Logo DBNL
Memoires 1993-B (2019)

Memoires 1993-B

(2019)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

[Amsterdam (vervolg)]

hoe dan ook zouden komen. Maar daar moet je Lubbers, Ter Beek en Van der Stoel voor heten, en Bernhard niet te vergeten, om dat niet te doen. Denk vooral niet dat er vragen over in de Kamer zullen worden gesteld. Hete hangijzers vermijdt men daar als de pest.

Florrie zei gisteren het met me eens te zijn dat het Nederlands Blok in deze samenstelling een grap was. Maar volgens Ebbe zegt ze dus tegen anderen waarschijnlijk wat anders.

14 december 1993

Heb mijn zogenaamde vriend Hans Gualthérie van Weezel nog maar eens geschreven dat ik hem en Jaap de Hoop Scheffer als sukkels beschouw, omdat ze mij volkomen laten vallen. Ik kwam een passage uit 1978 tegen, toen ik hem nog als een bondgenoot zag.

Jef Rademakers, de tv-producent, die Carel Enkelaar probeerde over te halen met mij een televisieshow te maken, houdt ermee op. De ‘haute cuisine’ van televisie is volgens hem bezig over te gaan in ‘junk food’. Hij heeft meer dan gelijk. We zijn weer een kostbare televisieproducent armer geworden.

Alexander belde om te vertellen dat Volodja Molchanov met zijn vrouw en dochter Anja naar Nederland willen emigreren en dat Volodja in een depressie verkeert vanwege de idiote toestanden in de voormalige ussr. Bij de verkiezingen in Rusland zouden ultranationalisten en communisten de hervormingsgezinde partijen met grote overmacht hebben verslagen. Vladimir Zjirinovski zou 26 procent van de stemmen hebben gekregen.

Jos Slats zei aan de telefoon dat hij Joyce en Balk nog altijd niet heeft kunnen bereiken. Hij gelooft er ook niet meer in nu Morkel zijn verhaal had gewijzigd. Bijvoet had zijn verslag over Arie naar Slats gestuurd. Bijvoet zou Arie informatie over mij hebben gevraagd, toen er sprake van was dat ik voor sabc zou gaan werken. Bijvoet zou toen in bijzijn van Arie een map knipsels aan Nothnagel hebben gegeven. Toen Slats begon over geheime stukken van de bvd over raketten op Libische schepen die Arie aan Bijvoet gegeven zou hebben, kapte ik Slats af. Ik zei hem dat hij zelf met Arie moest gaan praten.

Ik heb Arie een briefje geschreven dat het verstandig voor hem was met Jos Slats te gaan praten.

Toen belde Katherine du Toit, als uit een heldere hemel, alsof er nooit iets is gebeurd. Ed zei direct: ‘Gestuurd.’ Ik ontmoet

haar morgen om 17.00 uur op Centraal Station. Zal ik haar vader schrijven? Eigenlijk kots ik langzamerhand van alle shit. Ze overviel me zo dat ik haar meteen voor het eten uitnodigde. Later dacht ik: Ed heeft gelijk. Ze is gestuurd. Ik heb al tijden geen contact meer met haar.

15 december 1993

Ik laat Katherine barsten, Ik zal haar een brief schrijven die niets aan duidelijkheid te wensen overlaat. Zag bij toeval Oliver Stone bij Larry King op cnn. Hij heeft een nieuwe Vietnamfilm gedraaid, Heaven and Earth. Hij leek in een berustende stemming, de vlam was uit zijn ogen.

Hofland beschrijft Zjirinovski als een kwakzalver en een terrorist, maar ook als een Hitler. Er wordt al te kwistig met Adolf gestrooid, zoals om Saddam een Arabische Hitler te noemen of Karadžić een mini-Hitler. Intussen heeft Zjirinovski Duitsland en Japan met kernwapens gedreigd, indien zij zich mengen in binnenlandse aangelegenheden van Rusland.

Ik woonde de opening bij van een tentoonstelling van foto's van Vincent Mentzel in het Stedelijk Museum door Claus, die een zeer houterige indruk maakte. De prins is beslist niet in orde.

Katherine du Toit liet een bericht achter op mijn antwoordapparaat. Jammer voor haar, ik trap er niet meer in. Onze mores zijn anders.

16 december 1993

Katherine du Toit hoorde ik weer via het antwoordapparaat, maar ik neem niet meer op. Ze kan doodvallen. Dat is de Zuid-Afrikaanse cultuur, zoals Louis Heyneman weer langs kwam alsof er niets was gebeurd.

Lennaert Post kwam langs. Hij is volgend jaar klaar met zijn studie Rechten. Hij wordt nu wat ouder en ziet er steeds gewoner uit. Jammer.

Max van der Stoel ontvangt een eredoctoraat van de Universiteit van Utrecht voor zijn ‘verdiensten op het gebied van mensenrechten’ (behalve mijn recht op vrije meningsuiting). Ze hebben zich in Utrecht wel vaker vergist. Kreeg Winnie Mandela niet een eredoctoraat in Utrecht?

Mijn oude vriend Bally Berrenstein, voorheen een kompaan van Bouterse en Christopher op de ambassade in Den Haag, is door de kantonrechter in Paramaribo tot twaalf maanden cel veroordeeld wegens paspoortfraude toen hij hier was. Hij verklaarde in de rechtszaal dat zijn post van viceconsul een dek-

mantel was geweest. In werkelijkheid was hij op de ambassade als medewerker van de Surinaamse inlichtingendienst. Ik vermoedde dit die dagen al, omdat mijn contacten met Bouterse hier veelal via hem liepen.

Katherine du Toit belde weer. Ik nam op en zei haar nooit meer te willen zien. Daarop gaf ze aan met haar vader ruzie over mij te hebben gehad. Mijn naam werd in huize Du Toit niet meer genoemd. Zij was in Parijs Frans gaan studeren. Ze wilde me haar kant van het verhaal vertellen. Ik dacht: vooruit dan maar. Ik telefoneerde Arie van den Kerkhof dat ik haar zou ontmoeten. ‘Je bent een echt mens,’ zei hij. Hij had een brief van Jos Slats gekregen en zou hem opbellen.

