Memoires 1993-A

[p. 217]

[Amsterdam (vervolg)]

op Kooijmans mislukte. Weisglas benadrukte dat er eigenlijk niets aan de hand was en dat ik geen been had om op te staan. Waarop Jurgens hem had gevraagd of hij kennis had genomen van de telegrammen die in Vogelvrij stonden. Ik zal toch iets aan deze Weisglas moeten doen. Verploeg was van mening dat er lobbywerk vooraf bij de vvd had moeten gebeuren. Intussen wilde de minister op geen enkele manier toegeven dat de Staat tegenover mij onbehoorlijk zou hebben gehandeld. Hij ging wel zover te zeggen, aldus Jurgens, dat hij zelf nooit telegrammen zou hebben laten uitgaan, zoals Luns dit had gedaan. Daar heb ik veel aan. Er zit blijkbaar niets anders op dan te wachten op wat de rechter gaat doen. Mij best.

Het papegaaiencircuit manifesteert zich krachtig over de vraag of Beatrix een decreet voor Klaas ondertekende. Zoals Bob de Ruiter van de week ook al zeurde over de stapels stukken die de majesteit dagelijks tekende, begon warempel Jurgens ook met: ‘Heb je wel eens gezien welke stapels Beatrix te ondertekenen krijgt?’ Hoe werken de hersens van de mensen die toch op een of andere manier in de smoesjes van Buitenlandse Zaken trappen? Hans Verploeg hield een pleidooi, dat door het aankaarten van de affaire Bentinck de Haagse gelederen zich verdacht snel aaneensloten rond Bentinck, want onraad rond het Huis van Oranje doet alle lichten in de residentie op rood springen. En daardoor steeg het aantal vijanden nodeloos. Ik herhaalde me niet te kunnen laten leiden door tactische overwegingen.

Eigenlijk aardt Beatrix in meer dan een opzicht naar haar vader. Er zullen wel meer zaakjes zich afspelen, die feitelijk niet echt door de beugel kunnen. Ik weet exact, door mijn opvoeding, wat kan en niet kan. De jonge dames op Soestdijk is dit voorrecht op een aantal aspecten onthouden. Goed voorbeeld doet goed volgen. Dat mist in die familie.

Kooijmans heeft dus op de man af verklaard dat ik geen sabotage van zijn ministerie te verwachten had. Okay, laten we ze testen.

Ik moet een overzicht maken van alle sabotage na 1964, ook al gaat er tijd in zitten.

Goran Ivanišević speelt tegen Chris Bailey. Het Britse publiek is buitengewoon onsportief tegen de Kroaat bezig. Zijn kracht ligt in de aces die hij eruit mept. Tegenwoordig fluimen tennissers gewoon op de baan. Ivanišević ook.

25 juni 1993

Heb Wim Klinkenberg geschreven dat ik sterk het gevoel krijg

[p. 218]

dat hij geen bondgenoot meer is. Ik heb hem gezegd teleurgesteld te zijn dat ik op de vergadering ten overstaan van iedereen voor het eerst te horen kreeg van het telefoontje van Weisglas. Vermeer laat zien hoe keurig confrère De Smit van Maaldrink Buren in Den Haag zich gedraagt als advocaat.²⁹³

John van Haagen noemde de houding van Weisglas, die geen fouten van Buitenlandse Zaken wil erkennen, dezelfde mentaliteit die Mussolini en Hitler mogelijk maakte. ‘Dat soort denken werkt naar een Hitlerjugend toe,’ zei hij. ‘Weisglas is een eenhoorn, compleet gezagsgetrouw, in naam van Oranje en generaal Van Heutsz, en hij denkt absoluut het bij het juiste eind te hebben. Die figuren zijn de verwoesters van de wereld.’

Vanavond laat belde Martin Portier. Hij klaagde dat hij gek werd in een bejaardenhuis met zieke en stokoude mensen. Hij moet driemaal per week drie en een half uur naar een ziekenhuis om zijn nieren te laten doorspoelen. Vanwege deze problemen met urineren, schijnt Jeanne te hebben bevorderd dat hij naar een verpleeghuis ging. Zij heeft zelf een maagzweer en een hernia. Maar ze komt hem niet meer bezoeken. Aan het einde van het gesprek huilde hij. Vreselijk. Wat kan ik hieraan veranderen?

