Lieve Máxima

[p. 4]

Lieve Máxima

Aan het begin van het jaar 2001 voltrok zich op de vijver van Huis ten Bosch een minicoupje. Voor het koninkrijk was het van verstrekkende betekenis. De kroonprins had besloten zich niet langer door zijn lieve moeder te laten ringeloren. Hij had een besluit genomen. Zijn belangstelling voor jonge dames was in de loop der jaren gestadig toegenomen, maar mama had over alle gekozen huwelijkskandidates steeds haar veto uitgesproken. De jongeman naderde de leeftijd van 35 jaar, een leeftijd, waarbij de meeste jonge heren het experimentele tijdperk van seksuele verkenningen verruilen voor het meer stabiele huisje-tuintje-beestje patroon, waarbij papa voor zes uur thuis komt, naar zijn pantoffels grijpt, helpt de tafel te dekken, de afwas doet en de kinderen naar bed brengt.

Willem-Alexander zal ongetwijfeld een toekomstige vader zijn, die voor het slapen gaan zijn oudste zoon uit Moeder de Gans het verhaal van de Gelaarsde Kat en de onvergetelijke markies van Carabas zal voorlezen. Zodoende zal het kind kunnen worden voorbereid op de rol, die de junior kroonprins eens zelf in het Oranjesprookje zal moeten gaan vervullen, ongeacht of hij er wellicht de voorkeur aan zou geven herenboer in Argentinië te worden. Het koningshuis is nu eenmaal het ruimst gesubsidieerde theater in het vaderland, terwijl zij, die in dit toneelgezelschap optreden, strijk-en-zet naar Leiden worden gestuurd, in plaats van naar de daartoe geijkte opleiding in Maastricht.

Alex en Máxima Zorreguieta waren op het ijs bij het paleis, toen de troonopvolger zijn vriendin vroeg zijn koningin te worden. Voor de zestien miljoen Nederlanders en allochtonen in het land betekende dit, dat zij, de dochter van een Argentijnse NSB'er, als aanstaande Moeder des Vaderlands voorgeschoteld zouden krijgen. Het antwoord was een volmondig ‘ja’. Dus het Nederlandse volk kon weer gerust gaan slapen. De voortzetting van de monarchie was verzekerd. Máxima was uit Zuid-Amerika geïmporteerd om de mythe van de appeltjes van Oranje fris en vrolijk te kunnen laten voortwoekeren.

Dat wij, Nederlanders door middel van een rotsvast geloof in dit krankjorume sprookje ongeneselijk gestoord zijn, wordt meestal in de 182 andere, niet koninklijk, bestuurde landen in de wereld terdege beseft. Men laat echter uit beleefdheid achterwege dit te laten merken of onder het oog te brengen. De komst van een heuse koningin op staatsbezoek in Moskou anno juni 2001, doet mensen in het grootste land ter wereld in de ogen wrijven en zich afvragen wat er met ons gebeurd zou kunnen zijn, dat we de klok der geschiedenis simpelweg hebben stil gezet. Alsof nieuwe realiteiten in de wereld voor ons, Nederlanders,

[p. 5]

niet zouden gelden. De Oranjes zelf merken niet meer dat men hen, in verre landen, dikwijls met enig medelijden gade slaat en er slechts wordt gedacht: ‘Ze zijn niet goed bij hun hoofd. Wie leent er zich voor een dergelijke charade? Het is immers een geraffineerde vorm van oplichterij om je uit te geven voor iemand, van wie je zelf weet, dat je dit niet bent, en er ook nog voor wordt betaald?’

De voormalige employee van de Deutsche Bank in Manhattan is er dus toch in gestonken. Het heeft veel voeten in de aarde gehad om haar over de streep te trekken, maar dit is, na een lange periode van aarzeling, uiteindelijk gelukt, vooral tot groot verdriet van haar ouders en familie. Het leven van de lieftallige Máxima zal worden geofferd op het altaar van de Oranjewaanzin. Zij is toch gevallen voor de geneugten van een paleis met heuse lakeien, opperstalmeesters te paard, hofdames en kamerheren, limousines en privé-jets incluis. Officieel wordt deze complete verwarring in haar bovenkamer omschreven met de dooddoener dat Alexander thans de liefde van haar leven is geworden, maar in werkelijkheid ziet de jonge dame door de bomen het bos niet meer. Er bestaat nu eenmaal geen vaccin tegen deze oer-Hollandse Oranjegriep. Wie lang genoeg in het poldermodel meedraait, krijgt er onherroepelijk mee te maken. Er is geen kruid tegen gewassen. Men wordt er erfelijk mee belast en de verschijnselen ervan lijken genetisch overgedragen.

Het huwelijksaanzoek op het ijs zette Mama voor het blok. De Oranjes hebben aanleg voor faits accomplis. Toen de grootvader van Alexander in de Lockheedaffaire tegen de lamp liep, liet zijn vrouw weten te zullen aftreden indien manlief voor de rechter zou moeten verschijnen. Het compromis? Alle officiële taken werden neergelegd, en de uniformen van Bernhard bleven voortaan in de kast. Juliana bleef zitten en er werd overgegaan tot de orde van de dag. ZKH ging vrijuit.

De prinselijke keuze voor Máxima, dochter van Jorge Zorreguieta, een mijnheer, die van 1976 tot en met 1983 politieke functies vervulde in de fascistische junta van Argentinië, een regime, dat volgens professor Michiel Baud, ‘naderhand binnen en buiten Argentinië is veroordeeld voor een op grote schaal schenden van de mensenrechten,’ leverde de nodige emotionele, en staatsrechtelijke problemen op voor de koningin en de regering. De kroonprins veroorzaakte met diens onbezonnen gedrag en ongecontroleerde libido een crisis van ongekende proporties tijdens de, thans, eenentwintig jaar durende regeringsperiode van zijn moeder.

Hiernaar gevraagd in een gesprek met HP/de Tijd antwoordde ik van mening te zijn, dat de jongeman in kwestie niet naar behoren was opgevoed. ‘Ik kwam na de oorlog thuis met Inez Röell, en niet met de dochter van Florrie Rost van Tonningen,’ aldus vatte ik het misplaatste gedrag van de kroonprins samen. Ongeacht het feit of men de misdadige contacten van haar vader op Máxima's conto zou kunnen schrijven, wist ik, dat ik geen crisis in mijn

[p. 6]

ouderlijk huis behoorde te veroorzaken. Kennelijk lapt Willem-Alexander dergelijke plichtplegingen aan zijn laars en laat hij zien niet te zijn bijgebracht, dat, wat hij heeft geflikt, niet kan. Zeker niet wanneer men is voorbestemd koning te worden. Het was geen toeval, dat prins Claus zich er publiekelijk over beklaagde dat de dagen dat een pater familias nog wat in de melk te brokkelen had, blijkbaar permanent tot het verleden behoorden. Ook hij schijnt zijn oudste zoon niet te hebben kunnen duidelijk maken dat de wereld bezaaid is met Máxima's die geen Naziverleden hebben.

In een televisiegesprek verkondigde de kroonprins al enkele jaren geleden ‘klaar te zijn voor het koningsschap.’ In zijn geval zou dit moeten betekenen dat je eigen voorkeuren en plannen eerst toetst aan het belang van de troon en het land. Wees dan eerlijk en zeg er geen zin in te hebben, om wat jou werd aangesmeerd als een historische plicht tegenover het vaderland, niet te willen vervullen. Dan stel je je niet voor de koninklijke apekool beschikbaar en vertrek je naar Timboektoe. Je kunt niet hebben en tegoed houden. Deze grondhouding van dit heerschap belooft aanzienlijk gedonder in de toekomst.

De achtergrond van premier Wim Kok is niet bepaald ideaal te noemen om in te grijpen en de jongeman het verschil duidelijk te maken, tussen met een charmante jonge dame uit Buenos Aires de koffer in duiken of haar mee naar zijn ouders nemen en voorstellen als zijn keuze als levenspartner. Kok komt de kamer van Beatrix voor hun wekelijkse gesprek toch al met een aarzelende attitude binnen. Er verschijnt dan een ongezonde blos op de wangen als gevolg van een innerlijk verhoogde opwinding om in de aanwezigheid van de hoogst gepositioneerde dame in het koninkrijk te zijn.

De psycholoog Jaap van Ginneken beschreef hem reeds in Den Haag op de divan als ‘De Onzekere’. De koningin weet exact welk vlees zij in de kuip heeft en geeft op passende toon haar wensen aan. Wim verlaat het paleis steeds met een blocnoteje vol koninklijke opdrachten en wensen. Hij weet deksels goed dat zij zelf een kopietje heeft achter gehouden en hij er bij de volgende ontmoeting, punt na punt, over zal worden ondervraagd. Beatrix zit bij Kok gebakken. Kok bij Bea op hete kolen.

Na de escapade op de schaats met de Argentijnse jonge dame, waarbij Alexander zijn ouders, de premier en Nederland voor het blok had gezet, luidde ‘het verzoek’ van Beatrix aan de premier, om een verbintenis van de geliefden er, met een minimum aan publieke heisa, door te drukken. Aldus geschiedde.

Partijgenoot en oud-diplomaat Max van der Stoel werd van stal gehaald. Hij kreeg opdracht om vader Zorreguieta ervan te gaan overtuigen zijn gezicht op de bruiloft der geliefden niet te laten zien. Beatrix zelf was op haar huwelijksdag op rookbommen getrakteerd, omdat zij tegen alle adviezen in met een voormalige militair uit het Duitse leger uit de bus was gekomen. Ook haar moeder Juliana, liet

[p. 7]

haar keuze vallen op een mijnheer met een soortgelijke afkomst, terwijl haar grootmoeder Wilhelmina met een vrolijke Hannes uit Mecklenburg Schwerin paarde om tegen iedere prijs de bedotterij van het Huis van Oranje op de weg te kunnen houden. De overgrootmoeder van Beatrix was een zeer jeugdige Duitse prinses, Emma van Waldeck Pyrmont, voorbestemd om via haar kind nog ten minste één gen van de bejaarde Koning Willem III te redden en over te planten bij het prinsesje Wilhelmina, al was het maar om te kunnen blijven verwijzen naar aartsvader Willem van Oranje (1533-1584).

