De krankzinnige van Leide
(1862)–Karel Ondereet–
Auteursrechtvrij
[pagina 5]
| |
Eerste tooneel.LAURA, alleen. Zy staet by de wieg.
laura.
Slaep, myn zoon, rust zacht, onschuldig schepsel, gy zult vroegtydig genoeg de kwellingen des levens leeren kennen. (Zy komt voor op het tooneel.) Zal Bertha my goed nieuws medebrengen; zal zy Willem gezien hebben; wat mag de oorzaek zyn dat hy hier sedert veertien dagen niet geweest is. Zou hy my met myn teeder kroost verlaten; aen ellende en wanhoop overgeven? O neen, neen, het is onmogelyk. Willem is braef en edelmoedig, hy is niet in staet eene lafheid te begaen. Wellicht zyn het zyne bezigheden die hem beletten Brussel te verlaten om my in dit eenzaem, afgelegen huis te komen bezoeken... Bertha toeft wel lang: reeds vroegtydig is zy naer Brussel vertrokken en de avond is reeds aen 't vallen. Ik brand van verlangen en nieuwsgie-
| |
[pagina 6]
| |
righeid om den uitslag van hare reis te weten. (Zy luistert) Ik hoor gerucht, iemand nadert, zy is het zonder twyfel. (Zy gaet naer het verschiet.) Ik bedrog my niet. Ach! Bertha! Eindelyk zyt gy daer!
| |
Tweede tooneel.BERTHA, LAURA.
(Bertha werpt by het opkomen haer mantel op eenen stoel en zet zich ontroert neder.)
laura.
Welnu, wat schort er aen, Bertha! gy zyt gansch ontroerd. Wat deert u?
bertha.
Laura, wy zyn verloren; onze schuilplaets is ontdekt, uwen broeder is van het leger teruggekomen: hy is te Brussel.
laura.
Hemel! wat zegt gy! En Willem, hebt gy Willem niet gezien? hebt gy niets van hem vernomen?
bertha.
Niets, ach! Wat zal er van ons geworden.
laura.
Kom, herstel u, schep moed. Myn broeder is te Brussel, zegt gy, maer daerom weel hy nog niet waer wy zyn; daerom kent hy onze schuilplaets niet.
bertha.
O! hy zal die al spoedig ontdekt hebben.
laura.
Hoe?
bertha.
By myne aenkomst te Brussel begaf ik my naer de wooning van Willem, hy was afwezig en men had hem in eene geheele maend niet gezien, maer dat verwonderde de lieden des huizes niet, want sedert een jaer dat wy Brussel verlaten hebben ziet men hem daer zeer zelden. | |
[pagina 7]
| |
laura.
Gy weet wel dat hy dikwyls afwezig is voor zyue studien van landschapschilder.
bertha.
Schilder! hy een schilder! Ja, hy heeft ons daer wat wysgemaekt. Neen, neen, ik geloof het niet. Onder zyne gemeene, eenvoudige kleedy heeft hy een voorkomen dat te veel achting, te veel eerbied inboezemt, om slechts een arm kunstenaer te zyn. Neen, ik ben er zeker van, Willem moet een groot heer, een man van aenzienlyke geboorte zyn, die ons bedriegt, die u zal verlaten en u met uw ongelukkig kind aen de woede van uwen broeder overlaten.
laura.
Zwyg! Bertha! gy doet my beven. Maer gy dwaelt; Willem zal my nimmer bedriegen, ik stel vertrouwen in zyne opregtheid, in zyne liefde. Zoo hy hier sedert eenige dagen niet geweest is, dan is het om dat dringende bezigheden het hem niet toelieten: maer myn hart zegt my dat wy hem in 't kort zullen wederzien. Doch wat hebt gy van mynen broeder vernomen, hoe weet gy dat hy te Brussel is.
bertha.
Ik weet het door Frans Brouwer.
laura.
Frans!
bertha.
Schoon ik langs afgelegene en eenzame straten naer hier wilde wederkeeren heb ik hem te Brussel ontmoet. Hy naderde my met een spottende glimlach op het gelaet en vroeg of gy nog steeds welvarende waert.
laura.