293 Zie bijlage 100.

26 juni 1993

Daar gaan we weer. Hollands grootheden schrijven elkaar de hemel in. De 678ste overpeinzingen wijdt Hofland aan het feit dat Michael Stein de 5.000 gulden van de Scherpenzeel Stichting aan de Bosniërs overmaakte om wapens van te kopen.²⁹⁴ De journalist Stein koos voor de Bosniërs. ‘Een daad van moed en verstand,’ schrijft Hofland over de bijeenkomst in de Haagse Pulchri Studio. ‘Ik geloof dat ik hoera heb geroepen. Ik ben trots dat ik hem ken.’ Zo'n gebaar slaat natuurlijk nergens op. Hofland is blij Stein te kennen. Ik ben steeds minder blij Hofland ooit gekend te hebben.

Ik heb twee uur Hans Lonis aan moeten horen, maar hij heeft mooie foto's van mijn studio gemaakt.

Eduard belde. Hij bladerde in een tijdschrift uit 1991 en ontdekte een artikel van Boudewijn Büch, die over mij schreef: ‘Willem Oltmans is niet in of out, maar het zou het beste zijn als hij de wereld uitging.’ Afgezien van het feit dat ik die man nooit heb ontmoet of gesproken, weet hij natuurlijk helemaal niets van mij.

294 Henk Hofland publiceerde onder het pseudoniem S. Montag columns in NRC Handelsblad onder het kopje OVERPEINZINGEN.

[p. 219]

03:00 uur

Ik ben kapot. Kwam net terug van nog een nummer in Argos en een kort bezoek aan Cock Ring. Maar daar zijn vrijwel alleen jonge jongens, die hun hete pikken willen leegpompen op zaterdagavond. Zet cnn nog even aan.

Bill Clinton heeft weer eens zijn mannelijkheid willen bewijzen. Vanaf oorlogsschepen in de Rode Zee heeft hij 23 Tomahawkraketten op het centrum van Bagdad laten afvuren. Het was een represaille voor het feit dat de Irakezen George Bush tijdens diens bezoek van 14 tot 16 april l.l. aan Koeweit om het leven zouden hebben willen brengen. Een volkomen oncontroleerbaar verhaal dat de cia waarschijnlijk heeft verzonnen om iets tegen Saddam te kunnen ondernemen. Spijkerharde zaak dus. Althans voor goedgelovige idioten. Het ergste is nog wel, dat de Amerikaanse minister van Defensie, Les Aspin aanvankelijk verklaarde dat er geen bewijzen voor de beweringen van een aanslag waren. Nu verschuilen Clinton en Les Aspin zich achter artikel 51 van het vn Handvest, welke toestaat dat men uit zelfverdediging erop los mag timmeren. Nou, Clinton handelde dus uit woede over het gevaar waaraan zijn voorganger, die hij onttroond heeft, blootgestaan zou hebben. Pure onzin. Overigens is de maatregel van Clinton een oorlogsmisdaad eerste klas, die hij van Hitler en Göring af heeft gekeken. Een open stad bombarderen zonder voorafgaande oorlogsverklaring.

Een General Dynamics Tomahawk bgm-109 slcm raket is een onbemand straalvliegtuigje van ruim zes meter lengte, dat zowel vanaf schepen als duikboten kan worden afgevuurd. Zo'n onding kost een miljoen dollar. De mensen in Bagdad lagen rustig te slapen toen de hel losbarstte.

Jamie McIntyre, de cnn-reporter op het Pentagon, houdt er een begeleidend praatje bij dat door een woordvoerder van de oorlogshitsers nauwelijks verbeterd zou hebben kunnen worden. Aanvullend wordt er een generaal buiten dienst tevoorschijn getoverd, die verklaart dat de president gelijk had, omdat hij de boodschap do not tred on us aan Saddam wilde overbrengen. Daarvoor waren dus 23 Tomahawks nodig. Het is even schokkend als de oorlog in Vietnam en alle andere acties van de vs. cnn laat ook nog een sjeik uit Koeweit aan het woord en de cirkel is rond. De man bevestigt dat een samenzwering tegen Bush werd ontdekt. De explosieven droegen vingerafdrukken van Iraakse agenten. Irak liet weten dat het leven van Bush geen explosieven waard was. Ook de Russen steunen de Amerikaanse actie tegen Irak. Verdomde verraders als Jeltsin &

[p. 220]

co. Er is niets tegen te doen, evenmin als ik tegen de basterds in Den Haag veel kan uitrichten.