John van Haagen belde om te zeggen dat hij het eens was met mijn laatste brief aan Felix Rottenberg. ‘Je kunt ze altijd voorhouden dat ook al hebben politici en journalisten je jarenlang in de kou laten staan met alles wat er tegen je is gedaan, desondanks ben je wel degelijk voor allerlei ontwikkelingen blijven waarschuwen.’ Hij sprak gloedvol over kleinzoon Jeffrey, die nu achter zijn computer zit. Er wordt een kerstboom opgetuigd en alle kinderen zullen om hem heen zijn. ‘Ik heb het Greet beloofd,’ zei hij.

Ik sprak vanavond met Katherine du Toit in de eerste klasse wachtkamer van het Centraal Station. Ik gaf woedend te kennen niet te kunnen vergeten wat haar vader me had geflikt. Zij gaf in bedekte termen ten antwoord dat hij bij de Randse Universiteit was ontslagen als gevolg van mijn zaak. En de zakenplannen met Rusland via ambassadeur Gerrit Olivier waren eveneens in het water gevallen. Zij maakte wat notities. Ik vroeg haar als gunst om vooral generaal Tienie Groenewald te gaan bezoeken om meer van wat er zich had afgespeeld te weten te komen. Zij gaat haar doctoraal Frans in Nantes doen. Ik ben wel heel erg streng en zakelijk geweest, maar we eindigden met een omhelzing en zij ging naar een christelijke jeugdherberg voor vijftien gulden per nacht met ontbijt.

17 december 1993

Heb Hans Verploeg geschreven, dat hij veertien dagen geleden beloofde Gijs van der Wiel te bellen en nu staat Kerstmis voor de deur en er is niets gebeurd. Mijn zaak is weer een maand achterop geraakt.

John van Haagen zei, en doelde daarbij ook op zijn eigen leven: ‘Wanneer je twintig of dertig jaar in de haven hebt gewerkt, met steeds modernere machines, dan ben je op. En als Wallage dan stoppen met 55 jaar onmogelijk wil maken, dan

weet je dat hij niet de kroonprins van de PvdA gaat worden.’ Hij legde uit dat Rottenberg en Stekelenburg niet samen op televisie komen omdat zij verschillende regels hanteren. Rottenberg probeert steeds politiek zijn gelijk te bewijzen en is toekomstgericht. Stekelenburg is daarentegen steeds met de realiteit van het moment bezig. Ik zou Stekelenburg eens moeten spreken.

Vischjager belde: ‘Ik weet nu waarom ze jou in Den Haag haten. Jij had via de grootindustrie, dus de groep Rijkens, indertijd in de kwestie Nieuw-Guinea macht. En de werkelijke macht van het land ligt inderdaad daar. De ambtenarij aan het Binnenhof stelt immers niets voor.’ Hij zei zelfs dat ik er trots op mag zijn dat de regering boos op me is, want ‘dat betekent dat je een goed journalist bent.’

18 december 1993

Jantje, de kruidenier van de Prinsengracht vond het at5 filmpje van Rik Zaal pet. ‘In Het Parool stond aangekondigd dat u onthullingen zou doen over Bouterse en anderen. Maar het was gewoon een theevisite.’

‘Je hebt gelijk.’

‘Maar ik wist niet dat u uit een welgestelde familie kwam,’ zei Jan.

Ik herinnerde Zaal eraan om het over zinvolle zaken te hebben, zoals de vraag of Nederland vol is. De zak zei prompt: ‘Willem, is Nederland vol?’ Ik antwoordde: ‘Hartstikke,’ waarop hij meteen naar een portret van Peter liep en over hem begon te babbelen.

Uit het archief van Alden Hatch, een biograaf van prins Bernhard in de jaren zestig, blijkt dat de Oranjes die dagen serieus rekening hielden met de totstandkoming van een republiek. Het archief bevindt zich in de bibliotheek van de Universiteit van Florida in Gainesville. Het Haarlems Dagblad schijnt daar te zijn gaan neuzen en publiceerde gedeelten van gesprekken met Bernhard, die uit de biografie werden geschrapt. De prins, handelsreiziger bij uitstek, trof voorzieningen dat de koninklijke familie schadeloos gesteld zou worden voor het verlies van haar positie. Verbaast me niets. De rvd geeft geen commentaar, want ze hebben geen zin om de 82-jarige prins te gaan vragen of het allemaal waar is.

Ik zou nu piano willen spelen, maar dat kan dus niet. Misschien wel nooit meer.

Ik blader door het Yale Alumni Magazine, wat sentimentele gevoelens oproept over de periode dat ik daar studeerde en cello

speelde in het New Haven Symphony Orchestra. Het lijkt allemaal zo erg lang geleden.

John van Haagen belde nadat hij thuis een door hem gemaakte film had getoond, die hij op de Borobudurtempel had opgenomen. ‘Ik vroeg me af,’ zei hij, ‘op welk plateau ik jou zou moeten neerzetten. Voorlopig maar op het vierde, want het vijfde is voor heiligen met ernstige gezichten.’

Al gaat de leugen nog zo snel. Eindelijk is bekend geworden dat Brian Crozier, journalist, publicist en directeur van het Londense Institute for the Study of Conflict, veelvuldig informatie uitwisselde met de cia en de Britse mi-6. Hij raakte voldoende bevlogen om zelfs een eigen spionagenetwerk op te zetten onder de naam The 61.242 In zijn memoires, Free Agent, doet hij verslag van zijn activiteiten.243 Ik herinner me Croziers anti-Sukarno artikelen, die hij dus schreef in alliantie met Westerse spionagediensten en die van A tot Z waren gelogen.