Dus, ter voorkoming van rellen, zou Máxima's eerste offer als toekomstig koningin zijn, het akkoord gaan met het weren van haar vader op de meest feestrijke en belangrijkste dag van haar leven. In Latijns-Amerika, en zeker geldt dit voor de Zorreguieta-clan, is de band tussen de vader en diens oudste dochter hecht en onverbrekelijk. Er bestaat dan ook geen twijfel over, dat met het weren van de ouders op 2 februari 2002, de kiem wordt gelegd voor een mogelijke, toekomstige, definitieve breuk. Wanneer de echtelieden bonje krijgen, zoals in de beste families voor komt, zal Máxima haar man zien als de hoofdoorzaak van haar gedwongen breuk met haar pa en pakt zij haar biezen. Zij is een vrouw, die niet tegen iedere prijs bereid zal zijn tot in lengte van dagen het koningstheater op te voeren.

De genenpoel van ons geliefde koningshuis is Duits en heeft met Nederlandse hormonen steeds minder te maken gekregen. Daarom zou het zo aardig zijn geweest als de kroonprins de Nederlandse erfelijkheid weer eens een impuls zou hebben gegeven, bijvoorbeeld door met de dochter van een tandarts uit het oosten des lands te huwen. Het gaat er immers niet alleen om het Oranjesprookje levendig te houden, maar ook het genetische materiaal, binnen de grenzen te houden, opdat Oranje en Nederland hun legitieme basis zullen behouden. Men wordt echter niet reeds wijs geboren, ook kroonprinsen niet. Verstand komt met de jaren. Het is de vraag of in de bovenkamer van Willem-Alexander überhaupt de bereidheid meespeelt, zijn leven waarachtig op te offeren aan de bezopen zinsbegoocheling te midden waarvan hij werd geboren.

Het stimuleren van fantasie maakt deel uit van een verrijken van het bestaan dat aan elkaar hangt van ongecontroleerde emoties, onpeilbare verwachtingen, diepe teleurstellingen en onbevangen angsten. Kuddes worstelen sinds mensenheugenis met deze imponderabilia, die niemand in de hand heeft. Aangenaam vertier en wereldlijke verlakkerij moeten soelaas bieden. Koortsachtig wordt naar zekerheden gezocht, waar men zich, wind en weder dienende, vooral in oorlogstijd aan kan vastklampen.

Hierbij vervullen de Oranjes een van de langdurigste totemfuncties in het collectieve bewustzijn der natie. De Nederlandse leeuw en Oranje staan, met de driekleur, model, in de hoofden van de Hollandse kaaskoppen. Als psychisch houvast is de eerste familie van ons land nauwe-

[p. 8]

lijks meer weg te denken. Het is als het klassieke refrein, zo de oude zongen piepen de jongen.

Als jongetje van 10 nam ik op 31 augustus 1935, met mijn vliegende hollander deel aan Oranjefeesten georganiseerd ter gelegenheid van de geboortedag van Wilhelmina. Ik kreeg een oranje sjerp omgehangen en een bijbehorende papieren muts op. Dat hoorde nu eenmaal bij de feestvreugde der onderdanen, maar het gebeurde gelukkig slechts eenmaal per jaar. Een halve eeuw later blijkt uit het gedrag van een meerderheid van de bevolking, dat de Oranjetruc epidemische vormen heeft aangenomen. Of het te maken heeft met uitzonderlijke gevoelens van voorliefde voor de Oranjes mag worden betwijfeld. Wat men constateert is dat men bij voetbal- of tenniswedstrijden, een zee van in oranje gestoken ‘fans’ ziet, die soms zelfs hun gezichten met oranje of rood-wit-blauw hebben vol gekladderd. De Oranjes zelf schitteren meestal door afwezigheid, maar dat mag de pret niet drukken. De collectieve gekte woedt ongeremd verder.

Soms loopt het Oranjegelal en gebral uit op zuiperij, de boel kort en klein timmeren, of ander geschift gedrag met fluiten, jouwen, toeteren en schreeuwen, maar dat hangt dikwijls samen met het feit dat het nationale team de verliezende partij is. Willem-Alexander, zelf in het Oranje gestoken, deed eens aan een vreugdedans van Oranje sporters die hadden gewonnen mee en werd prompt door zijn moeder teruggefloten. De waardigheid van het Huis van Oranje dient bewaard te blijven.

In 1895 publiceerde Gustave Le Bon Psychologie des foules. Sigmund Freud borduurde op dit heikele thema voort in Group Psychology and the Analysis of the Ego. ‘Waanzin vangt aan,’ schreef Michel Foucault vijftig jaar later in Madness & Civilization, ‘wanneer de betrekking tussen de mens en de werkelijkheid is verstoord en het intellect niet langer wat waar is van wat onwaar is onderscheidt.’ Maar hoe de massahysterie van opgewonden Oranjegedrag feitelijk van kwaad tot erger is geworden, laat staan zou kunnen worden gekalmeerd, wordt nergens afdoende verklaard. Freud verwachtte trouwens in The Future of an Illusion dat een aanbidding van een totem bij het doorbreken van verstandskiezen, vanzelf zou afnemen. Zijn voorspelling is niet uitgekomen. De, wat Gide noemde ‘les foules hideuses’, gedragen zich idioter dan ooit, vooral wanneer een bal niet is te houden en wordt ingeschoten.

Er is de afgelopen jaren eerder sprake van een toenemende Oranje hysterie. De monarchie is eigenlijk al meer dan vier eeuwen in handen van de familie Oranje. Weinig mensen schijnen dit in de 21e eeuw ondemocratisch te vinden. De Oranje status quo blijft met gemak gehandhaafd ondanks het feit, dat tegenwoordig een meerderheid van de bevolking de middelbare school heeft afgelopen en verondersteld wordt te hebben leren denken. Men handhaaft het Oranje Boven en blijft zonder mokken het onderdaanschap accepteren.

In de jaren dertig nam mijn vader ons mee naar Jan

[p. 9]

Klaasen en Katrijn op de Dam. Deze poppenshow voor kinderen is verdwenen. Van mij had ze mogen blijven. Maar voor de Oranjepoppen binnen het paleis is er niets veranderd. De Duitse psychoanalyticus Alexander Mitscherlich schreef in 1965 een boek, Society without Father. Hij voorzag een toekomstige, mentaal gezonde, samenleving zonder heilige totems als vadertje Lenin, of moedertje Beatrix. Hij onderstreepte dat tradities alleen gehandhaafd zouden moeten worden, indien zij, getoetst aan gewijzigde realiteiten, nog zinvol zouden zijn. Als toekomstige majesteit zou Máxima volgens de meetlat van Mitscherlich onmiddellijk afvallen.

Een gouden koets, die 15 seconden lang halt houdt voor de Amerikaanse ambassade, omdat in de V.S. 3.000 mensen als gevolg van een terreurdaad om het leven kwamen, illustreert slechts, hoe onbeholpen er wordt nagedacht. Waarom liet Kok de koningin nooit een gebaar maken in de richting van de slachtoffers van Israëlische of Amerikaanse terreurdaden? Hij zond haar in 1995 op staatsbezoek bij een van de misdadigste leiders uit de geschiedenis van Zuidoost-Azië. Waarschijnlijk heeft alleen de extreme communist uit Cambodja, Pol Pot, meer doden op zijn geweten. Het zou meer dan aardig zijn geweest, indien Kok de gouden koets na het aftreden van Suharto in 1998 ook eens een ommetje langs de Indonesische ambassade had laten maken. Voor 500.000 doden zou de majesteit 2.500 seconden, of meer dan 40 minuten in stilte hebben moeten bidden.

Máxima heeft een aantal uren met de man uit Bergambacht gesproken, ook over haar aanstaande echtgenoot, de man uit Lage Vuursche. Zelf uit een wereldstad als Buenos Aires komende - en na enkele jaren in New York te hebben gewoond - zal zij waarschijnlijk van de ene in de andere verbazing zijn gerold, bij het luisteren naar Hollandse provinciaaltjes als Kok en de kroonprins.

Zou zij in de smiezen hebben gehad tegenover een, bij uitstek, poldermodelpremier te hebben gezeten? Want wanneer minister Brinkhorst botst met de veeboeren is Kok immers de ideale zwamneus, die met veel ‘doubletalk’ de kemphanen weer aan een tafel lult? Van internationale zaken weet Wim nul komma nul. Vandaar dat zijn telefoontjes naar Tony Blair, om bij te praten en instructies te krijgen, tot rampzalige beslissingen hebben geleid, zoals het meedoen in Kosovo en Afghanistan. Wanneer je jezelf als premier van Nederland moet uitnodigen op etentjes van leiders van andere landen, om nog mee te kunnen tellen en serieus genomen te worden, dan weet je toch hoe laat het is? Maar Kok weet van niets.

Zou de lieve Máxima zijn verteld over die belangrijkste flater uit de koninklijke loopbaan van haar schoonmoeder, het door Kok en minister Hans van Mierlo, eveneens een analfabeet in Indonesische zaken, geadviseerde bezoek? Voor alle zekerheid ging het gezelschap op paleis Noordeinde te rade bij drie gerenommeerde historici van de Universiteit van Leiden, Bank, Fasseur en Wesseling, types

[p. 10]

die doorslaggevende invloed uitoefenen op de samenstelling van vaderlandse geschiedenisboekjes. Deze pourparlers op paleis Noordeinde leidden tot een situatie waarvan minister van Mierlo vond dat het leek alsof de koningin tijdens haar staatsbezoek in Jakarta in een mijnenveld terecht was gekomen. Tot overmaat van ramp hadden het college van adviseurs de majesteit ook nog op de lumineuze gedachte gebracht de fascistische dictator van Indonesië een Hollandse koe ten geschenke te geven.

Landsdienaren Kok, Van Mierlo en consorten hebben Beatrix in Indonesië op een onvergetelijke wijze in haar hemd gezet. Beatrix kon lastig hun aftreden suggereren, want haar vader was ook ongestraft gebleven na de Lockheedaffaire, door chantage van Juliana en haar zelf. Ook de heren Bank, Fasseur en Wesseling zijn uiteraard als tophistorici van het koninkrijk hun scepters blijven zwaaien, omdat in Nederland ongeacht de ernst van het strafbare feit begaan of ongeacht hoe men ampel aantoonde meer dan ongeschikt te zijn voor de functie die men bekleedt, iedereen blijft zitten. Waarschijnlijk was het een vergissing toen Kok, betreffende het fröbelklasje van Arthur Docters van Leeuwen uit zijn slof schoot en de man de Leusder hei op zond volgend op diens smerig gekonkel bij de BVD en het Openbaar Ministerie.

