het overlijden van Mevr. Wed. Theophiel Muls op 31 juli 1926 en is gedateerd 4 augustus 1926. Het is waarschijnlijk dat De uitvaart naar aanleiding van, en kort na deze begrafenis is geschreven, waarover in de kennisgeving staat: ‘Ued. wordt verzocht de plechtige uitvaart bij te wonen, op Vrijdag 6 Augustus, te 11 uur, in de parochiale kerk van den H. Augustinus, te Antwerpen.’
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 314, |
titel: [ontbreekt, afkomstig van Gaston Burssens] r. 1: augustus ] Augustus r. 2: juni ] Juni r. 5: wij ] wij [doorgestreept] mildheid, door ] mildheid door r. 9: zijn wij ] wij wij zijn r. 12: waar hier en daar ] waar [doorgestreept] hier en daar waar r. 13: is, ] in r. 14: omlijnen, ] omlijnen r. 16: landelike ] langelike r. 22: kracht, ] kracht r. 27: van dit begrip naar de orde van het andere ] van dit naar de orde van geen begrip |
| |
Kluwen van Ariadne II
Deze twee, ongetitelde stukken verschenen na de dood van Van Ostaijen in Avontuur, 1ste jaargang, nr. 3, april (moet zijn: juni) 1928, blz. 32. Het handschrift hiervan is niet teruggevonden en de datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont de publikatie in Avontuur geen afwijkingen.
| |
Dit is helemaal niet geestig
Het handschrift van dit prozastukje is in het bezit van het A.M.V.C. Het is een gelinieerd blocnotevel, met blauw-zwarte inkt beschreven en voorzien van een reeks schildersnamen in paars potlood. Aan de andere zijde staat de derde bladzijde van het handschrift van de kritiek Henri Bruning en Albert Kuyle (gepubliceerd in Vlaamsche Arbeid, 21ste jaargang nr. 6-7, juni-juli 1926, blz. 240-247). De datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 316, |
titel: [doorgestreept] r. 2: ‘Mijnheer ] - Mijnheer r. 2 en 3: .’ ] . r. 3: ‘Alzo ] ‘alzo r. 4: ‘Ik ] ik r. 5: Indien ] Begrijpelik ware het nog geweest [deze woorden doorgestreept] indien |
| |
Biologiese begrenzing van de danseur
Het handschrift van dit prozastukje, in het bezit van het A.M.V.C., is een gelinieerd kwarto-vel, aan éen zijde met zwarte inkt beschreven en met blauwe inkt, eveneens in de hand van Van Ostaijen, gecorrigeerd. De datum van ontstaan is onbekend.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| blz. 316, |
r. 3: insgelijks ] insgeliks r. 4: Bij ] Bij [doorgestreept en verbeterd in:] Het is bij r. 9: zijn wil ] zijn, wil |
| |
6. Aanvulling
Het kladhandschrift van de twee hoofdstukken voor een onvoltooide autobiografische roman bestaat uit twee in zwart zeildoek gebonden cahiers, waarvan het eerste geheel (41 beschreven bladzijden), het tweede voor nog geen drie kwart gedeelte (34 beschreven bladzijden) is volgeschreven. Dit eerste uitvoerige prozawerk van Van Ostaijen ontstond in de winter van 1918 op 1919. Bij zijn terugkeer naar Antwerpen liet hij beide cahiers in Berlijn achter. Zijn vriendin, Emmeke Clement, bewaarde de cahiers en stelde ze in 1965 ter beschikking.