19 december 1993

De verklaring die ik aan het schrijven ben voor de Raad van State is goed. Nu moet ik nog bedenken met welke informatie die ik naar buiten zou kunnen brengen, ik de Staat zou kunnen chanteren. Aart van der Want en Casper van den Wall Bake hebben me een jaar geleden al aangeraden mijn informatie niet in de Mediakrant te publiceren, maar uit een ander vaatje te tappen, ze de stuipen op het lijf te jagen. Dat wilde ik niet, want het is niet mijn stijl. Maar misschien moet ik nu wel. Dit is een gevecht met de messen op tafel, ik moet met gelijke methoden terugknokken. Misschien hebben ze gelijk. Ik zou dit in de richting van de Raad van State kunnen doen, en Beatrix zelf. Tenslotte heb ik jarenlang mijn oor in de omgeving van Soestdijk te luisteren gelegd. Moet ik schriftelijk of mondeling te werk gaan?

Brinkhorst praat als Van der Stoel, zoals vroeger allerlei hooggeplaatsten begonnen te spreken als Den Uyl. Op Buitenlandse Zaken hebben ze er ook een handje van. Daar wordt ook het kaktoontje van ministers nagedaan. Op televisie laten drie ‘deskundigen’, Maartje van Weegen, Hylke Tromp en Maarten van Traa, hun licht schijnen over Rusland. Van Traa is in het zuiden de verkiezingen gaan controleren. Ik denk dat hij beter begrijpt wat er werkelijk gebeurt dan Tromp. Driekwart van de militairen schijnt op Zjirinovski te hebben gestemd. Tromp noemt wel het oorspronkelijke plan van Lubbers om

Westerse technologie aan Russische energie te koppelen, wat Brezjnev en Kosygin al in de jaren zeventig vergeefs tot stand wilden brengen en wat toen van Washington niet mocht omdat eerst het communisme moest verdwijnen.

Pim Fortuyn zwaaide naar me. Ik heb hem inderdaad wel eens ontmoet, maar kan me op dit moment niet herinneren waar het was. Schreef hem een briefje.

20 december 1993

Centraal Station

Gisteravond aten Poek Zumpolle, Eduard en Wouter Kok hier een visje. Wouter past eigenlijk in geen enkel gezelschap. Hij vertrok vanochtend om 06:00 uur. Wel bracht hij weer interessante knipsels mee.

Er is nu een relletje over de details die Alden Hatch indertijd vertelde. Gedurende de Greet Hofmans-affaire heeft Juliana prins Bernhard uit het paleis willen laten zetten. Had zij het maar gedaan, dan waren we van hem af geweest. Wie zou dit hebben tegengehouden? Er werd op Soestdijk een oorlog uitgevochten, die volgens Bernhard acht jaar heeft geduurd. Ook was de financiële positie van de Oranjes in de jaren vijftig zeer slecht. Bernhard zou maatregelen hebben genomen deze te verbeteren. Wouter Kok heeft alle Bernhard confidenties voor me uitgeknipt. Evenals een pagina van Sietse Bosgra over Aad Wagenaar in de Amersfoortse Courant. Die jongen bewaarde weer precies wat me interesseert.

Klinkenberg heeft ‘van andere zijde geconfirmeerd gekregen’ dat Robbert Ammerlaan inderdaad een boek met prins Bernhard schreef, wat door Beatrix met rood potlood werd bewerkt en uiteindelijk werd verboden.

Het artikel van Time over Zjirinovski is totaal onverantwoordelijk.244 Jill Smolowe, wie dat ook mag zijn - omdat het Time is, wordt aangenomen met een zeer competente reporter van doen te hebben - begint meteen de man neer te zetten als ‘a golden-tongued ultra-nationalist and a demagogue who has been compared to Adolf Hitler.’ Wie heeft Zjirinovski meteen met Hitler vergeleken? De Amerikaanse propagandamachine poserend als free press, waar men elkaar net zo napraat als hier. Nadat president Bush de Iraakse leider Saddam Hoessein eenmaal met Hitler had vergeleken, kletste de hele Westerse wereld het na als vanzelfsprekend en dus ‘waar’.

Raad van State

Ik ben bij de rechtbank om me te verweren tegen de uitspraak van 26 juli 1993. Rechter Blauw is ongetwijfeld een keurige mijnheer en dat heb ik hem dus ook gewoon gezegd. Ik heb een vurig pleidooi afgestoken en gevraagd of ze willen helpen dat de inlichtingendiensten en Buitenlandse Zaken de dossiers die zij volgens de wet moeten afstaan, ook daadwerkelijk zullen inleveren. Ik vergat te berde te brengen dat de jongste uitspraak van rechter Punt eveneens in die richting wijst.

Westerkade

Bij thuiskomst lag er een brief van Vermeer over de betaling van 1.600 gulden door De Mediakrant. Hij wil eventueel Van Weel wel dagvaarden, en acht de kans op 75% dat wij die zaak winnen. Maar hij zegt ook dat de opbrengst erg gering is om de kosten van een procedure te maken. Bovendien is er nog altijd een kans dat we het verliezen, en dan worden de kosten alleen maar meer zonder opbrengst.

Ik bracht nog een plezierig bezoekje aan Christine en Hans Roessingh. Hans had in juli een prostaatoperatie gehad, waar hij niets meer van merkte. Hij lag vier dagen in het ziekenhuis en nu drinkt hij bijna twee liter water per dag. Ik weet dat ik vanaf nu precies dat moet gaan doen.

21 december 1993

Carine belde. Zij is verhuisd en ik zal vanavond even bij haar langs gaan. Casper doet of ze lucht is, vertelde ze. Ik begrijp dat ze haar hart wil luchten, het is ook allemaal erg naar. Maar er zijn twee kanten aan het verhaal.

Gezellig bij Ed koffie gedronken. Hij heeft een heerlijk huisje. Hij is nu echt slank, maar zijn haar is nog steeds veel te kort.