Hemel!
bertha.
Laura heeft ongelyk gehad my te ontvlugten, zegde hy; zoo zy my niet beminnen kon daerom moest zy Brussel niet | |
[pagina 8]
| |
verlaten. Wel is waer dat haren broeder my hare hand belofde en haer gedeeltelyk onder myne bescherming stelde maer ik kon noch wilde haer hart niet dwingen en van het oogenblik dat zy my den toegang tot haer huis weigerde, had ik besloten haer nimmer weder te zien en haer met vrede te laten.
laura.
Hy liegt, de verrader! toen ik hem te kennen gaf dat ik hem niet beminnen kon werd hy woedend; by vaerde in onbeschofte en lafe verwytingen uit; my bedreigende dat hy mynen broeder zou verwittigen en my zou dwingen de zyne te worden. Maer gy zyt de speelbal zyner dweepery niet geweest, niet waer, Bertha, gy hebt hem ons verblyf niet bekend gemaekt?
bertha.
Neen, zoo dwaes was ik niet; ik zag wel waer hy heen wilde en zegde hem dat ik niet wist waer gy waert, dat ik u zelf sedert een geheel jaer niet meer gezien had.
laura.
Ha! zeer goed.
bertha.
Ik zag wel in zyne oogen dat hy geen geloof aen myne woorden gaf, doch hy hernam zeer bedaert, dat het juist niet voor eigen rekening was dat hy naer u vraegde, maer dat uwen broeder Joan sedert een paer dagen te Brussel was, dat hy u te vergeefs gezocht had en wanhopeud was u niet te kunnen vinden.
laura.
Hemel!
bertha.
By dat nieuws kon ik, ondanks myne poogingen om bedaerd te blyven myne ontroering niet verbergen, doch hy groette my met eene geveinsde onverschilligheid en vervoorderde zynen weg: ik dacht van hem ontslagen te zyn en spoedde my naer huis: maer oordeel van myne ontsteltenis; toen ik my op den drempel onzer deur bevond, ver- | |
[pagina 9]
| |
scheen hy eensklaps voor myne oogen, nam spottend zynen hoed af, zeggende, te wederziens, mejuffer, en verdween.
laura.
Gy hebt gelyk, Bertha, onzen toestand word gevaerlyk. Indien mynen broeder onze schuilplaets ontdekt weet ik niet wat er van ons zal worden.
bertha.
Toen hy naer het leger vertrok, zegde hy my, Bertha als voedster myner zuster stel ik haer onder uwe bescherming, gy zult haer eene tweede moeder zyn en zorgvuldig hare eer bewaken want die eer is ook de myne, 't is het eenig erfdeel dat mynen vader my heeft achtergelaten; zorg derhalve dat zy ongeschonden blyve en zoo zy ooit eenig gevaer liep laet het my aenstonds weten. Wat zal hy nu zeggen wanneer ik hem by zyne terugkomst een verloren onteerd meisje zal moeten voorstellen?
laura.
O zwyg, Bertha! gy doet my yzen! en myn zoon, myn teeder kind, myn eenig geluk op aerde!.... Maer Willem zal ons beschermen, Willem zal ons van zynen toorn bevryden: reeds toen ik de vrucht onzer liefde in myn boezem droeg heeft hy ons deze schuilplaets bezorgd, wanneer hy het gevaer zal kennen dat ons bedreigt zal hy ons een ander veilig verblyf weten te vinden.
bertha.
Om u te beschermen moet hy er het regt toe hebben en dat regt kan hy slechts bekomen met uwen echtgenoot te worden. Ik heb het u reeds meermalen gezegd, Laura: dat leven van angst en schande is my vervelend en ondragelyk geworden, moet het langer duren wy zullen genoodzaekt zyn te scheiden.
laura.
Scheiden! my verlaten! Gy die my steeds als eene moeder bemind hebt! Maer dat is onmogelyk, gy zult de ongelukkige Laura aen haer rampzalig noodlot niet overgeven, | |
[pagina 10]
| |
op het oogenblik dat zy meer dan ooit uwen steun, uwe vertroosting noodig heeft. O! zeg my dat het slechts eene bedreiging is; zeg my, dat gy my niet zult verlaten.
bertha.