Hij benoemde wel als de opvolger van Docters een andere louche figuur, een voormalige landsadvocaat, Jhr. Johan de Wijkerslooth de Weerdestein, die in mijn 46 jaar durende strijd tegen de ploertenstreken van de overheid, HKH prinses Margriet adviseerde onder ede te liegen. Het is dan ook onder deze mijnheer bij het Openbaar Ministerie alleen maar verder bergafwaarts gegaan.

In 1995 was ik met Margriet en Pieter meegereisd tijdens een officieel bezoek aan Canada. Het gebeurt doorlopend dat de RVD en Buitenlandse Zaken elkaar in de wielen rijden. Van de RVD mocht ik mee. Van BuZa uiteraard niet. Ambassadeur J.H.W. Fietelaars in Canada zou dus proberen, waar mogelijk, een spaak in mijn wiel te steken, dit onder dekking van de bekende BuZa-methoden van lief in je gezicht zijn en een dolk in je rug steken. Ik moest via RVD-begeleidster, Jessa van Vonderen, forceren voor officiële gelegenheden, te elfder ure, alsnog te worden uitgenodigd. Fietelaars loog dan, dat mijn invitatie wel degelijk bij het hotel was bezorgd, maar dat de enveloppe van de ambassade wellicht door de receptie was weggemaakt. Toch zou er iets gebeuren dat niemand had kunnen voorzien.

Prinses Margriet zou de pers te woord staan in de eetkamer van het huis dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in Ottawa door haar moeder en zusjes werd bewoond. De foto's tijdens deze persconferentie genomen, wijzen uit dat ik recht tegenover de prinses zit. Ik deed verder enige moeite de nerveuze prinses van Oranje op haar gemak te stellen in de aanwezigheid van een horde Canadese journalisten.

Enige weken later, ontmoette ik collega's Pieter Broer-

[p. 11]

tjes, hoofdredacteur van de Volkskrant en de, toen nog adjunct maar nu hoofdredacteur Arendo Joustra van Elsevier. Pieter vertelde op een diner voor kanselier Helmut Kohl naast de toenmalige woordvoerster voor het koninklijk huis, Jessa van Vonderen te hebben gezeten. Zij vertelde hem hoe plezierige de reis in Canada was geweest en hoe HKH na afloop van het persgesprek in Ottawa recht op haar was afgekomen met de vraag, waarom het leden van het koninklijk huis werd verboden mij aardig te vinden, of woorden van die strekking.

Ik bracht deze informatie over aan advocaat H.W.E. Vermeer, die prompt reageerde: ‘Een Oranje liegt niet. We roepen Margriet als getuige op.’ Aldus geschiedde, nadat en Pieter Broertjes en Jessa van Vonderen onder ede gehoord, niet hadden gedurfd de enige en volle waarheid te vertellen. Op 19 mei 1998 verscheen HKH, achter gesloten deuren, voor de Haagse rechtbank, begeleid door landsadvocaat De Wijkerslooth. Ik was achteraan gaan zitten om het slagveld beter te kunnen overzien. Ik had het zeer met de prinses te doen, die loog, dat zij niet precies wist wie ik was en haar uitspraak tegen Jessa van Vonderen glashard ontkende. Ik had kleurenfoto's bij me, waaronder een waar ik met mijn arm min of meer om haar heen geslagen sta, maar wilde deze niet in het geding brengen om aldus aan te tonen dat ook een prinses van Oranje niet schroomt om, op instructie van de landsadvocaat, onwaarheden te spreken. Het muisje zou een staartje krijgen.

Margriet was voldoende upset geraakt om op advies van haar advocaat te hebben moeten liegen, dat zij van de rechtszaal rechtstreeks naar Noordeinde reed en haar zuster in tranen meedeelde, dit nooit meer te willen meemaken. Beatrix riep de demissionaire minister Hans van Mierlo bij zich en vroeg hem, vriendelijk maar dringend, ten spoedigste een einde te maken aan de slepende Oltmans-affaire. Prins Bernhard stond al enige tijd op de rol van de Haagse rechtbank om gehoord te worden, en ‘straks roept hij mij ook nog op.’ Een Groningse hoogleraar had reeds in Trouw een verhandeling geschreven dat het oproepen van de koningin in mijn zaak tegen de staat tot de mogelijkheden behoorde. Van Mierlo riep Pieter Broertjes bij zich en maakte hem deelgenoot van het koninklijke verzoek aan hem, en dus van het geheim van paleis Noordeinde. Pieter riep mijn team, Vermeer, Pasman en Nicolaï bijeen, aangevuld met de algemeen secretaris van de NVJ, Hans Verploeg, die voor het leven op die post schijnt te zijn benoemd, en mediadeskundige professor Gerard Schuijt. Hoe dit verder is verlopen kan hier buiten beschouwing blijven en is voldoende bekend. Toch behoort Máxima nader kennis te nemen van wat er zich zoal rond het koninklijk paleis afspeelt. Wie weet wordt onze toekomstige Argentijnse koningin ook nog eens ter verantwoording geroepen in verband met een uitspraak van haar man, de koning. Het is op dit moment nog een vraag of Máxima zo zou zijn te souffleren als Margriet. De moraal van bovenstaande weergave van wat ikzelf ondervond van de zijde

[p. 12]

van de Oranjes is, dat wie toetreedt tot dit exotische gezelschap zich er bewust van dient te zijn wat het vervullen van de rol welke het lidmaatschap van het Huis van Oranje zo met zich meebrengt. Voor het opvoeren van allerhande chicanes moet men in de wieg gelegd zijn, en dat is Máxima duidelijk niet. Al tijdens haar allereerste televisie optreden, reageerde zij op een uitspraak van haar aanstaande man, die toegaf dom te zijn geweest, met de woorden, ‘ja, een beetje heel erg dom.’ De kroonprins was immers zo intelligent geweest om de pers in New York te verwijzen naar een ingezonden brief in een Argentijnse krant van ex-dictator Videla, vriend en gewaardeerde collega van zijn schoonvader. Het is duidelijk dat Willem-Alexander, wat de Leidse hoogleraren bij wie hij zijn examens aflegde, ook mogen zeggen, het buskruit niet heeft uitgevonden.

De aanstaande koningin is gedurende een jaar ingewijd in de handel en wandel van de plek, die vanuit Buenos Aires gezien, veel weg heeft van een Monte Carlo aan de monding van de rivier de Rijn. Grace Kelly is indertijd ook met haar geliefde de straat op gegaan, zoals Máxima met de kroonprins. Daarnaast werden de voornaamste regels van omgangsvormen binnen het circuit van Saksen-Coburg-Gotha in Brussel de jongedame bijgebracht, die voorheen in het bankwezen minder relevant waren. De eerste coming-out party zou het huwelijk van de kroonprins van Noorwegen worden, die er zelf overigens geen gat in zag om een Noorse jonge dame als toekomstig koningin te kiezen die was gescheiden en al één kroonprinsje in de wereld had neergezet. De prinsen Willem-Alexander en Constantijn zullen hun moeder hebben voorgehouden dat het nog altijd beroerder had kunnen uitpakken dan met de dames Zorreguieta en Brinkhorst.

Beatrix blijft hoog in haar familiewapen zitten, ook al neemt de dosis blauw bloed onder nazaten gestadig af. Op de Grimaldi's in Monaco kijkt zij neer als ‘nouveaux noblesses’ en hun telefoonnummers ontbreken op de lijst van Noordeinde. Toch is Rainier III een zoon van prins Pierre, graaf de Polignac, en diens moeder een hertogin de Valentinois. De vorst van Monaco is minder van de straat, dan sommige van de nieuwste familieleden van de Oranjes. Het Nederlandse koningshuis is dan ook sinds Juliana aan de lopende band bezig geweest om met een pennenstreek van niet-blauwbloedige leden der familie, zogenaamd volwaardige Oranjes te maken. Alleen Pieter van Vollenhoven viel tot zijn spijt buiten de boot.

Kinderen van Máxima hebben au fond niets meer met Willem de Zwijger van doen. Juliana was immers eigenlijk een hertogin van Mecklenburg Schwerin, maar Wilhelmina was in 1909 al bedreven in het vervalsen van de Oranjestamboom ten behoeve van het nationale sprookje. Vrouwelijke nazaten van de Vader des Vaderlands werden per koninklijk besluit tot Moeder des Vaderlands gebombardeerd. Ons land heeft een eeuw lang op dit vervalste fabeltje onbekommerd en met succes doorgedraaid. Kuddes

[p. 13]

mensen zoeken koortsachtig naar politieke steunpunten en mentale zekerheden, waar men zich wind en weder dienende aan vast kan klampen, vooral in tijden van oorlog. Een koningshuis is zichtbaar, kan worden aangeraakt. Dit in tegenstelling tot religieuze totems gelieerd aan wat Rabelais noemde, ‘le grand peut-être.’ De paus blijft een verre vertegenwoordiger van vermeende bovennatuurlijke krachten, die door Augustinus perfect werden getypeerd met de uitspraak: ‘Geloven is voor waar aannemen wat niet is te bewijzen.’

Om Beatrix, voorbij karrend in een gouden koets, kan niemand heen. Zij is de met het blote oog waarneembare draagster van het opperste gezag in het koninkrijkje. Máxima komt immers uit een land met driemaal zoveel inwoners dan Nederland, dat is verdeeld in 23 provincies en één federaal district, met een oppervlakte van 2.808.602 vierkante kilometer. Nederland beslaat slechts 32.471 vierkante kilometer, ongeveer gelijk aan één Argentijnse provincie. In Zuid-Afrika reserveert men een dergelijk terrein om olifanten voor uitsterven te behoeden.

Schiller wees er in 1800 in het drama Die Piccolomini op dat opgroeiende kinderen meer ervaring en diepere wijsheid uit sprookjes putten, dan uit het dagelijkse leven. Of deze vlieger ook op gaat ten aanzien van het Oranjeverhaal valt te betwijfelen. Ook Charles Dickens meende, dat vertelsels over prinsen en prinsessen in belangrijke mate bijdroegen om jonge mensen wegwijs te maken in de warwinkel van onzekerheden bij de start van het leven. Sigmund Freud kwam een eeuw geleden tot de onontkoombare conclusie dat men van kindsheid tot volwassenheid geleidelijk aan berichten over de kwade wolf die de grootmoeder met huid en haar verslond, van zich af behoorde te schudden om in contact met de werkelijkheid te treden. Hoewel deze Weense psychiater hier later gedeeltelijk op is teruggekomen nam hij een eeuw geleden aan dat hetzelfde gold voor religieuze vertelsels. C.G. Jung sprak over metafysica als nuttig uit een oogpunt van psychische hygiëne.

Ook de Oranjes vervullen in de Nederlandse context een nuttige psychotherapeutische functie. Zoals het niet begrepene van het lijden in het leven vanaf de kansel wordt afgewenteld op de wil van God, zo belichaamt het koningshuis een gevoel van veiligheid bij een overgrote meerderheid van Nederlanders. Op de 70e verjaardag van koningin Juliana zongen duizend schoolkinderen haar in Den Haag toe. Zij brachten de onzinnige tekst ten gehore dat de majesteit dag en nacht over hen waakte vanuit paleis Soestdijk. De camera's zoomden op dat moment in op het gezicht van de toenmalige koningin, die kennelijk geschokt was en met haar hand een afwerend gebaar maakte.

Het markante verschil tussen Juliana en Beatrix is dat indien in 2008 op haar 70e de aubade voor de huidige majesteit zou worden herhaald, deze zich de onzin zonder een spier van haar gezicht te vertrekken zou laten aanleu-

[p. 14]

nen. Waar Juliana en ook prins Bernhard het koningsschap vervulden in de volle wetenschap dat het om een achterhaald sprookje ging, wil Beatrix juist deze niet meer in de tijd passende traditie van voren af aan nieuw leven inblazen. In Freuds denkwereld wordt hierdoor de klok van volwassenheid naar kindsheid teruggedraaid. Over de hele linie restaureerde Beatrix een uit de Middeleeuwen stammend koningsschap, ook al nam zij computerlessen.

Waar Juliana wanneer iemand niet mevrouw maar majesteit tegen haar zei, de neiging had te gaan giechelen, voerde Beatrix vanaf de dag dat zij de eed op de Grondwet had afgelegd, het haar aanspreken met majesteit weer in. Ook disciplineerde zij onmiddellijke de hofhouding met een groot aantal regels. De dagen van het Juliana-regime werden gekenmerkt door informele vrijheden op Soestdijk, waar alleen prins Bernhard, wanneer hij niet buitengaats was, bij tijd en wijle met het uitkafferen van lakeien een stokje voor stak. Straks moet Máxima de geoliede hofmachinerie van Beatrix zien over te nemen. Het heeft er de schijn van dat de echtgenote van koning Willem IV eerder op de golflengte van Juliana leiding aan de hofhouding zal geven, dan dat zij in de voetsporen van haar schoonmoeder een soortgelijke strakke koninklijke huishouding zal voeren.

Eigenlijk weten we over Máxima, haar voorkeuren, haar hang ups, haar jeugd, haar scholing, haar opgroeien, haar persoonlijkheid helemaal niets. Toen prins Bernhard in 1936 in het Haagse hof parachuteerde, was de voorlichting zeer uitgebreid. Er werden veel foto's vrij gegeven van diverse kastelen van de prinsen zur Lippe Biesterfeld, begeleid met stambomen van de vader en moeder van de aanstaande prins-gemaal, kortom, de natie kon zich enigermate een voorstelling maken van wie er in huis was gehaald. Ik herinner me zelfs een opname van Bernhard als vierjarig kereltje gestoken in een miniatuur uniformpje van de bereden huzaren. De man zou een leven lang een voorliefde voor uniformen behouden. Premier Joop den Uyl wist hem in 1976 in het hart te treffen toen hij als boetedoening voor onzuivere banden met de Amerikaanse wapenindustrie zijn zwaarden voor lange tijd in de kast moest doen.

Er is een verschil geweest, met de entree van Bernhard en Claus aan het Nederlandse hof en de onstuimige komst van Máxima. In 1936 werd helemaal niets verteld over een mogelijk lidmaatschap van de prins van Nazi-organisaties, misschien omdat er nog geen oorlog met Duitsland was geweest. Het viel op dat Duitse familieleden van de Oranjes bij het spelen van het Duitse volkslied ter ere van het kroonprinselijk paar de Hitlergroet brachten, waar sommige Nederlanders zich aan ergerden, maar daar bleef het bij. Eigenlijk is pas in 1979 door de journalist Wim Klinkenberg - dus 43 jaar na de verloving met Juliana - een eerste uitgebreide kritische biografie van 555 pagina's over deze prins-gemaal gepubliceerd. Het deed er nauwelijks meer toe, want in 1980 werd zijn dochter koningin.

[p. 15]

De komst van Claus von Amsberg werd begeleid door een vrij pittig schandaal. Net als in de dagen dat Juliana aan een adellijk heer moest worden gekoppeld, waren toen ook vele vorstenhuizen onder de loep genomen. De spoeling was dun bezaaid met beschikbare heren, vooral door het wegvallen van de Zuid- en Oost-Europese koningshuizen voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. De kroonprinses van Oranje moest het dus lager op gaan zoeken bij de gewone adel of desnoods bij burgerlijke heren. De Oranjes hadden immers de truc van het tot jonkheren, baronnen, graven en prinsen bombarderen achter de hand. Indien werkelijk nodig kon zelfs de bakker op de hoek prins van Oranje worden.

Dat er een Claus in het leven van Beatrix was gekomen kwam het volk te weten door de oplettendheid van de fotograaf John de Rooy, die ervan uitging dat ook een kroonprinses de weekeinden wel eens iets anders wilde, dan alleen op kasteeltje Drakenstein zitten. Waar Claus de nacht, voor de stiekeme opname in de tuin, had geslapen vermeldt de historie niet, maar dat ze arm in arm begeleid door de hond Joris samen op pad waren lag vast. Opmerkelijk is dat schoonmama er stipt op toeziet, dat lieve Máxima tot haar huwelijksdag op Huis ten Bosch woont en daarmee de kans op proefexperimenten vooraf, althans in haar onmiddellijke omgeving, tot een minimum wordt beperkt.

In 1965 werd het Britse krantenpubliek vergast op de primeur van het Von Amsberg weekeindje op Drakenstein. Nederlandse hoofdredacteuren waren toen, en zijn vandaag de dag nog, zo verweven met het old boys network van Den Haag dat men te schijterig was de foto's van John de Rooy op eigen gezag af te drukken. Onze journalistieke helden verschuilen zich liever achter al elders verschenen opnamen, om daarna pas echt te durven en de grote mijnheren uit te hangen. Laat men deze puur Hollandse karaktertrek vooral nooit vergeten.

De Oranjes waren door de foto's in diepe verlegenheid gebracht, omdat, ook al zei niemand dit openlijk, de duidelijke suggestie werd gewekt, dat het verliefde paar al stevig in de koffer had gezeten. De entree van Máxima in Nederland is traditie getrouw bij de Oranjes met een heftige rel gepaard gegaan. De ouders van de toekomstige bruid werden in het geheim paleis Huis ten Bosch binnen gesmokkeld, waardoor deze prinselijke verloving nog meer een louche bijsmaak kreeg. Wat had men te verbergen? Welke rampen hingen ons deze keer boven het hoofd? We hadden het kunnen weten. Onze koninklijke familie vertoont een ongeneselijke aantrekkingskracht voor heren en nu ook een dame, met een indirecte fascistische achtergrond.

Wat kan het zijn geweest dat Beatrix in 1965 niet heeft voorzien, dat haar huwelijksdag vergald zou worden door rookbommetjes bij de gouden koets en gigantische rellen van protesterende jongeren, waarbij zelfs een aanzienlijk aantal politiemannen gewond raakte. Was dit allemaal

[p. 16]

nodig geweest? Te kust en te keur had Beatrix, eenmaal op een andere markt rondneuzend, een man van haar dromen kunnen uitkiezen. Maar er was de kroonprinses kennelijk alles aangelegen de wereld te bewijzen, dat het bij de wandeling in haar tuin niet om een weekendvrijage was gegaan, maar om iemand die zij bereid was haar jawoord te geven. Claus was op het moment van de foto absoluut nog niet zover. Beatrix heeft hem echter met de opname van John de Rooy in de hand over de streep moeten trekken, met alle gevolgen van dien. Claus werd gewoon gebruikt om haar eer tegenover de goegemeente te redden.

Dat ook deze appeltjes nooit al te ver van de boom vallen hebben we bij de affaire Máxima gezien. Het begon, net als het Claus weekeindje op Drakenstein, met een huis- tuin- en keuken scharrel. Ook al was er ditmaal geen compromitterende foto in het geding, Willem-Alexander ontwikkelde dezelfde volharding, die zijn moeder aan de dag had gelegd bij de verovering van Claus. Maxima's afweermechanismen traden onmiddellijk in actie, toen een blonde papzak uit de Hollandse polder haar het hof maakte en probeerde te versieren. Zij dacht: ‘Wat denkt die gozer wel?’ In Holland waren vrijwel alle jonge dames, die ervoor in aanmerking kwamen, onmiddellijk plat te krijgen, want menig jonge meid laat zich de kans niet ontnemen een Oranje trofee in haar balboekje bij te schrijven. Voor deze intelligente en zeer charmante Argentijnse jonge dame lagen de kaarten anders. Haar te veroveren zou meer voeten in de aarde hebben, en dit nu was exact de uitdaging waar de kroonprins rijp voor was.

Máxima zeiden de mooie praatjes van de jongeman uit Holland helemaal niets. Waar was hij mee bezig? Nee, hij had eigenlijk geen vaste baan, behalve dan, dat hij eens koning zou worden, wanneer zijn moeder er de brui aan zou geven met voor majesteit te spelen. Wanneer zou hij koning worden? Dat hing af van de caprices van zijn geliefde moeder, of wanneer zij vroegtijdig zou overlijden. Wat deed zijn vader? Hij loopt altijd met mama mee, en moet soms linten knippen, of reikt prijzen uit, waarbij hij wel eens zijn stropdas weggooit, en is buitengewoon ontevreden, dat hij zijn leven lang niet meer de kans kreeg werkelijk iets nuttigs te doen.