Ik schreef rechter Blauw van de Raad van State nog over het vonnis van 10 november van rechter Punt dat mijn claim niet verjaard is, mits ik kan bewijzen dat de terreur ook na 1964 is doorgegaan. Ik sloot de bewuste uitspraak daarbij in.

Ik ontmoette Bertie Hilverdink, zijn zus Chris en haar zoon Herbert in De Poort van Amsterdam. Hij heeft in New York een tweede boek over de kunst van make-up geschreven, wat ik heel bijzonder vind. Hij doet het toch allemaal maar, terwijl zijn loopvermogen na alle operaties steeds geringer wordt. Zijn moeder, Moeke, is nu 90 geworden en ziet niet meer goed. Bertie blijft opgewekt. Zijn lijdensweg is onbegrijpelijk. Deze duurt al dertig jaar en hij blijft doorzetten. Bewonderenswaardig.

Het viel me gisteren op dat de Roessinghs schoorvoetend rechtse sympathieën en antipathieën jegens Joden etaleerden. De algemene opvatting is dat men dat niet uitspreekt.

Lobbyist Sietse Bosgra krijgt weer eens ruimte op de opiniepagina van nrc Handelsblad om een pleidooi tegen Inkatha van Gatsha Buthelezi te houden, omdat zijn partij de meest elementaire beginselen van de rechtsstaat met voeten zou treden en via doodseskaders in KwaZulu tegenstanders uit de weg zou laten ruimen.245 De kop: de beweging van buthelezi moet eerst gebruik van geweld afzweren. Nee, de anc-eitjes van Bosgra en vriendin Conny Braam zijn van god gegeven lieverdjes! En nrc Handelsblad drukt alle onzin op haar meest gezaghebbende pagina af.

Ik was me er niet van bewust dat er een soort mini-Paramaribo is gevestigd in de Bijlmer. Je struikelt over de leuke kerels.

22 december 1993

Bill Clinton zette een spade in de grond voor een monument voor de Amerikanen die zijn omgekomen bij de aanslag op het PanAm toestel boven Schotland. Niemand spreekt natuurlijk over het Iraanse verkeerstoestel met ongeveer evenveel passagiers, dat door een Amerikaanse kruiser boven internationale wateren werd neergehaald.

Arie van den Kerkhof vertelde een uitstekend gesprek met Jos Slats van de Volkskrant te hebben gehad. Het duurde dus een jaar voor dit eindelijk tot stand kwam. Hij had Slats duidelijk gemaakt dat er wel degelijk een rapport van de twee marechaussees uit Pretoria over Klaas de Jonge was geweest. Hij had Jos eveneens verzekerd, dat indien de autoriteiten het volledige rapport niet wilden geven, er in ieder geval een verslag van moet zijn. Collega Slats verzekerde dat hij erachteraan ging.

Het regent onophoudelijk, en in Limburg staat het water in de Maas zo hoog dat er overstromingen zijn. Zou Hannah er last van hebben?

Oprah Winfrey heeft gang-leden in haar programma. Gangs zijn surrogaatfamilies, voor de leden de enige plek waar ze geliefd zijn. Fantastisch, zinvol programma.

De bbc is ook fucked up. Ze tonen eerst het televisie-optreden van Michael Jackson en daarna de persconferentie van Jeltsin. Zjirinovski skiet in Oostenrijk en zegt dat de Rusland een geheim wapen heeft waarmee de wereld kan worden vernietigd. Ik weet het: het is een laserstraal, wat Croiset altijd voorspelde.

23 december 1993



illustratie

Broer Hendrik stuurde me een kerstkaart uit Kaapstad, die hij zelfs met zijn bijnaam uit onze jeugd tekent. Hij spelt Mandela met dubbel l, van lul. Hij denkt dat ik kan komen als Mandela de baas is. Waarom zei hij tegen generaal Du Toit en wie nog meer, dat hij niets meer met me te maken wilde hebben?

Met 237 tegen 45 stemmen is de nieuwe grondwet van Zuid-Afrika in het parlement aangenomen. De blanke conservatieven en Inkatha stemden tegen. In zijn lange reportage hierover verzuimt Peter ter Horst duidelijk de redenen van de Zoeloes om tegen te stemmen, te vermelden. Laat staan Buthelezi aan het woord te laten. Bij het huidige hoofdredactionele beleid van nrc Handelsblad merkt niemand zoiets meer op.

Minister Hirsch Ballin heeft terecht zijn poot stijf gehouden dat uitgeprocedeerde asielzoekers moeten ophoepelen. De debatten in de Eerste Kamer hebben tot half vier in de ochtend geduurd. Het is er behoorlijk ruw toegegaan en de gemoederen raakten behoorlijk verhit. De vvd zit op de lijn van d66 en GroenLinks nota bene. Er moet gewoon een duidelijk rechtse partij komen, want zoals de vlag er op dit moment bijhangt, blijft het hangen en wurgen in Den Haag en neemt de onvrede over de onafgebroken stroom van vreemdelingen alleen maar toe.

Rik Zaal had ik gestimuleerd om Jan Foudraine te filmen, wat averechts heeft uitgewerkt, althans wat de psychiater betreft. Jan was er zeer verbolgen over. De vraagstelling sloeg nergens op. Ik ken dat maar al te goed.

Lolke van der Heide en Koert Lindijer wijden een hele pagina aan hoe een prehistorische diersoort de afgelopen dertig jaar in Afrika werd uitgeroeid. In Swaziland zijn zowat alle witte neushoorns verdwenen. Soep van tijgerpenis, tabletten van neushoornhoorn, slangenbloed en berenpoten, in China, Taiwan en Hong Kong - ook wel de bakermat der beschaving genoemd - worden deze zaken zonder de geringste scrupules geconsumeerd. De cijfers van snel verdwijnende diersoorten zijn dramatisch. En landen die de resten van 's werelds natuur in restaurants laten opdienen, hebben meestal ook nog de conventie over bedreigde diersoorten van de vn getekend.