Ten opzichte van de tekst in deze uitgave vertoont het handschrift de volgende afwijkingen:
| |
| |
| blz. 319, |
r. 1: gezegd: ‘Vanochtend ] gezegd: Vanochtend r. 2: was, ] was r. 10: verlof, dat ] verlof dat r. 11: duurde, was ] duurde was r. 13: Pasen ] Paschen r. 14: het nakende ] de nakende r. 16: Het nieuwe trimester dat ] De nieuwe trimester die r. 26: bijeen ] bij een r. 28: leraar ] leeraar [passim] r. 36: verwonderd ] verwondert r. 37: zelf daarover ] zelfs daarover |
| blz. 320, |
r. 2: Anabasis klonken enigszins ] anabasis klonken enigzins r. 7: ‘synérèse’, ‘diérèse’ ] ‘synerese’, ‘dierese’ r. 10: verruimde ] verruimte r. 19: iets reëels. ] iets reëel. r. 37: Het ligt ] het woord licht waarmee in het handschrift een bladzijde eindigt, is doorgestreept, maar op de volgende bladzijde niet door een ander woord vervangen. |
| blz. 321, |
r. 1: vertrekken ] vertrokken r. 8: doorheen ] door een r. 12: meer lief ] meer lieft r. 16: lelik ] leelik [passim] r. 17: dezen ] deze r. 29: hen ] hun r. 34: Zo ] Zoo r. 35: ‘expérimental’ ] ‘experimental’ r. 42: Het wierp ] Hij wierp |
| blz. 322, |
r. 1: Het aankondigingsplakkaat ] De aankondigingsplakkaat r. 12: toetsslag ] doordat enkele letters over elkaar zijn geschreven is het tweede deel van dit woord niet goed leesbaar. r. 16: bepaalds ] bepaald r. 19: hen ] hun r. 21: betrachtten ] betrachten verbondens ] verbonden r. 28: dorpsstation ] dorpstation r. 32: die de kloof ] dei de kloof |
| blz. 323, |
r. 7: Er hing ] Er hong r. 13-14: was een huis ] waren huis r. 16: heel groots ] heel groot r. 17: kleins ] klein r. 18: gezichtseinder ] gezichteinder r. 22: iemand die zwaar ] iemand zwaar r. 27: kleins ] klein |
| blz. 324, |
r. 12: Vanaf ] Van af r. 17: enigszins ] enigzins r. 21: ‘Slecht’; ] ‘Slecht; r. 28: dooreen ] doorheen r. 30: en zelfs ] en zelf r. 34: dacht: ‘God ] dacht: God |
| blz. 325. |
r. 2: fluïde ] fluide r. 9: tweederangs ] tweede rangs r. 11: konstatatie ] konstantatie r. 15: empiriese ] empyriese r. 18: herkenningstekens ] herkenningstekings r. 21: en het kleed ] en kleed r. 27: hingen ] hongen r. 28: mest ] mist [bijvorm van mest] r. 35: ‘Hes’, was [...] geweest, ‘gij ] ‘Hes, was [...] geweest, gij r. 39: wierp ] in wierp |
| blz. 326, |
r. 7: quiëtisme ] quietisme r. 25: volledig nieuws ] volledig nieuw |
| blz. 327, |
r. 27: verwezenliking ] verwezeliking r. 30: de broer ] hier stond oorspronkelijk Stan, welke naam is doorgestreept en vervangen door de broer r. 34: twintigste-eeuws ] twintig-eeuws r. 36: hen beiden ] hun beiden r. 38: wist hij, voelde ] wist hij voelde |
| blz. 328, |
r. 11: middelpunt ] middenpunt r. 13: simfonie ] symfonie r. 22: aanvullen ] aanvallen |
| blz. 329, |
r. 1: herinnert men zich ] herinnert zich r. 2: ongedesemd ] ongedesemt r. 4: klinkt: ‘Toen ] klinkt: Toen r. 8: tieën ] tien r. 12: iets gelatens ] iets gelaten r. 20: zij de krant ] zij het de krant r. 25: een venster uit op ] een venster op r. 26: landhuis de top van een gelijkbenige driehoek ] landhuis de twee lijn [?] van een twee-gelijkbenige-driehoek r. 37: venster uit op ] venster op r. 38: doet ze niet ] doet ziet |
| blz. 330, |
r. 7: lieve-vrouw ] lievevrouw |
| blz. 331, |
r. 1: Jezuïeten ] Jezuieten [passim] r. 13: vleiden ] vleide r. 17: Jezuïetenkollege ] Jezuitencollege r. 25: antwoord: ‘Daarom ] antwoord ‘Daarom r. 30: Jezuïetenkollege ] Jezuieten college |
| blz. 332, |
r. 12: aandacht aan zijn ] aandacht zijn r. 18: Jezuïetenkollege ] Jezuieten kollege r. 23: tweeërlei ] tweeerlei r. 24: basis ] bazis r. 32: jonge- |
| |
| |
| |
ling: ‘Gij ] jongeling: Gij r. 34: antwoordde: ‘Te ] antwoordde: Te r. 38: een andere.’ Maar ] een andere. Maar r. 42: Enkel ] Enkele |
| blz. 333, |
r. 3: gezegd: hij ] gezegd hij r. 4: volk’, zegde Cor, ‘het [...] mijne.’ ] volk, zegde Cor, het [...] mijne r. 9: antwoorden: ‘Ik ] antwoorden: Ik r. 20: Cor: ‘gelukkig ] Cor: gelukkig r. 25: elke leerling ] elk leerling r. 32: ‘c'est ] c'est r. 36 en 41: Jezuïetenkollege ] Jezuieten kollege r. 39: révérence ] réverence |
| blz. 334, |