Ja toch, ja toch.
laura.
Zwyg! dat is niet waer, daertoe bemint gy my te veel, gy bemint te veel onzen kleinen Willem, dat kind dat gy even als my hebt zien geboren worden, om van ons te kunnen scheiden. Want gy kunt het niet ontkennen, myne goede Bertha, gy bemint het onschuldig wichtje zoo sterk als ik, en even als ik zoudt gy sterven indien het eenig leed moest overkomen.
bertha.
En wie zal het tegen de woede van uwen verbolgen broeder beschermen? Indien Willem u opregt bemint, het is thans het oogenblik om u de bewyzen zyner liefde te geven. Een huwelyk ruimt alle moeijelykheden uit den weg; een echtgenoot heeft altyd het regt zyne vrouw en zyn kroost te verdedigen.
laura.
Gy hebt gelyk en zoodra Willem komt moet hy zich verklaren, ik wil weten wat zyne voornemens voor de toekomst zyn. Denken wy thans aen het gevaer dat ons bedreigt, ik schrik als ik denk dat mynen broeder ons elken oogenblik verrassen kan, dat wy aen zyne woede zouden blootgesteld zyn. Kom, Bertha, kom, verbergen wy de wieg in myne kamer.
bertha.
Ja, en dat God ons genadig zy! (Zy brengen de wieg in de kamer regts.)
| |
[pagina 11]
| |
Derde tooneel.WILLEM, alleen, hy komt op langs het verschiel.
willem.
Welaen de pligt roept my in andere gewesten, ondanks my moet ik van Laura scheiden, doch voor ik vertrek wil ik haer lot en dat van haer kind verzekeren. Arm meisje! met welk onschuldig en onbaetzuchtig vertrouwen schonk zy my haer hart en hare liefde, nooit vraegde zy my naer stand of geboorte; hare eenige bekommering was my te behagen en te beminnen. Ach! hoe gelukkig is het aldus voor zich zelven bemind te worden. Het is echter niet zonder smart dat ik haer verlaten zal, want nu dat het op de scheiding aenkomt gevoel ik hoe dierbaer zy my is. Maer daer is zy. (Het wordt langzaem nacht.)
| |
Vierde tooneel.WILLEM, LAURA.
laura.
Willem! Willem! gy zyt dan eindelyk gekomen! Ach! ik had uwe tegenwoordigheid noodig, want ik ben wel ongelukkig.
willem.
Wat deert u, Laura? gy hebt geweend, uwe oogen dragen het spoor van tranen. Wat is er dan gebeurd.
laura.
Ik vreesde dat gy my zoudt verlaten, veertien dagen zonder u te zien, zonder een enkel woord van u! Willem bemint gy my niet meer, hebt gy aen uwen zoon, aen uwen kleinen Willem niet gedacht?
willem.
O ja, Laura! ik bemin u met al de krachten myner ziel | |
[pagina 12]
| |
en heden meer dan ooit gevoel ik hoe dierbaer gy my zyt, want ondanks al myne liefde heb ik u slecht nieuws mede te deelen en de vrees voor uwe smart boeit my de tong in den mond.
laura.
Slecht nieuws! En wat dan, spreek!
willem.
Laura...
laura.
Gy aerzelt! maer spreek, spreek in 's hemels naem! gy doet my sterven.
willem.
Bedaer, Laura. Ja, ik zal spreken, het moet zyn. Welnu, dringende zaken dwingen my voor eenigen tyd van u te scheiden.
laura.
Scheiden! scheiden! maer dat is onmogelyk, wie zal my tegen de woede myns broeders beschermen?
willem.
Uwen broeder?
laura.
Ja, hy is te Brussel aengekomen. Hy zoekt ons en wee ons indien hy deze schuilplaets ontdekt, 't welk niet lang kan duren, wellicht weet hy reeds waer wy zyn.
willem.
Wat zegt gy!
laura.
Willem, gy zyt myn eenigen toevlugt in het gevaer dat my bedreigt. Gy weet het, nooit bekommerde ik my met de toekomst, met het lot dat my te wachten staet, u met hart en ziel beminnen van de eerste mael dat gy my uwe liefde verklaarde, ziedaer wat ik zonder berekening zonder achterdenken gedaen heb. Maer thans moet ik spreken want het geldt myn kind, hoort gy 't, Willem, myn kind, ach! voor ik moeder werd dacht ik dat gy alleen en uit- | |
[pagina 13]
| |
sluitelyk geheel myne liefde bezat, dat in myn hart voor een ander gevoel geene plaets meer over was, welnu ik heb my bedrogen; sedert ik myn kind in myne armen, aen myne borst mag drukken, gevoel ik dat gy myne liefde niet meer alleen bezit, ja ik geloof dat ik zou zinneloos worden of sterven, indien aen dien engel eenig onheil moest overkomen.
willem.
Stel u gerust, Laura, ik zal u een ander verblyf bezorgen, en u tegen wie het ook zyn moge weten te beschermen.
laura.
Maer er is geen tyd te verliezen, want myn broeder kan hier elken oogenblik aenkomen en te regt vrees ik zynen haet, want Joan haet my. Luister, Willem, ik ben slechts zyne halfzuster, een kind van het tweede huwelyk myns vaders, die myne moeder onuitsprekelyk beminde en die hy huwde, schoon zy van den lutherschen en hy van den roomschen godsdienst waren. Dit huwelyk werd aengegaen, onder voorwaerde dat ik in den godsdienst myner moeder zou opgevoed worden. Joan haet my niet alleen met al de woede van een onverdraegzame en dweepzuchtige catholyken, maer daer hy reeds de jaren van een man bereikt had by het tweede huwelyk van onzen vader, zag hy dit met afkeer en tegenzin geschieden, uit vrees dat zyn gering vermogen later met de kinderen van het tweede huwelyk zou gedeeld worden.
willem.
Welnu Laura, dat hy alles behoude, wy hebben zyn vermogen niet noodig. Ik zal u een bestaen verschaffen dat u voor altyd vry en onafhankelyk zal maken.
laura.
Gy zyt dan ryk, Willem? gy hebt ons uwen stand verborgen en zoo als Bertha het vermoedde hebt gy ons bedrogen. | |
[pagina 14]
| |
willem.
Neen, Laura, neen, ik heb u nimmer bedrogen, ik heb u onuitsprekelyk bemind en zal u eeuwig beminnen; maer omstandigheden onafhankelyk van mynen wil dwingen my u voor eenigen tyd te verlaten. Vooraleer te vertrekken wil ik nogtans uw lot verzekeren, nog heden zal alles geschikt en geregeld zyn.
laura.
O neen! ik gevoel het, wanneer gy vertrekt, zal ik u nimmer wederzien en myn kind, myn onschuldig kind zal met zyne moeder onteerd en in de schande leven. Maer wie zyt gy dan, spreek, verberg my niet langer uwen naem.
willem.
Laura in 't kort zult gy weten wie ik ben, mynen naem zal op de akte die uwe toekomst verzekert geschreven staen.
laura.
Neen, neen, gy bedriegt my, wanneer gy vertrekt is het voor eeuwig. Maer ik wil niets van u, myne onvoorzichtige liefde berokende my reeds schande genoeg en geld kan slechts die schande vergrooten. Veeleer geef ik my over aen de woede van eenen broeder wiens naem ik onteerde, veeleer win ik myn bestaen met den arbeid myner handen.
willem.
Laura, ik zweer u dat ik u nimmer verlaten zal, ik ben man van eer en zal mynen eed gestand doen. Wilt gy voor u niet aenvaerden, denk ten minsten aen de toekomst van uwen zoon, en geloof my, in welke omstandigheid hy zich ooit moge bevinden nooit zal hy moeten bloozen de naem zyns vaders te noemen. (Joan in eenen mantel gewikkelt verschynt in het verschiet en luistert; 't is nacht geworden.)
laura, verwondert.
Maer wie zyt gy dan! in 's hemels naem, wie, zyt gy? | |
[pagina 15]
| |
willem.
Gy zult my kennen wanneer uw lot verzekerd is. En nu Laura, gaen wy samen ons kind omhelzen. (Hy neemt haer de hand, zy laet zich verwondert en onwilkeurig geleiden in de kamer regts.)
| |
Vyfde tooneel.JOAN, alleen.
Gaen wy samen ons kind omhelzen heeft die man gezegd. Wat moet dat beteekenen, is hy haren echtgenoot, zyn zy door een heimelyk huwelyk verbonden of is zy geschandvlekt en onteert? heeft de ongelukkige myn naem, de naem myns vaders bezoedeld. O! wee haer! wee de verleider! al zyn bloed zal niet toereikend zyn om myne schande uit te wisschen... Maer bedaren wyons, alles is nog niet verloren; heeft hy het onervaren meisje verleid en bedrogen thans zal hy het met een oud soldaet, met haren broeder te doen hebben en wy zullen zien of hy zich als eerlyk man van zyne pligten niet zal weten te kwyten. Maer daer zyn zy, wy zullen zien... Neen, nog niet, luisteren wy, misschien zal ik door hunne gesprekken verdere ophelderingen bekomen. (Hy verbergt zich in de kamer links,)
| |
Zesde tooneel.WILLEM, LAURA, BERTHA, die by het opkomen een waslicht op de tafel zet.
laura.
Alweder vlugten, ons nog verder van Brussel verwyderen zonder te weten wat my in de toekomst te wachten staet. Ach! ik gaf slechts geloof aen de inspraek van myn hart, | |
[pagina 16]
| |
ik schonk u myne eer en myne liefde en tot vergoeding hebt gy my slechts de volharding myner schande aen te bieden, rampzalige die ik ben!
willem.
Getroost u, dierbare vriendin, de hemel is myn getuige dat een huwelyk tusschen ons onmogelyk is. Ik zweer u nogthans dat ik u bemin, dat ik alles zal aenwenden om uw toekomstig lot te verzachten.
laura.
Maer wie zyt gy dan?
willem.
Ik ga alles voor uw vertrek bereiden, heb nog eenige oogenblikken geduld, voor dat wy van hier vertrekken, zal ik u zeggen wie ik ben. (Af.)
| |
Zevende tooneel.LAURA, BERTHA.
laura.
't Is vreemd, ik kan niet begrypen? Bertha, ik ben radeloos, myn hoofd is op hol. Wat zullen wy doen.
bertha.
Het gevaer is dringend, uwen broeder kan ons elken oogenblik verrassen, bereiden wy ons om te vertrekken, later zullen wy zien wat ons te doen staet.
laura.
Ach! myne onvoorzichtige liefde stort my by elken stap nog dieper in den afgrond; de hemel weet hoe dat alles moet eindigen. Kom, verzamelen wy de voorwerpen die wy kunnen medenemen en dat God ons behoede en bescherme! (Zy willen zich in de kamer links begeven, Joan verschijnt.
| |
[pagina 17]
| |
Achtste tooneel.
De Vorigen, JOAN.
joan.
Een oogenblik.
laura.
Myn broeder!
bertha.
Joan!
joan, bitter spottend.
Welnu, van waer die ontroering, die vrees! moet eenen broeder na drie jaren afwezigheid dergelyke gevoelens inboezemen.
laura, angstig ter zyde.
O! myn God! erbarming! erbarming!
joan, even.
Gy antwoord niet. Ik verwachtte my niet aen een dergegelyk onthael. Waerom verwelkomt gy my niet als een broeder? waerom omhelst gy my niet als eene onschuldige brave zuster?
laura.
Ik durf, ik kan niet.
bertha, ter zyde.
Hy weet alles. Hemel wat gaet hier gebeuren.
joan.
Gy kunt niet, en waerom? Ben ik misschien uwe vriendschap onwaerdig geworden? hebt gy misschien vernomen dat ik als braef soldaet aen myne pligton te kort bleef, dat ik door de eene of andere schandelyke daed de naem myns vaders bezoedelde. O! ik kan u verzekeren dat men u bedrogen heeft, dat het laster is, dat ik steeds aen eer en pligt ben getrouw gebleven. En gy ook, ik twyfel er niet aen, bleeft getrouw aen deugdzaemheid en eer en nimmer zal ik om myne zuster moeten bloozen. Trouwens, toen ik u verliet | |
[pagina 18]
| |
stelde ik u onder het waekzaem oog van onze getrouwe Bertha, haer belastte ik met de zorg om u te beschermen en over uwe eer te waken, en ik ben er zeker van, zoo ooit een verleider tot u had willen doordringen zy zou er zich krachtdadig tegen verzet hebben. Is het niet waer, trouwe Bertha?
bertha, aen zyne voeten.
O! genade, mynheer! genade.
joan.
Ellendige! hoeveel heeft men u betaeld om myn vertrouwen en myne eer te leveren!
bertha.
O! mynheer, verplet my onder uwe voeten, maer verdenk my van zooveel lagheid niet.
joan.
Sta op, eerlooze! maek uw pak en vertrek, 't is alles wat ik u te zeggen heb.
bertha.
Mynheer, ik smeek u!
joan.
Genoeg, ga!
bertha, wanhopend in de kamer regts.
O! myn God! myn God! (Joan zet zich regts by de tafel, Laura werpt zich aen zyne voeten.)
| |
Negende tooneel.JOAN, LAURA.
laura.
O! myn broeder! vergeving, vergeving!
joan.
Toen ik naer het leger vertrok, verliet ik een jeugdig onschuldig meisje, die ik myne zuster noemde, heden kom | |
[pagina 19]
| |
ik terug en ik vind eene bedorvene onteerde boeleerster, die het vaderlyke huis outvlugtte, om zich met de vrucht harer schande in eene afgelegene verborgene schuilplaets voor het oog der wereld te verbergen. Waerom noemt gy myuwen broeder? gy ziet wel dat gy myne zuster niet meer zyn kunt, gy ziet wel dat alle banden tusschen ons verbroken zyn.
laura.
O ja, ik ben wel schuldig, ik beken dat ik uwen toorn verdien en geen enkel woord zal my tot verschooning over de lippen komen. Echter zal ik het wagen uw eigen geweten in te roepen, gy die in myn onervarene jeugd mynen eenigen beschermer waert, die de wetten tot myn voogd hadden aengesteld, hebt gy u van de opgelegde pligten gekweten? Hebt gy my niet verlaten om in vreemde gewesten den oorlog te gaen voeren en my alleen aen al de gevaren en verleiding der wereld blootgesteld.
joan.
Stelde ik u onder het waekzaem oog van Bertha niet en zoo ik by u ware gebleven, zoudt gy my niet insgelyks bedrogen hebben? O ja, de vrouw in wiens hart dartelheid en wulpschheid woonen, zou een Argus zelf bedriegen. Trouwens ik had my met ernstiger zaken bezig te houden dan die van het bewaken eener lichtzinnige deerne: als goede christen wilde ik de leerlingen van dien toomloozen dweeper, dien godeloozen Luther gaen bestryden; die wederspannige ketters! die de wetten van God en koning verzaken, om land en staet in oproer te brengen en zich zelve voor eenwig in het verderf te storten.
laura.
O myn broeder! ik ben eene onverstandige, onwetende vrouw, het is my derhalve onmogelyk om uwe godsdienstige gevoelens te betwisten: maer zyt gy niet te gestreng omtrent die wederspannige ketters, zooals gy ze noemt: dat men hen de vryheid verleene om hunne leer volgens | |
[pagina 20]
| |
eigen geweten uit te oefenen, aen God alleen de zorg overlate om hen te oordeelen en aenstonds zal er een einde aen den oorlog zyn.
joan.
De vryheid aen die verpestende leer, zegt gy! Neen, neen, oorlog! zoo lang ons land van dat godeloos gespuis niet volkomen gezuiverd is.
laura.
Godeloos gespuis! de toorn verblind u.
joan.
Ja, ik weet het; gy ook hebt die valsche leere met de moedermelk ingezogen. Met smart en spyt herinner ik my den dag, toen myn vader zich aen de vrouw vereenigde die haren God verloochent had, om later eene deerne te verwekken, die zynen naem schandvlekken en onteeren zou.
laura.
Genoeg, mynheer! Ik ben schuldig en onderwerp my aen al de gestrengheid uwer wraek; maer gy rand myne moeder aen, dat kan, dat zal ik niet dulden.
joan.
Waerlyk? Maer gy wordt zinneloos, ongelukkige. Wie zal my beletten van u te zeggen dat gy de dochter van eene eerlooze Godsloochenaerster zyt.
laura.
Lafaerd! gy stelt uw vertrouwen in de zwakheid eener weerlooze vrouw, om haer in hare moeder, in alles wat haer heilig en dierbaer is te lasteren en te beledigen. Maer gy zyt myn broeder niet meer, gy hebt het zelf gezegd, gy zyt derhalve een vreemdeling voor my, ik ben hier te mynent, en ik gebied u te vertrekken.
joan.
Langs om beter. Welnu, neen, ik ben uwen broeder niet meer, maer gy draegt de naem myns vaders, die naem die gy bevlekt en onteerd hebt; aenstonds zal ik u | |
[pagina 21]
| |
doen zien dat een gewapend man my evenmin schrik aenjaegt dan eene weerlooze vrouw; ik verwacht hier uw medepligtige en ik zweer u dat hy myne wraek niet zal ontgaen.
laura.
Wat hoor ik! gy wilt u op Willem wreken! O! neen, neen, dat zult gy niet doen; wreek u op my, ik alleen ben pligtig, maer spaer Willem, spaer de vader van myn kind.
joan.
Luister, ik hoor gaen, iemand nadert, wellicht is hy het. Welaen wy zullen zien.
laura.
Genade, myn broeder, genade! | |
Tiende tooneel.
De vorigen, WILLEM.
Willem, spoedig opkomende.
Welaen, Laura, zyt gy gereed? (Joan ziende.) Een vreemdeling! wie is die man?
joan.
Die man is de kapitein Joan Dierkens.
willem.
Haer broeder.
joan.
Ja, haer broeder. Een huwelyk is onmogelyk hebt gy gezegd en zy stemde toe om met u te vlugten, maer dat kan myne beledigde eer niet bevredigen, gy zult dit huis niet verlaten vooraleer my uwe voornemens verklaerd te hebben, vooraleer my gezegd te hebben wie gy zyt.
willem.
Bedreigingen.
joan.
Neem het zoo als gy 't goedvindt, maer antwoord; ik beveel het u. | |
[pagina 22]
| |
willem.
Ver van bevelen te ontvangen ben ik gewoon die te geven. Had gy u bedaerd en beleefd, zoo als het aen een wel opgevoed man voegt, tot my gewend, misschien zou ik u een voldoend antwoord gegeven hebben. Thans zoudt gy kunnen denken dat uwe bedreigingen my schrik aenjagen. Ik zal niet spreken.
joan.
Neem u in acht!
laura.
Willem, in 's hemels naem! verklaer u, ik smeek er u om!
willem.
Onmogelyk, Laura, gevaer noch bedreigingen deden my ooit eene lafheid begaen.
joan, zyn degen trekkende.
Verdedig u dan, of ik vermoord u als een ellendige eerroover.
laura.
Hou op, myn broeder! hou op!
joan, haer bedreigende.
Schaemtelooze deerne, achteruit! of vrees myne woede, ik ontzie niets meer.
willem, trekt zyn degen.
Eene weerlooze vrouw! maer die man is dan een razend dier geworden. Welaen, wreek u op my, aengezien het zyn moet. (Zy vechten.)
laura, die radeloos naer de kamer regts loopt.
Bertha, hulp! hulp! zy vechten, waer zyt gy? Kom, spoedig! spoedig! | |
[pagina 23]
| |
Twaelde tooneel.
De vorigen, BERTHA.
bertha.
Laura, welk gescheeuw, wat is hier gaende? (De mannen ziende vechten.) Hemel! (Willem ontwapend Joan wiens degen op eenigen afstand nedervalt.
willem.