24 december 1993

De dochter van Fidel Castro heeft politiek asiel in Amerika gekregen. Ze deed zich voor als Spaanse toeriste om Cuba te kunnen verlaten. Toch vind ik de politiek van Washington onvergefelijk. Ze hadden al lang een opening moeten maken.

Ik denk trouwens dat er in enigerlei vorm een nieuw soort communistisch experiment zal moeten komen. De beschikbaarheid van welvaart en rijkdom neemt hoe dan ook af, dus de drang naar meer gelijke verdeling zal opnieuw ontstaan.

Er kwam weer een niet ter zake doende brief van Verploeg.246 Hij weet dat hij incompetent is en daar niet hoort. De enige noodsprong voor mij is een beknopte brief naar Erik Jurgens. Die brief zal cruciaal zijn.

Dick Berts stuurde ook een idiote brief.247 Vooral de laatste drie regels slaan nergens op. Ik laat hem ook maar vallen. Ik heb toch altijd al mijn twijfels bij hem gehad.

Meer regen en natte sneeuw. In Limburg moesten 7.000 mensen geëvacueerd worden. Beatrix bezocht de overstromingen in Limburg. Toch is zij niet op haar gemak onder de burgers van dit land. Haar gezicht verraadt haar. Zij voert permanent theater op en toont zich iemand te zijn, die zij niet is. Er zit een nare, onaardige trek op haar gezicht. Juliana was het tegenovergestelde.

Mijn Olivetti kwam terug. Eindelijk een behoorlijk apparaat. Wekenlang moest ik iedere i opnieuw aanslaan. Paradijselijk kan ik nu werken met Tsjaikovski op de achtergrond. Ik stoom door en ben eindelijk weer in de schrijfroutine van Hillbrow.

25 december 1993, Kerstmis

Beatrix heeft weer een kerstrede afgestoken. Ze leert het nooit, precies als het handhaven van haar Wilhelmina-hoeden. Ze was soms weer niet te volgen. Reeksen gemeenplaatsen en Bijbelteksten aan elkaar geregen tot een hocus pocus-praatje zonder weerga. Er wordt geluisterd omdat zij de majesteit is. ‘In plaats van ons af te sluiten moeten wij ons bezinnen.’ Zou ooit iemand de moed opbrengen haar te zeggen om liever er het zwijgen toe te doen dan onzin te verkopen?

Theo van Gogh en Ischa Meijer wedijverden met beroemdheden gisteravond op tv: Gerrit Komrij en Boudewijn Büch, allebei nichten. Komrij vertelde bij Meijer te hebben ontdekt dat homo's te verdelen waren in trutten en schurken. Moet je de

man zelf zien. Hij heeft helemaal niets natuurlijks. Bovendien niets opmerkelijks te melden.

Theo liep op een fietspad bij de Wassenaarse Slag met Büch, die ook uit die contreien schijnt te komen. Büch ging op zijn dertiende en veertiende jaar de duinen in om heren met zijn pikkie te laten knoeien. Zo is hij dus ook aan Johan Polak gekomen, die hem uiteindelijk uitbracht en op de zogenaamd literaire rails zette. ‘De duinen waren voor mij een groot rommelhol,’ vertelde hij. Ook bleef hij maar klagen over zijn vader. ‘Tevredenheid heb ik nooit meegemaakt.’ Hij was in de duinen terechtgekomen, om zijn pa te ontvluchten. Er was absoluut niets van enige betekenis te beluisteren tussen Theo en Boudewijn.

26 december 1993

Schreef Peter dat ik zuinig moest zijn en hem met Kerstmis niet kon opbellen. Ik schreef ook minister Kooijmans naar aanleiding van een brief van minister Van der Klaauw van 2 november 1979 en vroeg andermaal om de wet na te leven en mij de relevante stukken te doen toekomen.248

De brief aan Jurgens in zijn bus gedaan.249 Ik heb hem gevraagd in te grijpen ter voorkoming dat Verploeg het bijltje erbij neergooit.

Ik heb tevens Jos Slats nog even de stand van zaken geschreven en gevraagd of hij al opschiet met zijn onderzoek.

Theo van Gogh sprak met Paul Haenen, alias Margreet Dolman, een absolute nul.

Ik hoorde van Hans Geerlofs dat Richard Thieuliette en zijn vriendje Raoul in Amsterdam waren en gisteren weer zijn vertrokken. Richard schijnt er verschrikkelijk uit te zien, baard, snor, knoetje op zijn hoofd als een Indiase gelovige. Hij nam niet de moeite even langs te wippen. Dan maar niet. Richard zit nu in de klasse Erik van der Leeden, en is dus verleden tijd. Jammer.

27 december 1993

Huisarts Delprat zegt dat mijn cholesterol aan de hoge kant is. Mag nog maar één ei per week. Ik eet er ongeveer zes, plus in de sla meestal twee.

Lance Morrow schreef een boeiend artikel: to conquer the past.250 Hij denkt dat de conflicten in de wereld parallel lopen

aan de wisselwerking tussen de ‘lower and the upper brain.’ Hij citeert cia-directeur John Woolsey, die over de realiteit van de nieuwe wereldorde (minus het voormalige Sovjet-wereldrijk) heeft gezegd: ‘We have slain a large dragon (ussr), but we now live in a jungle filled with a bewildering variety of poisonous snakes.’

De vier staatslieden (Mannen van het Jaar) op de omslag van Time (Yitzhak Rabin, Nelson Mandela, F.W. de Klerk en Yasser Arafat) pasten de ‘metaphysics of peace’ toe. ‘They crossed the line from the primitive intransigences of blood-color-tribe to the logic of tolerance, and farther down the road, of civil society. They asserted the power of the future to override the past, a fundamental precondition of change.’ Verderop schrijft Morrow: ‘Peace is a way of reimagining the world. Often the peace must actually be made before people will embrace the idea. We do not know - and may not know for months or years - how good these four will be as storytellers.’ Mooie praatjes, maar in werkelijkheid zijn ze alle vier gediplomeerde boeven. De kudde wordt gigantisch belazerd.

