Van de Swaert- en Stockvisch.
DEn Swaertvisch is wegens de gestalte van sijn snuyt Xiphias genoemt, is van onderscheydentlijcke groote; na 't seggen Rondeletii, zijn sommige tien ellebogen langh. Plinius, dat hy den Dolphijn in groote overtreft. Strabo, dat hy een Bootje gelijck is. Heeft een rondt lijf, dat na by 't hooft heel dick, en na de staert toe dunder is, in 't eynde voor 't begin van den staert vertoont sich een uytpuylingh; de huydt is na de staert in 't aentasten glad, maer na den beck, ruw. Onder de huydt zijn veel schobben verborgen: op de rugh is hy vet, en speckigh als een Varcken. Daer zijnder, wiens beyde kaeckebeenders met een snuyt gewapent zijn, van welcke de bovenste meer beenachtigh, harder, en somtijdts twee ellebogen langh zijn. Atheneus segt, datse soo lang als 't geheele lijf is, de onderste korter, en driehoeckigh. Andere hebben slechts een van het boven-kaeckebeen uytsteeckende, in dese rondt, en in geene driehoeckigh, en korter; het zwaert is scherper als yser; maer bederft als de Vis doodt is. Gellius heeft met sijn punt de harde steenen stucken gehouwen. Is ontbloot van tanden; maer in plaets van dien (gelijck Aelianus getuyght) met langhachtige scherpe beenen in 't verhemelt versien, door dien de stof van dien de groote van het zwaert schijnt verteert, en wegh genomen te hebben. De oogen zijn rondt, en uytpuylende met gaten voor deselfde. Heeft acht dubbelde kuwen. De rugh is uyt den asgrauwen zwart, en blinckent als zijde; den huyt is van dunne selfstandigheyt, wat dicker als als een uytgespannen vliesch; de buyck silverwit. Sy houden haer in Zee, en komen selden aen strandt. Worden overvloedigh gevangen ontrent 't uytsteekent hooft van Scilla, 't welck gelegen is by Sicilien, en Sophyrius aen 't uyterste uyteynde van Italien; en wort nu ter tijdt van de Schippers Spartivento genoemt. Aelianus getuyght, datse haer oock in den Donauw laten vinden. In 't Sucrinsche Meer binnen Deenmarken zijnse seer gemeen. Haer leeftocht is Vis, diese met haer snuyt doden, en eetense niet alvooren sy die met de scherpte desselfs doorboort hebben. In 't begin van de Hontsdagen wordense met de Waterpaerts-vliegh geplaeght ('t is een kleen dier als een Schorpioen, en in groote den Spinnekop gelijck) het welck haer soo pijnight, datse door benauwtheyt dickmael in de Schepen springen. Men seght, datse seer voor de Walvisch schricken, dien siende, als dan haer zwaert in de aerde, of wat plaets sy in Zee aendoen, steecken, en blijven alsoo met het hooft vast gehecht leggen. Nochtans kennen sy haer geweer, daerse mede gewapent zijn seer wel, want haer snuyt gebruyckense als een zwaert, met welckse dickmael de Portugese Schepen in de Indische Zee tot anderhalf handbreedt toe doorbooren. Men heefter een in de Middellantsche Zee, ontrent een Schip sien zwemmen, het welck hy met de snuyt half doorgeslagen hadde. Johannes Marius Kaetanius, die de vangst van de Swaertvisschen aen den Oever van Lokris bygewoont heeft, beuselt, verhaelt, en getuyght met de Bruten; dat dese Visschen de Grieksche van de Italiaensche Spraeck onderscheyden, en die niet vreesen, en voor dese vlieden. Wordt selden, of noyt gegeeten; wantse zijn droogh, en tay van Visch, en seer zwaer om te verteeren. Archistratus prijst de Byzantijnsche.
Den Stockvisch, van Rondeletius den gesprenckelden Asellus, en grooten Molva genaemt, heeft een aschgrauwen rug, met veel zwarte plecken gepleckt, een witten krommen buyck; sommighe hebben drie vinnen op de rug staen, andere eenige langwerpige spitse vinnen boven den rug langs tot de staert toe reyckende, een ontrent den aers beneden, en twee aen den buyck, den mondt vol tanden; en de binnenste deelen van Asellas, of Kabbeljauw gelijck.
Alle andere overgeslagen, zijn de alderberoemste, ende voornaemste soorten van Stockvisch tweederley, van welke de eene Lengen, en de andere Santen, hooger
Auteursrechtvrij
