Den vaderland getrouwe. Uit het dagboek van een journalist

[p. 416]

Den Haag - 24 april 1970

De regering van Piet de Jong en Joseph Luns maakte heden bekend, dat prins Bernhard, enige dagen tevoren van zijn bezoek aan de Indonesische generaals in het vaderland teruggekeerd, verslag in de Koninkrijksraad had uitgebracht. Piet, voormalig adjudant van de koninklijke familie, deelde het volk naar aanleiding hiervan mee, dat Bernhard ‘ten aanzien van de normalisatie van de betrekkingen tussen Nederland en Indonesië uitstekend werk had gedaan.’

Het valt natuurlijk wel op, dat terwijl prinses Irene namens haar troonpretendent Karel Hugo een beroep doet op de Spaanse regering haar antidemocratisch beleid jegens de oppositie te verzachten, een andere ‘Oranje’, prins Bernhard, vaak aanpapt met regeringsleiders, die uitblinken door anti-democratische of misdadige methoden van regeren. Ik denk aan de Shah van Perzië. In dat land werden gedurende 1972 en de eerste maanden van 1973 niet minder dan 110 personen zonder enige vorm van proces geëxecuteerd. Terwijl de voornaamste misdaad van deze Perzische vrijheidsstrijders was geweest, naar een democratischer en sociaal rechtvaardiger bewind te streven, dan het huidige autoritaire, anachronistische regime van deze zogenaamde afstammeling van een aartspotentaat. In ieder geval is niet te ontkennen, dat het de aandacht trekt, wanneer de prins op thuisreis uit Australië en Nieuw-Zeeland, zonder aanleiding - op basis van Jezus' gezegde ‘zeg mij wie uw vrienden zijn en ik zal zeggen wie u bent,’ - afstapt bij meneer Suharto, een al even ondemocratisch en misdadig regime als dat in Perzië. Het zou interessant zijn om na te gaan hoe lang het nog zal duren voor Nederlandse koninklijke reizigers andere realiteiten van de laatste helft van de twintigste eeuw, ik denk aan Mao Tse-tung en Fidel Castro, aan boord van de koninklijke Fellowship zullen aandoen. En laat zkh vooral niet aankomen met het afgezaagde zelfbeklag, dat hij als prins van koninklijke bloede en echtgenoot van het staatshoofd niet op kritiek zou kunnen antwoorden. Dat is een achterhaalde uitvlucht, waar wij ook bij ons moderne democratiseringsproces maar eens van af moeten stappen. Het zou een onthullende bezigheid voor de vaste Kamercommissie van Buitenlandse Zaken zijn, om bijvoorbeeld ook de prins te horen over de kwestie Nieuw-Guinea, Paul Rijkens, de Kennedy's of Sukarno, en summa summarum de vraag stellen - zoals de Amerikanen dat doen voor de televisiecamera's - waarom hij het in de zeventiger jaren zo'n dringende noodzaak vond om het prestige van de koninklijke familie ten behoeve van de coupgeneraals in Indonesië massaal in te zetten. In 1974 komen er nog eens vier Oranjes naar Djakarta, te weten Beatrix, Claus, Pieter en Margriet. Maar zo is het tenslotte altijd geweest: opperbevelhebbers, koninklijke commis-voyageurs, of prinsen van den bloede arriveren op het slagveld van de ‘overwinning’, wanneer Jan Rap en zijn maat het vuile werk hebben gedaan of zijn gecrepeerd. Mensen die acties tegen dames luipaardjassen voeren of aan het hoofd staan van een internationale ‘Operatie Tijger’ - waarbij men terloops in de gelegenheid wordt gesteld à raison van 10 000 gulden te komen happen ten paleize van het Nederlandse

[p. 417]

staatshoofd - bekommeren zich blijkbaar niet om de side-effects of de politieke fall-out van hun reizen overzee naar door de cia vrijgemaakte gebieden. Alleen, wat zal de stille meerderheid van het Indonesische volk over het Oranjehuis denken, dat bij herhaling eer komt bewijzen en prestige verlenen aan het autoritaire regime dat hen sedert jaren onderdnikt? Het moet een frustrerende bezigheid zijn voor personen gelieerd met een boven partijen staand regerend vorst om zich wél met het vermoorden van lidmaten van het koninkrijk der dieren binnen en buiten de grenzen des lands ongestoord en onbekritiseerd te mogen bezighouden, maar verplicht te zijn (?) zich ten aanzien van het neerschieten van mensen bij bosjes, zoals in Iran of Indonesië, op te stellen als wat André Gide aangaf met het gezichtsveld van een ‘demi blindée.’

Koning Edward iii gaf indertijd het paffen op konijnen en vogels vroegtijdig op, omdat hij in de Eerste Wereldoorlog gezien had ‘wat doodschieten betekende’. Dit humane besluit kon niet voorkomen dat de Britse monarchie, als oudste vorm van bestuur in de westerse wereld, een ativistische bijsmaak zou krijgen. Werkelijk onbenullig zou de westerse monarchie pas worden, wanneer het volk ten opzichte van vorstelijke personen de fictie gehandhaafd zou willen zien, dat zij geen eigen mening zouden mogen hebben, of niet zouden mogen weigeren iets te moeten doen wat in strijd zou zijn met eigen overtuiging en geweten, zoals een staatsbezoek afsteken bij een massamoordenaar.