r. 2: aristokratie ] aristocratie r. 8: talenonderscheid ] talen onderscheid r. 13: Péguy ] Peguy r. 19: Enigen ] Enige r. 21: bewaarde ] niet goed leesbaar r. 34: frans ] fransch r. 37: rapporteerde ] raporteerde r. 40: zelve ] niet goed leesbaar |
| blz. 335, |
r. 4: Boezem hun ] Boezem hen antwoordde: ‘Ik ] antwoordde: Ik r. 12: gezalfd ] gezalvd r. 25: geschreven: ‘La ] geschreven: La |
| blz. 336, |
r. 2: zondigen?’ ] zondigen? r. 6: vals] fals r. 10: littéraire ] litteraire r. 26: aristokraten ] aristocraten r. 36: Patriciërs- ] Patricieërs [passim] |
| blz. 337, |
r. 2: Ethiopiërs ] Ethiophieërs r. 13: zingen: ‘Er ] zingen: Er r. 32: omhing ] omhong r. 35: hing ] hong |
| blz. 338, |
r. 17: ‘Geef ] Geef r. 21: Ethiopiër ] Ethiophiër r. 28: Caesar ] Kaisar r. 31: de keizer ] de keizers r. 33: Zij werd patriciërsvrou- ] Zij werden patricieërsvrou- r. 36: patriciërsvrouw ] patricieërsvrouw |
| blz. 339, |
r. 20: ongodsdienst ge ] ongedienstige r. 38: deed ] deden |
| blz. 340, |
r. 6: ekstremistiese ] extremistiese r. 10: ander vak ] andere vak r. 11 en 18: ekstremiteiten ] extremiteiten r. 12: ekstremiteit ] extremiteit r. 14: want hij ] wat hij r. 41: vicieuze ] vicieuse |
| |
| blz. 341, |
r. 2: vicieuze ] vicieuse r. 6: ekstremen ] extremen r. 9: verwezenliking ] verwezeliking r. 17: lachte naar hem ] lachte hem |
| blz. 342, |
r. 1: Guérisseur ] Guerisseur r. 21: weerszijden ] weerszijde r. 35: besten ] beste r. 38: provinciejongetje ] provincejongetje |
| blz. 343, |
r. 14: immers ] immer r. 16: discipline ] discipliene r. 19: later te formuleren ] het woordje te is in het handschrift doorgestreept r. 23: intermediaire ] intermediair |
| blz. 344, |
r. 2: hing ] hong r. 6: lelike ] leelike r. 10: honderdduizend ] honderduizend zegde: ‘Wij ] zegde: Wij r. 21: quiëtisme ] quietisme [passim] r. 28: innerlike ] innerlik r. 35 vertegenwoordigt ] vertegenwoordigd r. 37: ‘nu ] nu |
| blz. 345, |
r. 2: Dezen ] Deze r. 12: gedachte ] gedacht |
| blz. 346, |
r. 30: empiriese goedheidssynthese ] empyriese goedsheidssynthese r. 39: liturgie ] lithurgie |
| blz. 347, |
r. 8: een ster ] in het handschrift staat duidelijk sterk, zodat het ook mogelijk is dat hierachter een woord als punt of schip is weggevallen. r. 12: de kosmos ] het kosmos r. 16: schutten ] of: schubben, moeilijk leesbaar. r. 19: Spits, de ] Spits de r. 29: sibillijnse ] sybillijnse r. 37: deze chaos ] dit chaos r. 42: de chaos ] het chaos [passim] |
| |
| blz. 348, |
r. 15: brandden ] branden r. 27-28: dat er woorden ] dat woorden r. 29: en de dode ] en dode |
| blz. 349, |
r. 2: ‘Nu ] Nu r. 39-40 en 42: verscheiden ] bescheiden |
| blz. 350, |
r. 2: Niet snikken van oude mensen ] Niet snik van oude mensen r. 9: gedachte die ] gedachte dat r. 19: triptica ] tryptica r. 20: God-de-dode ] |
| |
| |
| |
God-de dode r. 26: de tijdelike huls ] het tijdelike huls r. 35: binnentreedt ] binnentreed r. 36: men kan ook ] men ook r. 39: verlamt ] verlamd |
| blz. 351, |
r. 9: dat trimester ] die trimester r. 14-15: gewricht ] moeilijk leesbaar r. 20: de kosmos ] het kosmos r. 24: geenszins ] geenzins |
| blz. 352, |
r. 25: zegt: ‘het ] zegt: het r. 35: levenwekkend ] levenswekkend [passim] r. 40: verjaagt ] verjaagd |
| blz. 353, |
r. 28-29: behagen ] moeilijk leesbaar r. 35: waren ] waar |
| blz. 354, |
r. 4: postzegelverzameling ] postzegelsverzameling r. 26: Diegenen ] Diegene r. 38: sommigen ] sommige |
| blz. 355, |
r. 5: viriels ] viriel r. 22: dreef hen ] dreef hun r. 28: levenssamenhang van dit alles had. ] levensamenhang van dit alles. r. 41: te-worden ] te worden door het ] door de |
| blz. 356, |
r. 3: discipline ] discipliene r. 23: om heen ] om ee r. 26: geruime ] geruimen [passim] r. 30: ontvreemdde ] ontvreemde r. 35: uitputte ] uitgeputte |
| blz. 357, |
r. 11: oudere ] ouderling r. 17: luisterde ] luistert r. 27: het kruisje niet ] het kruisje niet deed r. 32: metafyziek ] metafijziek r. 39: rehabiliteren ] rehabiteren |
| blz. 358, |
r. 5: bevredigde ] bevredigende r. 6-7: ben ik het wel, dan ] ben ik dan |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd