Poëma vanden mensch

[p. 3]

Gvil. van Nievvelandt aenden wiisen discreten ende seer voorsinnighen Ioan Coomans Prince Van de Gulde van de Violiere.

DEn vermaerden Histori-scrhijuer Plutarchus verhaelt inde voor-reden van Paulus aemilius, ende Timoleon, dat alle andere leuens die hy beschreuen hadde niet en waeren om hem, maer om andere te leeren, dan dat dese soude dienen voor eenen spiegel, om hem seluen aen-te-stellen naer de ghedaente der deuchden van dese twee groote personagien, welcke beschrijvinghe van haere daden hy acht te wesen een vrindelijck handelen ende verkeeren met hun-lieden, recht of hy den eenen naer den anderen tot sijnent herberghde, om wt haere daeden te trecken dat weerdigh is gheweten te worden: oock mede dat hy door het overlesen der ouder historien ende beschrijuen deser leuens in sijn verstandt ontfanght de ghedenckweerdichste dinghen van voorleden tijden, die hem leeren te rughe stellen alle quade, traghe, ende oneerlijcke verkeeringhen. seyt daerom dickmael: ô Goden sou in de wereldt wel meerder vreught wesen, oft dat meerder cracht soude connen hebben, waer door de menschen haer ghebreken lichtelijcker souden moghen beteren.

[p. 4]

Ick oock (die in't licht ghebracht hadde, den ongheluckighen ende rasenden Saul met den boosen ende onsalighen Nero, niet om my, maer om andere te leeren, ende teghen te maecken het quaet dat in de ghene verborghen is, die haer af-sonderen van den wegh der deuchden) hebbe nu desen steruelijcken Mensch, door ghedurighe vermaninghe van onsen vrindt Francisco Sweertio, voorghebracht op het groote Toneel des ganschen werelts,niet om andere te leeren, maer om my seluen voor oogen te stellen, de swackheydt van dit ellendigh leuen, oock mede om af-te-snijden, niet alleen alle quade, traghe, ende boose verkeeringhe, maer alle schadelijcke beweginghe des ghemoets, die ons door onse steruelijcke natuere met onse menscheydt aengheboren is.

Desen Mensch dan, met alle sijne beweginghen, heeft my verstout, hem, buyten de leere Theocriti in het licht te geuen, die ghevraecht sijnde, waerom hy niet eenige schriften in het licht en liet comen, gaf voor antwoorde, dat hy het liet om dat hy niet en conde soo hy wilde, ende niet en wilde soo hy conde.

Maer ick my vertrouwende op het rijp, cloeck, ende ghesont oordeel van V.E. hebbe my het teghendeel-onderworpen, om desen Mensch, diens wegh seer moyelijcken is, ende dickwils door tempeesten hoogh ende leegh ghedreuen wort, onderdanigh sijnde twee teghenstrijdende eyghenschappen als nature ende vreese, V.E. op te offeren, versekert sijnde daer onthaelt sal worden als by eenen tweeden Mecœnas. Aristoteles wilt dat de volmaeckte vrintschap tusschen de goede ghevonden wort, ende tusschen haer die van eender consten sijn, welcke reden my vermaent dit Poema V.E. toe-te-eyghenen om de ghelijckheyt die wy te saemen hebben in het beminnen der vrije consten. Is dan de vrintschap als Plato seyt een over-een-cominghe van eenen ghe-

[p. 5]

duerenden wil; ende de vrucht van de vrinden het beminnen, soo waer het onbetamelijcken van my ghedaen desen Mensch yemant anders te beuelen, dan die hem weerdigher sal maecken door sijne vermaertheydt.

Martialis meynt dat sy groote dwaesheydt doen, die haer seluen aen haere vrinden gebieden, als of hy seggen wilde; de vrinden doen vrintschap sonder dat haer die gebeden wert.

Welcke reden my oock bedwonghen heeft, my niet in uwe goede geneghentheydt te beuelen, versekert sijnde dat ons oude vrintschap soo vruchtbaer is geweest dat daer geen ander vrucht af voort-comen en can, dan die ick door mijn beuelen soude connen versoecken.

Seneca schrijuende tot Lucillum, seyt dat alle reysen onvolcomen sijn als men ten haluen weghe blijft; maer dat het leuen volcomen is, indien het wel ende deughdelijcken wordt beleeft, dat oock gheene plaetse waer het selue soude moghen voleyndight worden onvolcomenheyt can geuen soo het eerlijcke voleyndight wort: maer wanneer het naer sijne natuerlijcke bewegingen in alle boosheden voortvaert, is het altijdt, ende tot alle plaetsen onvolcomen, ende de doodt de volcomentheydt van dit onvolcomen leuen.

Dit verhael ick om dat dit mijn Poema by naer ten haluen weghe was gebleuen, door het overlijden van uwe deughtsaeme saligh-rijcke huysvrouwe Maria vander Ast als mede van de eerbaere Leonora Stevr, huysvrouwe van Guilliam van Tongeren, voorwaer in dien by de Goden eenige dinghen fatael sijn, soo schijnt in dit wel eenighe fataliteyt te wesen, door dat dit Poema dat van het menschelijck leuen, ende steruen vermelt, door het overlijden van dese twee ieugdighe Persoonen soo lange verachtert is gheweest, doch ten lesten is het

[p. 6]

euen wel volcomen geworden; niet volcomen in const, maer in druck, niet volcomen in deught, maer in leer; niet volcomen in gheleertheyt, maer in vermaeninge; niet om te doen wanhopen, maer om te trecken, niet om te leuen, maer om te steruen, niet om doodt te blijuen, maer om met volcomenheyt in eewicheyt te rusten in den schoot der onsteruelijcker Goden.

Desen dan eyndende, houde ick op, niet om op te houden altijdt den uwen te blijuen, noch om een eynde te maecken van onse oude vrientschap: maer om het begin van een nieuwe te hechten aen de eynden van de voorgaende, op dat de keten van onse oude vrientschap soo lange wy hier leuen sonder eynde mach beuonden worden, bidde den Alderhoochsten V.E. wil geuen een lang ende geluckigh leuen, ende naermaels d'oneyndelijcke vreught, die naer alle tijden de saelighe sullen ghenieten voor haer voorleden deughden. Vale.

In Antwerpen 28. Meert, 1621.