Heb vandaag 8 maart 1979 bereikt.

Erik Jurgens belde in antwoord op mijn brief en zal vanavond nog met Hans Verploeg overleggen. Vermeer preciseerde telefonisch: ‘Wanneer we die 110 pagina's nu overhandigen, laten we teveel het achterste van onze tong zien. Ik blijf van mening dat we nu moeten onderhandelen.’ Ik begrijp dat, en zoek er niet achter dat hij van de zaak verlost wil worden. Hij vreest dat als we deze 110 pagina's overhandigen, de Staat de zaak jaren kan rekken.

Belde Erik terug. Legde het uit. Hij lijkt ook met het standpunt van Gijs in te stemmen. Gijs had hij vanmiddag op een receptie ontmoette. Hij stelde voor een second opinion te vragen. Verploeg zelf had ik niet meer geschreven naar aanleiding van zijn brief. In plaats van een antwoord gooide ik nu een kerstkaart bij het nvj in de bus met Peace on Earth erop en schreef: ‘Wat ken je me toch altijd nog slecht. Waarom denk je dat ik zou liegen over ambassadeur Nothnagel?’

28 december 1993

Keek gisterenavond met Wouter Kok naar de video-opnamen van mijn gesprekken met Zaal en Van Gogh. Het gesprek met Van Gogh is prima, alhoewel de man zelf met zijn gehamer op ijdel, macht en kontlikken meer over zichzelf zegt dan over mij.

Hans Verploeg heeft tegen Vermeer gezegd dat Gijs van der

Wiel geen bemiddelaar meer wil zijn. Er worden hele smerige spelletje gespeeld. Tegen Erik Jurgens zei Van der Wiel het anders. Hij wilde nog steeds bemiddelen, maar het was nu het verkeerde moment. Jurgens verzekerde me dat de nvj zeker niet de zaak zou stopzetten. Om het kantoor van Doeleman in te zetten, wat de nvj normaliter gebruikt, zou teveel geld kosten. ‘Hans en jij reageren wat stekelig op elkaar,’ merkte Erik ten besluite op. Kan je wel zeggen.251

Ik heb Jos Slats gezegd dat ik Morkel samen met hem op Schiphol wilde spreken. Hij zou het proberen voor elkaar te krijgen.

Wouters koninginnetje, Gita belde nog een aantal malen. ‘Ik ben over een half uur op de Westerkade,’ zei ze. Dus uiteindelijk nam ik de hoorn over en gaf haar een preek.

14:50 uur, trein naar Amersfoort

In Thermos met Wouter, kwam Richard, de grote blonde bink naast me zitten. Hij vertelde dat hij in november een gezwel als een ballon aan zijn kaak had gekregen en hij bleek kanker te hebben, met uitzaaiingen naar de darmen. Ik zag toen pas dat hij veel haar had verloren en schrok me kapot. Zijn vriend Menno geeft hem iedere dag injecties om de witte bloedlichaampjes op te fokken. Wat afschuwelijk voor die twee vrienden, die al jaren onafscheidelijk zijn.

21:00 uur, trein naar Amsterdam

Ik heb gezellig bij Aart en Willemijn van der Want in Naarden rijsttafel gegeten. Willemijn dacht dat het beter was mijn witboek van 110 pagina's te beperken tot 10 pagina's met de meest saillante details en die te presenteren. Dat is waarschijnlijk wat ik moet doen. Aart zei nog dat hij die nieuwe ster aan het frimament van de PvdA, Karin Adelmund, in de tijd van het Forum Humanum had meegemaakt, waarbij ze zoveel onzin spuide dat hij gewoon niet meer naar haar luisterde.

29 december 1993

Bill Clinton heeft zijn vriend Strobe Talbott tot onderminister van Buitenlandse Zaken benoemd met de portefeuille Rusland. Van Time, waar ik hem eens in Washington sprak, naar het State Department. Slecht teken. Een waarachtige journalist laat zich niet overhalen tot een overheidspositie van een bepaalde partij.

Zjirinovski zou de president van Bulgarije tijdens een bezoek aan Sofia hebben beledigd. Hij kreeg 24 uur om het land te verlaten.

Om 16:00 uur had ik een ontmoeting met Verploeg en Vermeer bij de nvj. Ik ben er misselijk vandaan gekomen. De schade welke de Staat wellicht zou willen betalen, bedroeg misschien 200.000 gulden. Van der Wiel had gezegd niet op pad te willen gaan om dat idiote miljoenenbedrag bijeen te halen, waar Pieter Lakeman over had gesproken. Verploeg: ‘Als je twee ton kan krijgen, zou ik ze met twee handen aanpakken.’ Ik antwoordde dat ik over een dergelijk bedrag niet hoefde na te denken om af te wijzen.

Verploeg probeerde 400.000 gulden en zelfs een half miljoen. Ik bleef onvermurwbaar.

‘Waarom wordt er over mijn zaak geen letter in De Journalist geschreven,’ vroeg ik. Het antwoord was dat ik eigenlijk niet meer belangrijk was en daarom stond er niets in. Ik voerde aan dat Gerard Schuijt tien jaar geleden wel degelijk als algemeen secretaris van de nvj over mijn zaak een pagina in De Journalist had geschreven, omdat hij in ieder geval begreep dat mijn gevecht uiteindelijk om de vrijheid van meningsuiting en drukpers ging. Ik bracht de zaak van Joris Ivens naar voren en zei dat hij zijn schadevergoeding een jaar voor zijn dood kreeg, maar dat ik nog 20 jaar had te gaan.

‘Ja, maar als jij 85 bent, zoals Ivens toen, word je ook seniel en moet je toch alles inleveren aan het bejaardenhuis,’ aldus Verploeg. Hij voegde eraan toe: ‘Jij bent als de man uit het verhaal van koning Arthur, die naar het bloed van Jezus zocht en het nooit zou vinden.’