Uw leven is in myne handen. Thans hebt gy de overtuiging dat geweld noch bedreigingen my niet konden dwingen, en nu zal ik spreken. (Hy haelt een papier te voorschyn.) Laura door deze akte wordt het kasteel dat op een kwartier uers van hier aen de groote baen staet uwen eigendom; alles is gereed om u daer te ontvangen; morgen zult gy deze geringe wooning verlaten om er bezit van te nemen, verder zult gy zien dat uw toekomstig lot verzekerd is, dat gy voor altyd onafhankelyk zyt en de nalatenschap uws vaders kunt ontbeeren. (Hy geeft haer de akte.) En nu zult gy ook weten wie ik ben.
laura, na gezien te hebben.
Wat zie ik! Willem prins van Oranje!
bertha en joan te gelyk.
Oranje!
laura, tot zich zelve.
Ach! thans begryp ik waerom een huwelyk onmogelyk is!
de prins.
Kapitein Dierkens in ruiling van het leven dat ik u kom te schenken verg ik niet anders van u dan dat gy uwe zuster zult eerbiedigen en met vrede laten.
joan, buigt zich en zegt ter zyde.
Een voorstaender der valsche leere. O! ik zal my wreken. (Hj neemt zyn deqen en sluipt in de kamer regts,)
| |
[pagina 24]
| |
de prins.
Laura wy moeten scheiden, de pligt roept my als gyzelaer aen het fransche hof voor den gesloten vrede tusschen de koningen van Frankryk en Spanje. Zoo gy gedurende myne afwezigheid myne bescherming noodig had laet het my aenstonds weten en nimmer zal zy aen u noch aen myn zoon ontbreken.
laura.
Vaerwel, prins, wees gelukkig en denk somtyds aen de arme Laura, want nimmer zal eene vrouw u meer dan ik beminnen.
de prins.
Vaerwel, Laura, vaerwel! (Hy omhelst haer en vertrekt.)
| |
Dertiende tooneel.LAURA, BERTHA.
laura, die links op eenen stoel nedervalt.
Ach! ik zal hem nimmer wederzien. Alleen, verlaten. Helaes! de liefde berokende my slechts een leven van verveling en naberouw.
bertha.
Alleen, zegt gy! En ik dan, en onze kleine Willem uwen zoon, de zoon van den prins van Oranje.
laura.
Ja, Bertha, gy hebt gelyk, gy blyft by my, gy zult my nimmer verlaten en myn zoon zal myn troost, myn eenig geluk op aerde zyn. Kom, Bertha, kom, ik wil hem omhelzen. (Zy begeven zich naer de kamer regts, Joan verschynt met het kind in zyn mantel gewikkeld en den degen in vuist.)
| |
[pagina 25]
| |
Veertiende tooneel.
De vorigen, JOAN.
joan.
Achteruit! gy zult hem nimmer omhelzen; ik voer hem met my en zal hem als goede christen in den haet der wederspannige aen Gods en 's landswetten groot brengen.
laura.
Neen, neen, myn zoon! myn zoon! geef my myn kind weder of vermoord my! (Zy Joan haer kind ontrukken die haer in de worsteling aen den linker arm eene wonde toebrengt.) Gewond! O! de lafaerd! de lafaerd!
(Hy vlugt langs 't verschiet.)
bertha.
Gewond Laura, ongelukkige Laura!
laura, die Bertha by den arm vat en haer verwildert beziet.
Prins van Oranje, bescherm uwen zoon! men wil hem my ontrukken, daer! daer! Joan, myn broeder! de moordenaer! de moordenaer.
bertha.
Wat zegt gy, ongelukkig meisje! Laura! herken my, keer tot uwe zinnen weder.
laura.
Maer ga dan! ga dan! red uw kind, Oranje! red uwen zoon, zy zullen hem moorden gelyk ze my gemoord hebben! O! myn kind! myn kind! myn dierbaer...! (Zy valt.)
bertha, by haer knielende.
O myn God! zinneloos! zinneloos! einde van het voorspel. |
|