27 juni 1993

John Major noemt Clintons actie ‘entirely justified’. Internationale criminelen als Saddam dienden een lesje te worden bijgebracht. Maar op welke wijze doen de vs dit? Major zei niet door Washington geraadpleegd te zijn. Labour is tegen. Oudminister Hurd zegt op de bbc: ‘It shows how foolish it was to speak of a new world order.’ Alle Amerikaanse media roepen in koor dat het afvuren van 23 raketten pure zelfverdediging was. Ze zijn daar collectief mesjogge geworden. Intussen gingen zowel Clinton als Bush voor de zondag natuurlijke vroom ter kerke. Bush op vakantie in Maine zei de oorlogsmisdaad van Clinton volgaarne te steunen.

Telefoon van Sicco Mansholt. Hij is bij een bezoek aan een paddenstoelenkwekerij gevallen en heeft ribben gekneusd. ‘Ik ben invalide,’ zei hij. Vogelvrij had hij ontvangen. Hij was bij het lezen van de Luns-telegrammen diep geschokt geweest. Hij vroeg of Vrij Nederland er wat aan had gedaan. Toen ik dat ontkende, zei hij meewarig: ‘Ik ben veertig jaar abonnee van dat blad.’ Hij adviseerde Paul Scheffer te gaan ontmoeten, die hij als een toekomstig belangrijk man omschreef. Holland werkt echter anders. Men steekt hier alleen zijn nek uit voor mensen die bij de kudde hoog scoren.

Denise de Hart belde. ‘Suriname ligt aan het infuus,’ zei ze. Armoede en misdaad exploderen in haar land. Niemand hoort of ziet iets. Zij omschreef de aanval op Bagdad als piraterij.

Mandela en Buthelezi schijnen een verzoeningsbijeenkomst te hebben gehad. Peter ter Horst schreef erover in nrc Handelsblad.²⁹⁵ Zij spraken elkaar voor het eerste weer als ‘broeders’ aan en zegden toe hun aanhangers te zullen oproepen tolerantie te betrachten. Buthelezi was diep gekwetst door uitspraken van Mandela in 1992 in de Veiligheidsraad in New York. Mandela had de Inkatha toen ervan beschuldigd een surrogaat-organisatie van het apartheidsregime te zijn. De handen van Buthelezi zouden druipen van het bloed. Dit zijn altijd weer de oude achterhaalde riedeltjes in de mind van Mandela, waardoor ik ten aanzien van die man nog altijd de nodige reserves in acht neem. Dergelijke uitspraken van de anc-leider slaan nergens op en dat weet hij zelf het allerbeste.

Na een onderbreking van een jaar ben ik weer aan mijn Me-

295 NRC Handelsblad, 24 juni 1993.

[p. 221]

moires begonnen. Het zit allemaal in het hoofd. Ik kan hier gewoon dezelfde rust scheppen als in Hillbrow.

21:05 uur

Eindelijk weer thuis. Ik was op bezoek bij Aart van der Want. Zijn dochter Marlous (elf maanden) is nu te pruimen. Een lief vriendelijk kindje. Ze lacht makkelijk en brabbelt wat. Het was een gezellig bezoekje. Aart stelde voor het via de vvd in de Eerste Kamer te spelen.

28 juni 1993

Ook De Telegraaf en de Volkskrant steunen vanmorgen Clintons oorlogsdaad in Irak. De International Herald Tribune stelt het voor alsof Clinton met zijn raketten bijvoorbaat de Derde Wereldoorlog heeft gewonnen. Volkomen belachelijk.

Paul Horvitz meldt dat geen president ooit meer nadrukkelijk was gebaat bij een oorlogsactie, om het volk te bewijzen dat hij een standvastig leider is en niet bang om krachtdadig op te treden als er gevaar is. Er dreigde alleen geen enkel gevaar van Irak voor de vs, dat is de essentie van de misdaad. Maar er vielen intussen in Irak talrijke doden.

Bij de Printerette is mijn portemonnee gestolen met 120 gulden en de giropas. Dan had ik dit geld liever aan Peter gezonden. Ik moest eerst terug naar de Westerkade om mijn gironummer te halen voor ik de kaart kon blokkeren. Daarna moest ik naar het Amstelstation fietsen om geld te halen, wat niet ging op een girocheque. Nu ben ik zo zuinig met alles en verlies ik toch met kosten erbij 150 gulden.