Hans verweet me dat ik negatief over hem sprak. ‘Dat kan niet,’ antwoordde ik, want wat ik denk, zeg ik in je gezicht.’ ‘Als je nu niet toeslaat en een paar ton accepteert,’ vervolgde Verploeg, ‘dan ben je allang begraven voor je wat krijgt. Wat wil je? Begraven worden of gecremeerd?’

Ik was met stomheid geslagen. Hij herhaalde het zelfs, omdat ik niet reageerde. ‘En als ze je 200.000 gulden betalen,’ aldus Verploeg, ‘en de overeenkomst is getekend, zou je er goed aan doen erover je mond te houden.’ Hierop zei Vermeer: ‘Daar is weinig kans op dat Willem zich daaraan zal houden.’ Ook een minder gezellige opmerking van de zijde van mijn hoofdverdediger.

Verploeg vertelde dat Erik Jurgens een nieuwe baan zocht en in de politiek was uitgespeeld. ‘Eigenlijk heeft de Kamercommissie die hij zou aanzwengelen, niets voor je gedaan. Jurgens

heeft geen invloed meer. Hij is al weg. Misschien dat Wolffensperger nog wat kan doen. Je kunt van 200.000 gulden toch heel mooi leven? Als je 400.000 gulden tegen 6 procent uitzet, heb je 30.000 gulden inkomen per jaar,’ moedigde hij me aan, mijn beschermheer van de vakbond. ‘Bedenk Willem, dat als ik jouw naam bij een politicus noem, wordt er onmiddellijk naar het plafond gekeken.’ Hij was van mening dat als Beatrix werkelijk had willen helpen, zoals ik in Vogelvrij had aangegeven, ‘dan had zij allang tegen Lubbers gezegd: doe er wat aan.’ Vermeer betwijfelde of de koningin in een positie was zo'n stap te zetten. Ik denk dus van wel.

Ik vond het hele gedrag van Verploeg pure intimidatie, om de prijs te drukken. Ik dacht aan de uitspraak van Lakeman: ‘Ze zijn jaloers bij de nvj.’

Ik sprak met Vermeer na afloop. Hij adviseerde dat ik Gijs van der Wiel, die ik al lang ken, zou vragen om bij Beatrix te interveniëren, met de opmerking: hij heeft u ook wel eens geholpen, waarom helpt u hem ook niet voor een keer? Vermeer gaat nog eens met Lakeman bellen, voor hij naar Gijs gaat. Hij gaat trouwens alleen met Van der Wiel praten en wil beslist niet dat ik meega. ‘U zegt dit, Verploeg zegt dat, ik geloof niemand,’ aldus Vermeer. Vond ik ook niet zo prettig om te horen.

Ik luchtte mijn hart in een telefoongesprek met Aart van der Want. ‘Hoe durft Verploeg zo tegenover jou op te treden? Wat een proleet!’

30 december 1993

Het regent vrolijk verder. Heb nog nooit zoiets ergs meegemaakt. Zelfs Parijs loopt onder.

Alfred Vierling belde. Hij draagt het Nederlands Blok aan Vreeswijk over. ‘Nu lig ik helemaal in de goot,’ zei hij. Hij heeft ten einde raad gisteren Janmaat geschreven dat hij seropositief is in een poging tot het uiterste te gaan medelijden te wekken en alsnog aan de bak te kunnen komen. Hij had ook met Pim Fortuyn gesproken, maar dit had niet tot resultaten geleid.

Ik heb de 110 pagina's teruggebracht tot vijf. Ik belde Elly Speet, de secretaresse van Verploeg, met de vraag of ik die mocht doorfaxen naar Vermeer, die voor de nvj en mij werkt.’ Als 6.000 nvj-leden hier zouden komen faxen...’ Maar bij hoge uitzondering mocht het dan.

‘Normaal fiets ik naar Amstelveen,’ zei ik, ‘maar nu regent het dermate abnormaal, vandaar dat ik vijf pagina's naar hem

wil faxen.’ Ik stapte op de fiets, maar toen ik het nvj-kantoor naderde, dacht ik: fuck them, ik rijd wel in de regen naar Amstelveen.’

Ik opperde tegenover mijn advocaat. ‘Ik zou ook tegen Beatrix kunnen zeggen: ‘U fikst mijn zaak of ik trek een laatje open.’

Hij antwoordde: ‘Dan lopen Verploeg en ik binnen de kortste keren achter uw baar. Dan wordt u aangereden. Trouwens, van Verploeg, of hij daarbij zou zijn, ben ik niet zeker.’

‘We hebben toch wel een goed jaar gehad,’ zei ik.

‘We hebben in ieder geval veel gelachen,’ antwoordde hij.

Na alle desoriëntatie ging ik een uurtje naar Adonis. Daar was een jongen die een leren broek uittrok waarna hij in een soort leren lendedoek rondliep, dameskousen tot boven zijn dijen, met jarretels, die steeds maar condooms aanbood om geneukt te worden. Hij had lang krullend haar en een korte ruwe baard, lekkere handen, maar ik kan dus niets met zo'n wezen.

Ik begon vandaag om 07.30 uur en schreef toen de vijf pagina's, ploeterde heen en terug naar Amstelveen door de regen, en nu is mijn energie een beetje op. Hoe kan ik zo aan mijn Memoires werken? Ik moet wel verder, maar ben een beetje moe. Verbazingwekkend dat ik in 1979 een kaart van Adriaan van Dis uit Mauritius kreeg dat hij een kameleon was!252 Ik had gewaarschuwd moeten zijn.

31 december 1993

Een man van de ncrv was Nederlanders in Zuid-Afrika gaan opzoeken. Een aardige documentaire, maar aan het einde werd getoond welke bedrijven de film hadden gesponsord. Ik zeg dit nog maar eens omdat ncrv dit natuurlijk ook zelf had kunnen betalen, terwijl ik als freelancer moest opereren.