‘Niets doen lijkt me om gek te worden,’ merkte Maxima tegen haar romantische bezoeker op.

‘Dat is hij ook een beetje geworden. Toen mijn moeder in 1980 koningin werd, en de dienst in het koninkrijk - maar ook thuis op Huis ten Bosch - ging uitmaken, werd mijn vader twee jaar later in een psychiatrische kliniek opgenomen en volgespoten om hem tot rust te brengen. Hij is nooit meer zichzelf geworden. Soms wist hij niet of mijn moeder het woord tot hem richtte als koningin of als echtgenote.’

‘Het lijkt mij,’ aldus Máxima, ‘dat je moeder wellicht naar de kliniek in Bazel had moeten meeverhuizen. Ik heb altijd gehoord, dat wanneer een huwelijk op springen staat je nooit een van de echtelieden moet behandelen, maar hen samen psychoanalytische steun moet verlenen.’

[p. 17]

Eigenlijk had Máxima al genoeg gehoord om ter plekke een einde te willen maken aan de mooie praatjes van die kwast uit Holland, een landje bij haar slechts bekend om Volendam en de Alkmaarse kaasmarkt. Maar de jongeman, niet gewend om de deur te worden gewezen, volhardde in zijn voornemen een stap verder te gaan met zijn Argentijnse schoonheid. Zijn grootvader had immers Spaanse dames altijd de hemel in geprezen?

‘En wat doet jouw vader?’ had hij haar terloops gevraagd.

‘Niets.’

Hoera, dacht hij, dan kunnen die twee samen golfen.

‘Heeft hij nooit een vak uitgeoefend,’ drong hij aan, wetende dat als de nood aan de man kwam dit ongeveer de eerste vraag van zijn moeder zou zijn.

‘Dat wel’, antwoordde Máxima. ‘Hij was van 1976 tot 1983 lid van de Argentijnse regering.’

‘Je bedoelt onder Juan Peron?’, vroeg een geschrokken kroonprins.

‘Nee, Peron en Evita waren twintig jaar eerder aan de macht.’

Gelukkig, dan was er niets aan de hand, concludeerde ZKH abusievelijk.

Máxima had er geen behoefte aan haar flirt wijzer te maken dan strikt noodzakelijk, dus zij vermeed uit te wijden over de coup van maart 1976, die de militairen aan de macht had gebracht in Argentinië. De kroonprins wist welke kritiek zijn opa te verduren had gehad vanwege zijn vriendschappelijke betrekkingen met onder meer Evita Peron. Voor hem was de kous dus af, omdat pa Zorreguieta in ieder geval niet onder de hem bekende dictator had gediend. Het was onze aanstaande koning niet bekend, dat generaal Jorge Rafel Videla een militaire coup pleegde en vijf jaar een fascistische dictatuur had geleid, waarbij duizenden tegenstanders van het regime, onder meer op aanwijzing van de Amerikaanse CIA uit helikopters boven volle zee waren gekieperd. In 1981 werd Videla opgevolgd door generaal Viola en in 1982 door generaal Galtieri, die de oorlog om de Falkand eilanden tegen Margaret Thatcher verloor. In 1983 kwam er weer een burgerregering in Buenos Aires. Willem-Alexander ging er, holderdebolder als hij over Máxima was, gemakshalve vanuit dat er dus niets aan de hand was met vader Zorreguieta. Hij had echter wel degelijk in het bewind van Videla een hoge functie bekleed.

Michiel Baud kwam in zijn in 2001 verschenen rapport voor de regering tot de conclusie dat de vader van Máxima ‘zonder twijfel deelnemer was geweest aan een militaire regering, waarin hij gedurende vijf jaar twee belangrijke posities bekleedde.’ Het politieke zwijgen van de pa van Máxima kon niet anders dan ‘als een bewuste politieke keuze worden gekenmerkt,’ aldus professor Baud. De kroonprins stapte roekeloos met zevenmijls laarzen over dit hete hangijzer ten aanzien van deze dubieuze achtergrond van zijn aanstaande schoonfamilie heen. Toen hij later in New York, al even nonchalant de pers naar een

[p. 18]

brief in een Argentijnse krant, geschreven door coupgeneraal Videla, verwees leek het er sterk op, dat ZKH ten aanzien van het misdadige karakter van het militaire bewind in Argentinië in denial was. Zijn vurige wens van Máxima een vorstin van Oranje te maken deed hem de realiteit uit het oog verliezen.

De publiciteit rond de Oranjes moet worden samengevat als rampzalig. Vooral koningin Beatrix heeft van het hanteren van public relations absoluut geen benul. Zij zette haar woordvoerster Jessa van Vonderen na de rel rond prinses Margriet en mij, na vijf jaar bewezen diensten, onmiddellijk op straat. Gelukkig kon Jessa als woordvoerster bij burgemeester Bram Peper in Rotterdam terecht, maar die mijnheer vertrok alras weer naar Den Haag en liep om andere redenen tegen de lamp.

Aanvankelijk hoopte Beatrix dat de verliefdheid op de Argentijnse jonge dame, als in alle andere gevallen, van voorbijgaande aard zou zijn. Zij vergat dat haar zoon de volharding die zij zelf had getoond om Claus binnen te halen, van haar had meegekregen. Er werd met het nieuws omgesprongen, alsof het om een zoveelste standby-verloofde van de prins ging. Het voorlichtingsapparaat van de Oranjes huppelde voortdurend achter de gebeurtenissen aan. Opmerkelijk omdat koningin Beatrix zich terdege zou hebben moeten herinneren, hoe de entree van Claus von Amsberg in Nederland werd begeleid door graffiti op de muren als ‘Claus raus.’

De tegenwind bij het binnenkomen van Claus werd eigenlijk alleen maar veroorzaakt door het feit dat hij een Duitser was. ‘Alweer een mof,’ aldus reageerden velen. Hij had eigenlijk zelf niets op zijn kerfstok. Ook zijn familie niet. De vader van Claus had braaf in Tanganyika een boerderij gerund.

Máxima zou geruisloos aan het hof van Oranje zijn verschenen als haar vader gedurende het Videla-regime oogarts was geweest, of een boekwinkel had gehad. Nu had pa Zoreguietta aan tafel gezeten met schurkengeneraals, die er niet van wakker lagen duizenden landgenoten te laten verdwijnen. Daarom was het onder de omstandigheden van vitaal belang dat er open kaart zou worden gespeeld en de affaire van de kroonprins, die serieuzer bleek te zijn, dan zijn bedisselende moeder aanvankelijk aannam, publicitair zorgvuldig en professioneel zou worden begeleid. Het zou echter bij de opbouw van het Máximasprookje een rotzooitje worden.

Tot de toekomstige hoofdrolspeelster in het Huis van Oranje zelf aan het woord kwam. Dit gebeurde ter gelegenheid van de verloving op paleis Noordeinde. Met één klap lag de natie aan haar voeten. Máxima toonde zich als rap van de tongriem gesneden, als intelligent en vooral de combinatie van charme en sex-appeal ging er bij het grote publiek in als zoete koek. Freud waarschuwde al dat de meeste mensen ‘false standards of measurement’ gebruikten bij het inschatten van anderen, en vooral dat het een duivelse kunst was in het leven en daarom een aspect dat al te dikwijls werd onderschat.

[p. 19]

Iedereen werd herinnerd aan de beroemde landing van Diana Spencer in het Huis van Windsor. Het populariteitscijfer voor Máxima overschreed vrijwel onmiddellijk dat van alle leden der zittende koninklijke familie.

Het wordt gevolgd door de hoogte van de populariteit van Claus, met wie de hele natie thans is begaan, niet alleen vanwege het feit dat hij een uiterst zwakke gezondheid heeft, maar hij bouwde over de jaren een enorme goodwill op door zijn bescheiden en intelligente optreden. Zijn duidelijke affectie voor zijn drie zonen heeft hem al die jaren op de been gehouden, want aan zijn vrouw zou hij, nadat zij fulltime voor majesteit ging spelen, weinig meer hebben. In 1974 brachten het toenmalige kroonprinselijke paar, dus Beatrix en Claus een officieel bezoek aan de Sovjet-Unie. Zij hadden in Moskou een ontmoeting met het Sovjet Vrouwen Comité. Het werd voorgezeten door de kosmonaute Valentina Tereshkova. Vice-presidente was mijn vriendin Olga Chechotkina. Ik leerde haar reeds in 1957 in Jakarta kennen, waar zij correspondente van Pravda was. De Russische dames beschouwden het een unieke belevenis om een levensechte toekomstige koningin in hun midden te hebben. Het gesprek bewoog zich in de richting van de taak van vrouwen in de moderne samenleving. Prins Claus gaf aan dat hij van een vrouw verwachtte dat zij zich op de eerste plaats zou wijden aan het welzijn van haar gezin en de opvoeding van haar kinderen. Hierop vroeg Valentina Tereshkova hem: ‘Maar waarom bent u dan met een toekomstige koningin gehuwd?’ Waarop Claus antwoordde: ‘Omdat ik kinderen wilde hebben.’

Olga deed me later verslag van het gesprek. Het gaf in een notendop weer waar de schoen hem wrong, in het drama waarin zijn leven in Den Haag terecht was gekomen. Zelf zou Claus nog onlangs schimpen dat zijn voornaamste bezigheid tot lintenknippen was teruggebracht. We horen steeds minder van en over hem. Het leven van deze man te midden van het volk, waar Beatrix hem tegen wil en dank mee naar toe sleepte, dreigt als een nachtkaars uit te gaan.

Beatrix maakt onbetwist de dienst uit aan het Nederlandse hof. Daarom is het buitengewoon tekenend voor deze dame dat de man, die zoveel jaren aan haar zijde vertoefde, en de vader is van drie zonen, van lieverlede als non person wordt behandeld. Het lijkt de laatste tijd wel of hij nooit heeft bestaan. De moeder van Beatrix treft eenzelfde lot. Na het huwelijk van de oudste zoon van Margriet en Pieter, wordt de koningin-moeder van dit land, prinses Juliana, totaal doodgezwegen. Ook zij bestaat eigenlijk niet meer. Bij toeval noemde prins Bernhard haar in een televisiegesprek, maar werkelijke informatie over hoe het echt met haar gaat wordt ons onthouden. Alsof het de mensen in dit land allemaal niets aan zou gaan.

Deze gang van zaken zegt veel over het karakter van de huidige majesteit. Ik herinner me uitstekend, hoe liefdevol zij president Nelson Mandela in Pretoria een arm bood, toen zij samen een lange trap af moesten in Preto-

[p. 20]

ria. Wanneer hebben we Beatrix met vertederende zorgen voor haar bejaarde moeder in beeld gekregen? Het geeft ook aan hoe zij eigenlijk tegen haar onderdanen aankijkt. Zij acht zich niet verplicht tegenover de mensen in het land verantwoording af te leggen over het welzijn van personen die miljoenen Nederlanders een leven lang hebben gekend, en voor wie men veel achting, en soms de nodige affectie heeft opgevat. Zij speelt haar positie met verve en volgens de regels van de kunst van het in stand houden van het sprookje, maar de afstand tussen deze koningin en de mensen is onoverbrugbaar. Zij weet niet beter. Dat is Beatrix.

Wilhelmina was aanvankelijk ook een ongenaakbare dame. Hoe kon het anders? Zij kwam uit de koker van het Victoriaanse tijdperk, met een stokoude vader, Willem III, een moeder en regentes, die aanvankelijk haar koningsschap waarnam, omdat ze de dood van de koning nog te jong was om staatspapieren te tekenen. Haar grootste politieke heldendaden waren het sturen van een kruiser om president Paul Krüger van Zuid-Afrika te redden, toen de Britten jacht op hem maakten. Zij liet hem hier opnemen. Ook de Duitse keizer, Wilhelm II werd door Wilhelmina liefdevol geïnstalleerd op een kasteeltje in Doorn. En daarna kwam 1940, toen werd Wilhelmina de verzetsvrouw, die vanuit Londen voor veel Nederlanders de strijd tegen Hitler symboliseerde.

In 1934 werd het Oranjehuis zwaar getroffen. Ik was negen jaar en herinner me de dood van koningin-moeder Emma en die van de man van Wilhelmina, prins Hendrik, als de dag van gisteren. Wilhelmina en Juliana waren toen echt de laatste twee levende leden van de familie, welke men met kunst- en vliegwerk en zeer veel verbeelding kon teruggeleiden als afstammelingen van de roemruchte Willem de Zwijger.

Ik zag de majesteit en haar dochter voor het eerst van zeer nabij in de Franse Vogezen in 1936. Ik logeerde met mijn ouders en twee broers in het Grand Hotel in Le Hohwald, omdat we per auto op weg waren voor een vakantie in Zwitserland. Wij werden door de directie gevraagd om onze kamers af te staan aan de koninklijke familie en naar de dependance van het hotel te verhuizen. Inderdaad arriveerden Wilhelmina en Juliana met drie hofdames en andere personen van de hofhouding eveneens per auto op weg naar Zwitserland, waar de laatste geheime ontmoeting tussen Juliana en Bernhard in Grindelwald zou plaats vinden, alvorens de verloving van de kroonprinses bekend zou worden gemaakt.

Toch was de ontmoeting in Le Hohwald in 1936 in zoverre verhelderend voor me, omdat ik voor het eerst de majesteit als een gewone mevrouw door het hotel zag wandelen, aan tafel zag zitten in de dinerzaal en de volgende dag in een open Cadillac zag stappen, om de reis naar Bernhard in Zwitserland te vervolgen. De afstand tot deze familie werd voor mij in Frankrijk al meer dan een halve eeuw geleden tot normale proporties teruggebracht. Het sprookje verloor veel van de magische kracht.

[p. 21]

In 1964 en 1978 maakte ik staatsbezoeken aan Mexico en Suriname mee en mijn visie op personen als Bernhard en Juliana werd verder aangescherpt. Door een toevallige omstandigheid was ik al redelijk nauwkeurig geïnformeerd over Beatrix, omdat mejuffrouw Gertrude Büringh Boekhoudt, de dame die mij op verzoek van mijn ouders begeleidde op het Baarns Lyceum, en later door koningin Juliana werd aangezocht hetzelfde voor Beatrix te doen. Niet alleen had mejuffrouw Boekhoudt naast haar villa aan de Steynlaan in Baarn een kamer op Soestdijk, zij werd ook rectrix van de speciale klas voor Beatrix op het Baarns Lyceum. Tegen mij merkte Beatrix ooit op: ‘Zij is mijn tweede moeder.’ Ik kon hetzelfde zeggen. We zijn beiden tot haar dood in 1982 nauw met haar verbonden gebleven.

Beatrix was in de jaren '50 en '60 een totaal ander mens. Ze was spontaan, een flapuit (wat ze nog is), en direct in het geven van haar mening. Met haar moeder kon ze niet overweg. Ze adoreerde haar vader. Daar kwam echter permanent de klad in na het Lockheedschandaal in 1976, toen haar ouders op de omslagen van vrijwel alle internationale weekbladen prijkten, en haar vader werd afgeschilderd als een flessentrekker. Het zal je maar gebeuren. Zelf werd zij in 1976 trouwens ook verdacht gemaakt in het weekblad Time, en het dagblad De Telegraaf. Zij werd als links en pro-communistisch afgeschilderd, en prins Bernhard zou zijn schoonzoon Claus als ‘een rode Feldwebel’ zien. Het waren valse beschuldigingen. Dergelijke lasterlijke berichten zijn bovendien weinig bevorderlijk geweest voor het ontwikkelen van een positieve houding ten aanzien van de media bij de huidige majesteit.

Onlangs zou veel ophef ontstaan over haar uitspraak ten aanzien van medialeugens. Wanneer men haar eigen ervaringen in dit opzicht op de keper beschouwt is het nauwelijks verwonderlijk dat zij deze mening is toegedaan. De andere zijde van het verhaal is dat zij in vele gevallen door onhandig manoeuvreren zelf tot de verwarring en roddels heeft bijgedragen als uitkomst van haar overdreven vasthouden aan haar Marie Antoinette-gevoel van ‘let them eat cake’. Een opmerkelijke uitzondering op het koninklijke apartheidsdenken van Beatrix is de opening van zaken rond de ziekte van prins Claus in 1982 geweest. Maar van die verfrissende RVD-benadering is in 2002 niets meer terug te vinden.

Wanneer je het leven van de derde koningin van Nederland met een vergrootglas bekijkt, is het over de hele linie een onmiskenbaar drama. Haar zelfbeeld en de werkelijkheid kloppen namelijk van geen kant. Máxima is binnengehaald om na een lange reeks drama's weer leven in de brouwerij te brengen. Zal het een haalbare kaart zijn, of krijgen we het Pim Fortuyn-effect voorgeschoteld. Dat wil zeggen: een korte opleving van het politieke debat om allengs weer terug te vallen in meer van hetzelfde.

Eigenlijk zitten we opgescheept met zowel een achterhaald koningssprookje, als met een Haags politiek bestel

[p. 22]

dat in de huidige vorm onbruikbaar is geworden. Democratie betekent nu immers mensen om een mening vragen over zaken waar zij in de verste verten niet voldoende voor geïnformeerd zijn om te kunnen oordelen

Lady Diana Spencer werd ook bij de Windsors binnen gebracht om het belegen Britse koningssprookje door middel van een bloedmooie jonge vrouw een frisse injectie te geven. Diana werd gebruikt, zoals Máxima wordt gebruikt, om een oeroud koningshuis aan een vers hart te helpen. Prins William van Engeland springt er als een uitstekend geslaagde nieuwkomer op Buckingham Palace uit. Alleen zijn moeder is er niet meer, omdat zij niet in staat bleek altijd maar weer aan het neptheater mee te doen. Lady Di kwam zelf uit een adellijk geslacht voor, aanzienlijk deftiger dan de Windsors, wat op een aantal manieren voortdurend bleek uit haar gedrag als vrouw van de kroonprins. Toen zij een soort Al Qaida-rebellie tegen het onechte gedoe der koninklijken ontketende en met een moslim nouveau riche aan de haal ging, overkwam haar zogenaamd een auto-ongeluk.

De vraag is of de jonge dame uit Buenos Aires en New York zich de blind spots in haar kennis over de familie waar zij in terecht is gekomen ten volle bewust is. Ik ben overtuigd van niet. Zij is er in geluld. Omgang met Oranjes zit vol met booby traps. Prins Hendrik verslingerde zich uit wanhoop aan drank, dames en, naar verluidt, zou hij als opperhoofd van de padvinderij ook wel eens in de broeken van boy scouts hebben gezeten. Prins Bernhard is eigenlijk al vanaf de oorlogstijd in Londen vreemdgegaan. Begrijpelijk, want vrouw en kinderen waren in Ottawa ondergebracht. ZKH fungeerde als rechterhand van Wilhelmina. Het zat er dik in dat hij als gezonde jonge kerel op gezette tijden elders zijn gerief haalde.

Ook ging hij regelmatig stappen in Latijns-Amerika waar hij de smaak te pakken kreeg van autochtone schoonheden. Van één vast logeeradres weet ik zeker dat Bernard daar, meer dan eens, met dames is afgestapt, namelijk in Taxco, Mexico, waar hij bij een gezamenlijke vriendin, de schilderes Claire Bonebakker, verbleef. Zij liet haar ‘paying guests’ fotoalbums zien, waarin ook een foto met de vader van Beatrix genomen bij haar villa toen hij in een poenige gele Corvette voorreed, vergezeld van een Latijnse poes.

Zou Máxima in de smiezen hebben dat haar polderjongen veel naar de verhalen uit het leven van zijn grootvader heeft geluisterd, en mede ook daardoor een vliegfanaat is geworden? Na haar te hebben ontdekt, is kleinzoon ongetwijfeld opa over zijn verovering in Argentinië gaan vertellen. Bernhard zal de laatste onder de Oranjes zijn geweest, die de jongen zal hebben afgeraden een dochter van een onderminister uit een fascistisch regime serieus het hof te gaan maken.

Een leven lang heeft prins Bernhard ongecontroleerd aangepapt met de meest louche figuren, die hem bovendien nog in ernstige problemen brachten, zoals de heren

[p. 23]

Weisbrod, Hauser en Meuser in de Lockheedaffaire. Om niet te spreken van sommige van de beruchtste oorlogsmisdadigers uit de vorige eeuw. CIA-protégé Suharto was een vaste golfpartner. Ik publiceerde in Mijn Vriendin Beatrix in 1999 een foto waarop beide heren elkaar ten afscheid zoenen. Een andere smeerlap en vriend van ZKH was CIA-protégé Mobutu. Bernhard ging hem persoonlijk met het regeringstoestel een gouden olifantje brengen als beloning voor het beschermen van gorilla's in het Kongolese oerwoud. Fred van der Spek (PSP) heeft hierover nog vragen gesteld aan premier Joop den Uyl of dergelijke prinselijke uitjes door de belastingbetalers dienden te worden gefinancierd. Dat Suharto en Mobutu tot de bloeddorstigste massamoordenaars van eigen mensen (terwijl zij orang utan's en gorilla's beschermden) gerekend moeten worden kon Bernhard geen moer schelen.

De heisa over de dubieuze rol in de junta van Máxima's vader is tegen deze achtergronden van het gedrag van verschillende Oranjes zelf eigenlijk bespottelijk. Toen het arme kind door allerlei idioten onder haar neus werd gewreven dat zij afstand diende te nemen van het parcours van haar vader, heb ik wel eens op het punt gestaan haar op te bellen en haar het advies te geven dat zij met evenveel recht van haar aanstaande schoonfamilie zou kunnen eisen: ‘Okay, maar dan geven jullie ook publiekelijk toe de nodige scheve schaatsen te hebben gereden.’

De arme Máxima moest op haar verlovingsdag een door Wim Kok goedgekeurd verhaaltje afsteken dat zij zich van haar vaders verleden distantieerde. Op dat moment werd dus, zoals hier eerder uiteengezet, de kiem gelegd voor een toekomstige crisis in dit huwelijk.

Koningin Juliana was zich in de oorlog tijdens haar verblijf in Canada al bewust dat haar droom uit Grindelwald tot het verleden behoorde. Zij is echter idolaat van haar man gebleven. Zij nam de ontrouw op de koop toe en droeg haar ziel in lijdzaamheid. Maar zij, die de situatie kenden, ergerden zich in hoge mate aan het vlerkerige gedrag van de toen nog populaire prins ten opzichte van zijn vrouw, onze koningin.

In feite was de hofhouding op Soestdijk, sinds het schandaal in 1956 rond de gebedsgenezeres Greet Hofmans, in twee kampen verdeeld. Eén groep steunde P.B., die mevrouw Hofmans met haar koffertje op de Soestdijksestraatweg had laten zetten. De andere groep, waar ik contacten had, als freule Röell, hofdame mevrouw Repelaer van Driel, kamerheer I.G. van Maasdijk, Sesink, het hoofd van de veiligheidsdienst, en natuurlijk de bijzondere begeleidster van Beatrix, mejuffrouw Boekhoudt, waren allen zeer begaan met het lot van Juliana. Of zoals een van hen zei: ‘Bernhard walst permanent over haar heen. Hij flirt met andere dames in haar bijzijn. Je ziet dan hoe geschokt zij is.’

Het hoogtepunt van het misselijke gedrag van Bernhard tegen de moeder van Beatrix speelde zich af rond zijn vriendin in Parijs, Hélène Grinda. Bernhard en zijn ge-

[p. 24]

heime geliefde kregen een dochter, baronesse Alexia Le Jeune. Koning Albert van België is iets dergelijks tijdens zijn huwelijk met Paola overkomen. Hij heeft echter de moed getoond met deze uitglijder voor de draad te komen. Misschien zou Bernhard ook wel willen dat de Parijse jonge dame het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima gewoon kon bijwonen, maar Beatrix zal, als hoofd van het Huis van Oranje, hier altijd een stokje voor steken. De buitenechtelijke dochter van prins Bernhard zal dus doodgezwegen blijven, met alle negatieve gevolgen van dien voor het meisje in kwestie. Beatrix is bikkelhard in dit soort zaken en dit zal onze koninklijke ‘prikkelpop’ (in het Afrikaans) voor de geschiedenis alleen nog maar onsympathieker maken.

Een andere typische Bernhard-stunt, die de intense minachting, die hij voor Juliana voelde illustreert, speelde zich af tijdens het staatsbezoek van koningin en prins aan president Georges Pompidou in Parijs. Het gelukte hem zijn maîtresse bij een ontvangst aan de koningin te laten voorstellen, waarvan een foto werd gemaakt, die laat zien hoe het liefje van haar man de koningin een hand geeft. Juliana wist van niets.

ZKH was dikwijls op pad in Parijs. Nog in de dagen van Wilhelmina moest zij afkoopsommen betalen voor foto's van haar schoonzoon met diverse dames in nachtclubs. Eén der fraaiste anekdotes in dit verband werd me eens toevertrouwd door Hans Teengs Gerritsen, een intieme vriend van de koninklijke familie - ook van Beatrix. Willem-Alexander had er eveneens een handje van binnen te lopen bij oom Hans in Wassenaar.

Op een dag reed Hans vanuit Amersfoort terug naar Den Haag. Het was lunchtijd en hij besloot op Soestdijk een boterhammetje mee te gaan eten. Een lakei voegde een bordje toe. Tijdens het daarop volgende gesprek, vroeg Juliana op een gegeven moment aan Teengs Gerritsen: ‘Wie was die vriendin van jou, die op een foto in een Franse krant samen met Pappie stond?’ Hans stond op het punt te reageren met te zeggen dat hij geen vriendin in Parijs had, toen de prins hem tijdig een trap onder tafel gaf als waarschuwing hem niet te verraden. Teengs Gerritsen was loyaal ten opzichte van zijn vriend en loog over een van Bernhards escapades. Het was natuurlijk buitengewoon gemeen van anonieme stokers om een dergelijk knipsel aan de koningin toe te sturen.

Ik vrees dat onze lieve Máxima in de roes van de huidige verliefdheid, zich onvoldoende bewust is dat Alexander de kleinzoon is van deze vrolijke Frans uit Lippe. Ook bij de Oranjes vallen de appeltjes niet al te ver van de boom. Het is heel goed mogelijk dat de aanstaande koning zich in deze sector Bernhard-allures zal aanmeten en dat net als bij Juliana, ook Máxima's droom binnen de kortste keren in duigen zal vallen. Je verandert de aard van het beestje niet. Er zijn al Teengs Gerritsens uit de omgeving van Willem-Alexander, die tot hun verdriet hebben geconstateerd, dat hij al tijdens zijn verloving met Máxima stout is geweest.

[p. 25]

De jongeman zal er echter rekening mee moeten houden dat Máxima geen Juliana is. Deze jonge dame, die inderdaad beter stewardess dan koningin had moeten worden, zou bij overspel van haar man binnen de kortste keren haar biezen pakken. Om die reden kreeg Máxima al uitermate straffe huwelijksvoorwaarden ter ondertekening voorgelegd, uitgeknobbeld door advocaten van de Brauw Westbroek Blackstone in Den Haag, waarbij werd bedongen dat bij een uit elkaar gaan van het echtpaar, bijvoorbeeld de kinderen in Nederland zullen blijven en aan de vader zullen worden toegewezen. Bij bonje kan Maxi-ma geen kant op.

Eigenlijk heeft Beatrix, vooral nadat zij eenmaal majesteit was geworden, zich privé tegen Claus misdragen, zoals Bernhard dat een leven lang tegenover Juliana heeft gedaan. Het ziet er naar uit dat het onvermijdelijk zal zijn dat Alexander jegens Máxima hetzelfde zal doen. Beatrix aardt helaas naar haar vader, vooral wat omgangsvormen ten opzichte van haar man betreft. Wanneer kinderen, zoals dit op Soestdijk het geval was, nooit anders dan ongepast gedrag van hun vader tegen hun moeder hebben gezien, dan zal het niemand verwonderen dat ook zij zich onbehoorlijk tegenover hun partners zullen gedragen. De levenswandel van de vier dochters van Soestdijk was dan ook zeer gevarieërd. Het is afwachten welk parcours de drie zonen van Drakenstein zullen afleggen.

Het is geen toeval dat Alexander, Johan Friso en Constantijn zich het liefste buiten Nederland ophouden, zo ver mogelijk verwijderd van het gedoe van hun moeder en haar hofhouding. Claus lijdt hier al jaren onder. Meer dan eens heeft hij op het punt gestaan zijn nieuwe vaderland voorgoed de rug toe te keren. Zoals Juliana een leven lang door Bernhard werd geterroriseerd, zo viel Claus de eer te beurt dikwijls als voetveeg door zijn vrouw te worden behandeld. Beatrix merkt dit niet eens meer.

Prins Claus was eens in zijn werkkamer in gesprek met een voorzitter van een raad van bestuur, die ook de koningin kende. Om 16:00 uur werd de deur geopend en stond de majesteit op de drempel, die zonder de haar bekende gast van haar man te groeten, op een snauwtoon tegen Claus zei: ‘Als je nu niet komt, dan ga ik alléén.’ Kennelijk moesten ze samen ergens naar toe en had ZKH de tijd vergeten. De prins ging door de grond vanwege het ongepaste gedrag van zijn vrouw. Zijn gast probeerde het pijnlijke moment af te zwakken, door tegen Beatrix te zeggen: ‘Dit is een probleem dat wij thuis ook altijd hebben, dat we de tijd vergeten bij een boeiend gesprek.’

Het is nauwelijks voor te stellen wat de majesteit zich daarop tegen de gast van haar man liet ontvallen, maar ze zei gewoon: ‘Uw persoonlijke omstandigheden interesseren me niet,’ en draaide zich om en verdween even abrupt als zij was gekomen. Claus voelde zich tot in het merg van zijn botten beschaamd door zijn echtgenote, die zelf niets van haar onwelvoeglijke gedrag merkte. Deze mevrouw van Oranje is haar onacceptabele gedrag zowel achter de cou-

[p. 26]

lissen als in publiek ten enen male niet bewust. Zij heeft in haar ouderlijk huis nooit anders gezien hoe haar vader zich misdroeg ten opzichte van haar moeder. Beatrix is dergelijke lompheden als de gewoonste zaak van de wereld gaan beschouwen. Claus, die uit een normale omgeving kwam, heeft nooit aan de onhebbelijkheden van zijn vrouw kunnen wennen. Erger: hij zou er aan kapot gaan.

Wat het privé-leven van de ouders van Máxima betreft kom het meisje uit een onvergelijkbaar veel behoorlijker gezin, dan haar droomprins. Zij heeft nooit anders meegemaakt, dan dat haar vader thuis de dienst uitmaakte zoals eens de toekomstverwachting van Claus is geweest - en er was geen sprake van disrespectvol optreden van de vader tegenover de moeder of omgekeerd. De signalen van een naar de middelbare leeftijd toe groeiende kroonprins geven aan dat er steeds meer momenten zijn, die doen denken aan het gebruikelijke humeur van zijn moeder.

Onlangs was er een etentje in Londen, waar onder meer Alexander, Máxima, Constantijn en Laurentine Brinkhorst aan deelnamen. De kroonprins gaf te kennen behoorlijk de pest aan homo's te hebben. Hij keurde het feit van homohuwelijken, als erkend door het parlement, krachtig af. Eén der aanwezigen aan de maaltijd merkte in genegenheid voor Alexander op, dat hij zich wellicht genuanceerder over dit onderwerp zou moeten uitlaten. Daarop antwoordde hij: ‘Godverdomme, ik zeg wat ik wil.’ Voor iemand, die op televisie verkondigt klaar te zijn voor het koningsschap, bewees dit gedrag, ook al bevond hij zich in familie- en vriendenkring, dat hij nog altijd niet weet hoe het hoort. Voor de werkelijk beschaafde persoon maakt binnen- of buitenshuis nimmer enig verschil. De toekomstige koning zit duidelijk op de ongemanierde Bernhard-Beatrix-lijn, wat weinig verheugends belooft voor de toekomst. Deze Oranjes zouden er de conversatie tussen de heer en mevrouw Van Vliesvleugel uit Erik, of het klein insectenboek van Godfried Bomans maar eens op moeten nalezen, hoewel het waarschijnlijk voor die wijsheid te laat is.

De Oranjes en wij, de overgrote meerderheid van Nederlanders, zijn de onherroepelijke gevangenen van een met elkaar gedeelde illusie, namelijk dat leden van de koninklijke familie op de wereld zouden zijn gezet om voor ons als nationaal boegbeeld te dienen. Omdat onze eigen Osama bin Laden zich verzette tegen de buitenlandse overheerser en uiteindelijk de Spaanse hertog van Alva verjoeg die door koning Philips II was gezonden om de Lage Landen onder de duim te houden, worden Alexander en Máxima 500 jaar later als nazaten van deze ‘terrorist’ in een gouden kooi of koets geplaatst. Voor ons was de oude Willem een vrijheidsheld, zoals bin Laden dit is voor een meerderheid van Arabieren, die gebukt gaan onder handlangers van het regime van Koning George II. Alleen deze keer sturen de Oranjes fregatten en vliegtuigen om de Willem van Oranje der Arabieren te helpen verslaan en collaboreren zij al te graag met de Blitz Krieg methoden van de nieuwe Alva's gestuurd door George II en Tony I. De Oranjesage staat in de 21e eeuw op zijn kop.

[p. 27]

Het belooft weinig goeds, met een koning Willem IV te worden opgescheept, die het verschil niet kent tussen wie de hertog van Alva in Argentinië was toen zijn schoonvader deel uit maakte van fascistische coupregering. Bovendien weten we dan nu, het fameuze rapport van professor Baud ten spijt, dat er door Kok, Max van der Stoel, en ook tijdens het gesprek met de pers bij de verloving door het gelukkige paar, ons van alle kanten maar wat op de mouw werd gespeld. Papa Zorreguieta wist exact wat er gebeurde gedurende het Argentijnse bewind van oorlogsmisdadigers en mensenrechtenschenders, zoals hij zelf aan Jan Thielen, correspondent van Netwerk in Buenos Aires te elfder ure opbiechtte. Eerst wist hij natuurlijk van de prins geen kwaad en regering en koningshuis sloofden zich uit, ons ten aanzien van de feiten van het parcours van de vader, zand in de ogen te strooien. Duizenden onschuldige mensen werden doodgeschoten of uit helikopters in zee geworpen. Dat was ook het vaste recept bij de buren. Augusto Pinochet deed hetzelfde op dringend advies van Amerikaanse cia-adviseurs, die Henry Kissinger nauwkeurig op de hoogte hielden. Indien dezelfde maatstaven zouden worden gehanteerd als voor Slobodan Milosevic, zou Henry al vele jaren in de Scheveningse strafgevangenis moeten zitten. De Amerikaanse cia en haar agenten beschouwen deze praktijken immers geheel geoorloofd ter bevordering van de Amerikaanse imperialistische belangen, maar zodra iemand anders de euvele moed heeft op dezelfde wijze mensenrechten te schenden, dan dient men zich voor het Tribunaal in Den Haag te verantwoorden. Er komen natuurlijk steeds meer bin Ladens, die in de drogredenen van Washington en Londen niet meer trappen.

Daarom ook is het kabaal, dat Bush en consorten thans maken, nu zij eindelijk dankzij Al Qaida een koekje van eigen deeg hebben gekregen, zo volmaakt belachelijk. Om niet te spreken van de Hermann Göringachtige bombardementen op Afghanistan als represaille en het bloedig executeren van Al Qaida-verzetsstrijders in Mazar-i-Sharif dat geschiedde onder de bezielende leiding van in allerijl overgebrachte Britse sas en Amerikaanse cia-commando's. Hitler zou Bush hierin niet kunnen hebben verbeteren. De Londen Observer publiceerde niet bij toeval op 2 december 2001 een hoofdartikel over een Bush met bebloede handen, waar men Tony Blair ook rustig aan had kunnen toevoegen, of anders Kok, Van Aartsen en De Grave wel, die het even prachtig vinden wat Bush doet.

Nog belachelijker zijn de politici in ons parlement, die zich, met uitzondering van de sp, met open ogen in deze oorlogsmisdaden van de vs laten meezuigen. Natuurlijk achten Washington en Londen - en dus Kok als brave harlekijn van onze misdadige bondgenoten - het niet nodig, dat er een onderzoek komt naar wat in Mazar-i-Sharif is gebeurd. De Haagse kletsmajoren vinden het immers nooit nodig dat er onderzoek wordt gedaan, wanneer het er op aankomt. Bernhard ging vrijuit inde Lockheedcorruptie.

[p. 28]

En Papa Zorreguieta gaat vrijuit voor oorlogsmisdaden van de regering waar hij in diende.

Professor Irving Janis van Harvard heeft in de jaren tachtig al onderzoek gedaan naar groepsdenken, dus de pathologie van collectieve afweermechanismen en collectief gedeelde illusies, die zowel bij families onderling, als bij groepen van mensen tot situaties leiden, die overal in de wereld waarneembaar zijn. Janis noemde dit groepverschijnsel een op hol geslagen ‘wij’. Vadertje Lenin en moedertje Elisabeth zijn afwijkingen van hetzelfde laken een pak. Een open discussie over het Oranjetotem wordt gevreesd, omdat dan de Oranje lijm, die de natie bijeenhoudt, immers zou loslaten. Angst voor wat de gevolgen zouden kunnen zijn overheerst.

Een monnik in India, Buddhagosa, schreef 1500 jaar geleden, dat een ‘cloudiness of mind led to misperception of an object of awareness.’ Hij sprak over ‘moha’ of zinsbegoocheling, welke leidde tot misinterpretaties van de werkelijkheid, wat de moderne cognitieve psychologie een ‘delusion’ noemt. ‘Unwise attention (delusion) leads to false views,’ schreef psycholoog Daniël Goleman in zijn boek over hoe vitale leugens een leven lang plaats kunnen maken voor een minder comfortabele waarheid. Dat, lieve Máxima, is het terra incognita, het Oranjesprookje, waar je op het punt staat om uit eigen vrije wil deel van te gaan uitmaken. Wanneer je dit je leven waard acht, by all means, ga je gang. Maar bedenk wel dat van je verwacht wordt zonder blikken of blozen mee te lopen in het gareel.

In mijn herinnering kijk ik terug hoe ik van jongs af aan een diep ontzag werd bijgebracht voor de eerste familie van dit land. Nu, 70 jaar later, kan ik hen eigenlijk niet anders zien dan zielepoten. Het zal je maar gebeuren, dat je in een wieg komt te liggen op Soestdijk of Drakenstein en nooit meer gewoon kan doen. Alleen al het in ontvangst nemen van tekenen van bewondering of respect door miljoenen mensen, waar men zelf nooit iets bijzonders voor heeft gedaan, is al de absurditeit ten top. ‘Maar Beatrix doet het toch uitstekend!’ wordt ons dan voorgehouden door verstokte Orangisten. Wat doet ze dan zo geweldig? De troonrede, die Kok heeft geschreven, voorlezen? In de gouden koets zitten en wuiven naar het volk dat onvolwassen is gebleven en maar niet kan afleren dat je niet te hoop loopt voor een dame, die de hoofdrol in aan afgezaagde theaterproductie speelt die wat langer meedraait dan The Bold and the Beautiful.

Deze mevrouw van Oranje maakte van haar huwelijk een gigantische puinhoop, zoals haar moeder en grootmoeder deden. Haar man is al twintig jaar in behandeling, omdat hij niet in staat was aan de Oranjegekte tegemoet te treden op een manier, zoals zijn echtgenote dit wenste.

De kinderen wonen liefst zo ver mogelijk van Huis ten Bosch vandaan. Behalve dus de oudste zoon, omdat het sprookje wil, dat hij koning moet worden. Het zou belangwekkend zijn te achterhalen, hoe men hem zo gek heeft gekregen om aan de bespottelijke vertoning van een ko-

[p. 29]

ningshuis anno de 21e eeuw te willen meewerken en zijn leven er voor te willen verpesten. Het heeft dan ook de nodige voeten in de aarde gehad voor hij een partner vond, die bereid was aan de charade van het Oranjetheater te willen meewerken.

Toen Beatrix in 1979 liet weten bereid te zijn om koningin te worden richtte ik me, in de Nieuwe Revue, een open brief tot de kroonprinses met het advies, voor ons haar leven en dat van haar gezin niet te vergallen met een bezopen opzitten en pootjes geven. Ik onderstreepte dat er meer moed voor nodig was om ermee op te houden dan ermee door te gaan. Bovendien zou de natie, als zij een punt achter Oranje zou zetten, er op slag een stuk volwassener door worden.

Lieve Máxima voor jou komt dit advies al te laat. Maar misschien zou je er verstandig aan doen een koffertje met de dringendste reisbenodigdheden te allen tijde bij de hand te houden.

Willem Oltmans