Verrassende brief van mijn oude vriend Harisanto, architect in Bandung. Hij is nogal kritisch over onze gezamenlijke vriend Hashram Zainoeddhin, wat ik niet begrijp en wat ik in strijd acht met Santo zoals ik hem sinds 1959 ken. Het ziet ernaar uit dat hij deze kant opkomt. Ik verlang ernaar hem terug te zien. nrc Handelsblad waarschuwt in versluierde taal dat de vs bezig zijn ‘het pad van de gezamenlijkheid’ te verlaten. Waarom niet recht voort zijn raap: Amerika imiteert Hitler en Mussolini, vn of geen vn. Amerikanen doen maar raak. Dat kan die

[p. 222]

krant alleen maar denken. Het zeggen zou veel opzeggingen kosten van abonnees die de klok hebben horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt.

Kooijmans maakt het nog bonter. Hij zei begrip te hebben voor Clintons optreden. De minister is echter niet overtuigd dat het ‘zelfverdediging’ was. Dankje de koekoek. Het is puur eenzijdige agressie. China schijnt in de Veiligheidsraad fel tegen te zijn geweest, maar dat zie of hoor je nergens in de media. In ieder geval heeft de raketaanval op Bagdad de koersen van Amsterdam omhoog gejaagd.

In het tijdschrift van de vakgroep geschiedenis van de Universiteit van Nijmegen is een gesprek met mij verschenen.²⁹⁶

296 Zie bijlage 101.

29 juni 1993

Santo belde vanmorgen om 07:00 uur uit Düsseldorf. Hij komt hierheen. Prima, maar het betekent wel dat ook de schrijverij aan de Memoires weer stilstaat.

Hans Lonis kwam nog een paar foto's maken om aan Peter op te sturen. Hij zei dat ik een fanclub moest oprichten. Lidmaatschap zou 25 gulden per jaar moeten kosten. ‘Met 1.000 leden kun je 25.000 gulden ophalen en je dagboeken uitgeven.’ Hij zou dan als secretaris optreden. Het is een idee.

Clinton zegt niet uit te sluiten nog meer aanvallen op Irak te zullen uitvoeren. Hij had een aanval gelanceerd op het kantoor van de Mukhabarat, de Iraakse inlichtingendienst. Het was dus geen daad van wraak, maar het maakte deel uit van de Amerikaanse strategie Saddam aan te pakken.

De Sociale Dienst maakte twee maanden plus vakantiegeld over. Ik heb nu 3.500 gulden. Nu zuinig zijn deze maand.

30 juni 1993

Santo arriveerde gisteren tegen het middaguur op het Centraal Station. Ik vroeg hem bus 18 te nemen naar het Marnixbad, waar ik hem opwachtte. We hebben tot middernacht zitten praten. Hij sliep hier op de Westerkade. Ik heb mijn handen thuisgehouden, wat gemakkelijker is nu hij de 50 is gepasseerd. Het is alsof we elkaar vorige week voor het laatst spraken. Hij had brieven nauwelijks beantwoord, uit vrees voor censuur van het Suharto-regime, voor wie ik een ongewenste buitenlander bleef. ‘Why jeopardize my company and all the work I did to get where we are?’ Hij liet een prachtige brochure over zijn bedrijf zien. Er werken meer dan 100 architecten voor

[p. 223]

hem. Hij heeft ook een afdeling landschapsinrichting. Ik stelde meteen voor dat ik contact zou leggen met Jan Bart Entrop, die niets liever wil dan weer in een tropisch land gaan werken. Zijn tweede man is getrouwd met de zuster van minister Habibie. De adjudanten Sudarto en Sugandhi van Bung Karno zijn nu, evenals Sabur, overleden. De vrouw van Sugandhi is minister voor Vrouwenzaken van Suharto. Dan weet je het wel. Sugandhi was een verrader, dat merkte ik al in 1966. Santo geeft toe dat Indonesië nu door en door corrupt is, waar niemand wat aan kan veranderen. Ik kreeg de indruk dat hij Habibie een uitstekende kans geeft de zaak van Suharto over te nemen. Hij liet foto's van zijn drie kinderen zien. Santo is nu naar vrienden in Hengelo.

Santo had Francis Zainoeddhin onlangs in New York ontmoet, die bij hem ook weer huilde. Santo had haar gezegd eens werk te maken van een scheiding of het nu samen uit te zoeken. Hij had Hashram alleen op de dag dat hij vertrok gesproken en had hem krachtig aangepakt. Hashram zou een moskee voor Indonesiërs in New York kunnen bouwen, en had op de allereerste ontmoeting bij de opdrachtgevers al 30.000 dollar aan voorschot gevraagd. Ze dachten dat hij gek was, en lieten hem vallen. Hetzelfde is gebeurd met het Padang University project. Hashram is zeer koppig, weet het allemaal beter en nu moet Santo's bedrijf het project redden. Santo denkt dat Hashram moet stoppen zichzelf voor de gek te houden. Ik ben bang dat dit zo is, maar ik kwam steeds weer terug op het onderwerp om te proberen iets van de grond te krijgen voor Hashram.

Commentator Safire van The New York Times wordt meesleept in de collectieve Amerikaanse gekte. Hij schrijft dat als Fidel Castro jfk had willen vermoorden, Washington ook het grootste recht aan haar zijde zou hebben gehad om Cuba plat te gooien. Dit schrijft deze idioot, in de wetenschap (laten we hopen) dat jfk er alles aan deed om Castro om zeep te helpen en zelfs door de maffia te laten vermoorden. Zou Fidel de redenering van het Witte Huis volgen, dan zou hij het volste recht hebben gehad met Sovjetraketten Washington plat te smijten.

Een hoofdartikel in The Washington Post noemt de beslissing van Clinton ‘wise’. Ze gaan er allemaal vanuit dat wanneer een Amerikaanse president zegt dat hij ‘compelling evidence’ heeft dat Irak George Bush wilde vermoorden, dit de waarheid en niets dan de waarheid zou zijn. Terwijl alle Amerikaanse presidenten (controleerbaar) sinds Roosevelt erop los gelogen hebben om politieke doelstellingen te halen. Volgens Bill had-

[p. 224]

den de Koeweiti ‘good evidence’ gevonden. Ja, ja, dat is de cia wel toevertrouwd om die zogenaamde bewijzen in handen van amateurs in Koeweit te spelen.

Madeleine Albright - de dame die na haar benoeming tot ambassadrice bij de vn ontdekte dat zij van Joodse afkomst was (zei ze toen) - heeft gezegd dat in ‘the firm judgement’ van de cia, de Iraakse inlichtingendienst pertinent van plan was om Bush te vermoorden. De cia is uiteraard de betrouwbaarste bron in de wereld.

Ik schreef de Sociale Dienst maar weer eens een klacht dat ik twee maanden zonder geld had gezeten, en dat ik nog steeds aanmaningen krijg omdat ik geen ziektekostenverzekering heb.²⁹⁷

Ik ontmoette de heer Schippers in het kantoor van de Nationale Ombudsman in Den Haag. Best een aardige kerel. Ze zijn gereed ook getuigen uit Zuid-Afrika te horen. Er zat een mr. Groot bij, een droogkloot als secretaris, die me vroeg of ik Docters van Leeuwen wel eens had bezocht. ‘Liever niet,’ zei ik. Groot had met hem te maken gehad en hij vond Docters van Leeuwen een moderne, reële man. ‘Ik begin niet aan iemand die glashard tegen het Kamerlid Stoffelen liegt dat de bvd geen dossiers over mij heeft.’ Schippers antwoordde: ‘Waarom zou de bvd zo dom zijn zoiets te zeggen?’

Ik vond dit een beangstigend domme opmerking van deze mijnheer. Schippers zei verder inzage in dossiers te kunnen krijgen, die voor mij gesloten bleven. Ik vroeg hem kolonel Arie van den Kerkhof te bellen. Ik vertrok met de mededeling dat ik geen andere keuze had dan in godsnaam erop te vertrouwen dat ze eerlijk werk zouden afleveren.

The New York Times produceerde een foto van een cel in Koeweit, die de mannen die ervan beschuldigd werden een aanslag op Bush te hebben beraamd laat zien, zittend voor hun rechters. Trappen de lezers van deze krant werkelijk in zulke doorzichtige trucjes?

Douglas Jehl meldt in The New York Times dat de totaal onverwachte en verrassende raketaanval op Bagdad slechts aan vijf naaste medewerkers van president Clinton bekend was. Zover is de Amerikaanse democratie in 1993 van haar fundamenten afgedreven. Vicepresident Al Gore heeft Saddam gewaar-

297 Zie bijlage 102.

[p. 225]

schuwd het achterwege te laten om een tegenactie te ondernemen, want dat zou echt tot massale bombardementen leiden.

(Wordt vervolgd)