John van Haagen belde gisteravond dat ik voortaan door Rottenberg en Stekelenburg als vijand zou worden gezien, omdat ik ze kasar de waarheid had gezegd.253 ‘Ik heb ze dit gezegd, omdat ik met lede ogen zie hoe ze allebei de soep in draaien.’

‘Die vijandigheid is hun afweer, omdat ze geen redelijk antwoord hebben, op wat je ze hebt voorgehouden. Met de neergang van links komt er een einde aan de zindelijke politiek van Nederland. Jij hebt ze de eer aangedaan daarop te wijzen, maar ze reageren zoals plebs altijd reageren. Links heeft geen vijandsbeeld meer, want alle partijen zijn nu lief voor de mensen ge-

worden. Links kan de mensen niet meer voorhouden voor wie ze moeten oppassen.’

John zei ook Hans van Mierlo al te hebben horen zeggen dat d66 het voor mogelijk hield met de vvd te regeren. Hij vroeg zich af hoe het dan met links zou moeten. ‘Er is wel een positieve kant aan, want dan gaat links weer de straat op.’ Hij dacht dat het fnv radeloos was en niet wist hoe hierop te reageren. Hij vertelde een muziekbibliotheek te hebben ontdekt, waar zich super-apparatuur bevond om muziek te kopiëren. Hij zou tapes bestemd voor Peter aldaar voor me kunnen overzetten. Aandoenlijk. In november 1953 heb ik hem als jonge matroos op een onderzeeboot in lijn 16 ontmoet. Het boekje seks bleef tussen ons gesloten. Maar 40 jaar later zijn we nog steeds hartsvrienden.

Waarom loopt Nederland toch altijd zo in de pas met de vs? nrc Handelsblad publiceerde gisteren een reportage dat de klm onder druk van Washington had afgehaakt bij de operatie Alcazar, een fusie van klm, Swissair, Austrian en sas. Je kan er donder op zeggen dat die combinatie voor de Amerikaanse concurrentie gevaarlijk zou zijn geweest, maar wat zijn we voor mensen geworden dat we bang zijn voor Washington? Opmerkelijk is daarom dat Lubbers standhoudt om - desnoods zonder de vs - een Energiehandvest voor Europese landen met Rusland en Kazachstan door te drukken. Dit biedt investeerders in Oost-Europa en de voormalige ussr bescherming tegen bijzondere risico's. Ambassadeur Charles Rutten leidt voor Nederland de onderhandelingen. Lubbers staat terecht op het standpunt dat de inzakkende economie van de voormalige Sovjet Unie niet gebaat is bij massale financiële steun uit het Westen, maar door de Russische energiemarkt snel tot ontwikkeling te brengen, zal Moskou beter in staat zijn zichzelf te helpen.254

The Economist publiceert een kaart met een aantal steden die volledig op oorlogvoering gericht zijn.255

Tomsk-7 bijvoorbeeld, maakt deel uit van tien geheime steden gericht op de nucleaire bewapening. Volgens Amerikaanse bronnen zouden er zelfs 16, en volgens anderen, 87 onderzoeks- en productiecentra voor chemische en biologische oorlogvoering zijn. Er werd in de ussr onderscheid gemaakt tussen gesloten steden, die op kaarten werden aangegeven en supergesloten steden, waar zich geheime bases bevonden en die onzichtbaar waren gemaakt en dus niet op kaarten voorkwamen.



illustratie

Ik schreef Lubbers dat het wellicht handig was om via Georgii Arbatov en Strobe Talbott toch te proberen de vs mee te krijgen om zijn Energiehandvest erdoor te loodsen. Talbott schreef immers een voorwoord voor Arbatovs tweede boek. Ook herinnerde ik hem aan zijn uitlating in het parlement ‘Over Luns niets dan goeds.’ Ik suggereerde dat hij de affaire Luns ook eens met prins Bernhard zou kunnen doornemen, voor een en ander verdraaid in de geschiedenisboekjes terecht zou komen. Rob Meines meldt in de nrc dat in de Tweede Kamer een meerderheid van mening is dat door de verkiezingszege van Zjirinovski verdere bezuinigingen op Defensie, zoals de PvdA wil, onverantwoordelijk zouden zijn. De onzin ten top. Jaap de Hoop Scheffer: ‘Mocht een man als hij aan de macht komen, dan mogen wij hem niet de kans geven te zeggen: in het Westen kunnen ze toch niets doen, want hun legers kunnen niets meer uitrichten.’ Vicevoorzitter van het cda, Hans Hillen had met enige huiver naar de bezuinigingsdrift van het cda gekeken. Ook de vvd en d66 (Eisma) en zelfs Melkert (PvdA) wilden thans overwegen de configuratie van de krijgsmacht te heroverwegen.

Ik heb Jan Cremer andermaal geschreven en herhaald te hopen dat hij de Neckerman-zaak over het Boedapest-ticket wegpoetst. Deed de brief bij zijn woning aan de Keizersgracht in de bus.

Yolanda en Dennis Livson waren alleen, wat me verraste. Ze dronken veel te veel en toen ik om 19.45 uur wegging was Dennis eigenlijk lazerus. Jammer. Al pratende kwamen we op Joop van den Ende en John de Mol. Dennis weigert Van den Ende ooit te ontmoeten. John de Mol, ja. Hij zei dat ze gaan fuseren om niet failliet te gaan. Dat is wat ik al vermoedde. Van den Ende nam al zijn sterren mee op een chartervlucht naar

New York en zei toen dat ze allemaal rijk zouden worden door hem, dus of ze alsjeblieft allemaal 250.000 gulden konden neerleggen voor een monsterproductie. Op dat punt zei ik: laten we een bom onder de Aalsmeerse maffia plaatsen.

Vroeger begon men om middernacht vuurwerk af te schieten, nu wordt de hele avond al geknald.

(Wordt vervolgd)


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums