Schets van de geschiedenis van 't toneel in de Maasgouw voor de Franse Revolutie
(1961)–Jef Notermans–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 3]
| |
Opgedragen aan Dr. Fr. Houben | |
[pagina 7]
| |
Toneelspel kwam in 't licht tot leerzaam tijdverdrijf.
Het wijkt geen ander spel noch Koninklijke vonden.
Het bootst de wereld na, het ketelt ziel en lijf,
En prikkelt ze tot vreugd of slaat ons zoete wonden.
Joost v.d. Vondel.
| |
[pagina 9]
| |
Verantwoording.Dit geschrift beoogt allereerst enig idee te geven van de bedrijvigheid in 't stroomgebied van de Maas met betrekking tot de toneelkunst zowel in haar primitieve als in latere vormen. 't Bestek laat niet toe, uit te weiden over 't internationaal karakter van 't ‘Drama en Toneel door de Tijden’Ga naar voetnoot1). Onder deze titel is dat bereids gedaan en wel op voortreffelijke wijze door Lode Monteyne, Lid van de Koninklijke Vlaamse Akademie voor Taal en Letterkunde. Geenszins heeft 't in onze bedoeling gelegen te boren naar de diepere lagen, waar de verklaring te zoeken is voor de wording van 't spel in 't algemeen. Professor Johan Huizinga's ‘Homo ludens’, de spelende mens, behandelt eminent 't verschijnsel, dat zo oud is als de wereld. Waarmee niet wil gezegd zijn, dat Adam en Eva al aan toneel toe waren, hoezeer hun paradijselijke toestand en lotgevallen nadien dramaturgen van de eerste orde tot 't schrijven van tragedies hebben aangezet. We hebben getracht aan te tonen, hoe in 't aloude kultuurgebied, dat men Maasgouw noemt, aan dramatische kunst gedaan is. Dit heeft plaatsgevonden op kerkelijk terrein evengoed als op wereldlijk vlak. Voor de hand liggend is, dat in onze vroegmiddeleeuwse abdijen, in klooster- en kapittelscholen, de oorsprong van 't toneel wordt gezocht en gevonden. De literatuurwetenschap heeft daaromtrent in de laatste eeuw zoveel stukken van overtuiging aangevoerd, dat de opinie over 't liturgisch, 't semi-liturgisch en 't geestelijk toneel als vaststaand kan worden beschouwdGa naar voetnoot2). Ons wereldlijk toneel, met name 't viertal abele spelen, gaat door voor 't oudste van West-Europa. Ten onrechte heeft men Esmoreit, Gloriant enz. als Mosaans erfgoed willen annexeren. We hebben deze illusie moeten laten varen, daar wetenschapsmensen als Van Eeghen en Van Loey langs onderscheiden wegen bewezen hebben, dat Zuid-Brabant als land van herkomst van bedoeld 14de eeuws toneel dient aangemerkt.
Aan 't bestuur van 't ‘Tournooi der Maasgouwen’ te Elsloo-aan-de-Maas, dat al zoveel verdiensten voor verantwoorde toneelbeoefening vergaard heeft, zij dank gebracht voor de minzame aansporing tot 't schrijven van deze bescheiden schets.
Jef Notermans. |
|