De kleine pligten (4 delen)

XXVII. Brief.
Emilia P. aan Karolina M.

Zeist 14 April 1808.

Het antwoord hetwelk gij mij vraagt lieve karolina, wil ik u niet lang schuldig blijven. Ik treed dus aanstonds ter zake. Gij verwondert u daarover, dat ik het voorbeeld van den Heiland heb aanbevolen als moetende door ons nagevolgd worden, in eene zaak zonder twijfel van veel minder beduidenis dan er zaken voor hem bestaan hebben, in welke Hij zich lijdzaam gedragen heeft; maar ik vraag u vooreerst waartoe verpligt ons de belijdenis van het Christendom? alleen om deszelfs waarheden te bespiegelen? of om de ons door jezus gegevene lessen te betrachten? Is het tot de bespiegeling alleen, zoo behoeven wij slechts stil te zitten, veel stichtelijks te lezen, en niet, of volkomen naar ons welgevallen te handelen; dan, zulks kan ik niet gelooven te zijn wat er geëischt wordt, omdat er geschreven is, dat niet de hoorders, maar de daders des woords, zullen geregtvaardigd worden, en dat niet degenen die roe-

[p. 65]

pen Heere! Heere! maar zij die doen den wil des Vaders, in het Koningrijk der Hemelen ingaan zullen. Is het werken ons dus opgelegd, zoo moeten wij weten wat en hoe: tot die kennis zijn ons de voorschriften van onzen Heer dienstig en zijn voordbeeld toont er ons de uitvoerlijkheid van, ten minste in zoover het onvolmaakte, het volmaakte kan nabootsen. Nu vraag ik ten tweede: moeten wij wachten tot dat wij in juist soortgelijke gevallen zijn als die, waarin somtijds christus was, eer wij die voorgeschrevene navolging in het werk stellen? of moeten wij ons in alle kleine omstandigheden voorstellen, wat jezus, ware hij in dezulke geweest, gedaan zou hebben, en in overeenkomst met die voorstelling handelen? Mij dunkt waarlijk dat het laatste onze pligt is. Want aan den Zaligmaker was eene taak opgelegd, oneindig zwarer dan ooit aan eenig mensch gedaan werd, of worden zal; maar in het klein en naar evenredigheid van onze vermogens, ontmoeten wij dikwijls verzoekingen ten kwade, gelijkende naar die welke hij te bestrijden had. Bestrijden wij dezulke nu niet, zoo zondigen wij, als het voorbeeld des Heilands in den wind staande en verzuimen wij in kleine gevaren den noodigen strijd tegen het kwaad, welke reden is er om te vermoeden dat wij in hevigere aanvallen pal zullen staan? Ik geloof inderdaad dat men in het algemeen veel te weinig let op wat ik gaarne zou noemen het werkdadig Christendom; vele menschen redenenren allerfraaist over den Godsdienst, en roemen jezus als den besten zedemeester, maar komt het

[p. 66]

op handelen aan, geldt het door daden te bewijzen dat men een diep gevoel heeft van het verbindende van Gods woord en de lessen van christus. O! hoe vele tekortschietingen wordt dan de opmerkzame niet gewaar! en toch mooi praten en slecht handelen, wat doet dat af? immers niet met al. Ver dan van dat ik zou meenen mijnen Heiland te beleedigen, of zijne verdiensten te verminderen door mijn pogen, om in het klein in mijnen engen kring hem zooveel mogelijk te evenaren, ben ik overtuigd dat er niets zoo gering is of ik mag, ja moet mij afvragen: hoe zou wel christus in dezen gehandeld hebben? hoe doende zal ik het best zijn heilig voorbeeld volgen? Handel ik dan, ingevolge hetgeen mijn geweten mij antwoordt, zoo doe ik zeker wél, en bewijs ik ten minste, dat ik mij de bekwaamheid zoek eigen te maken, om, wierde ik tot het vervullen van zekere zware taak geroepen, die naar eisch volgens 's Heeren voorbeeld te vervullen. Christus toch wist wel dat hij tot menschen sprak, dat hij aan menschen zeide; volgt mij na; en tevens wist hij dat geen mensch zich ooit juist in zijne omstandigheden geplaatst zou zien; wat zou dan zijn zeggen en zijn toonen beduiden, indien het niet op onze dagelijksche bemoeijingen en gewone plaatsing in de wereld, toepasselijk ware? Voor vrouwen, die doorgaans nog veel minder dan mannen in zeer groote en zwaarwigtige gevallen tot kiezen en handelen geroepen worden althans, is het van het uiterste gewigt zich in kleine zaken het voorbeeld van christus voor oogen te houden en er zich naar te rigten; want doen zij

[p. 67]

dit niet, zoo loopen zij gevaar van dagelijks eenen verkeerden weg in te slaan, en zich de eer onwaardig te maken, van discipelinnen des Heeren te heeten. Voorts op hetgeen gij meent, dat wij menschen te zwak zouden zijn, om ooit iets te doen gelijk jezus het deed, antwoord ik in volle overtuiging, dit is zoo niet. Het is niet mogelijk dat christus, die evenzeer mensch en God was, van menschen iets zou gevorderd hebben, hetwelk hij wist dat zij volstrekt niet zouden kunnen uitvoeren. Maar hij heeft ons den adel onzer natuur getoond, ons een nieuw inzigt gegeven, omtrent de geestelijke kracht die in ons woont, onze verhevenheid boven alle andere levende schepselen beter dan eenig wijsgeer van den ouden tijd leeren kennen; ons geopenbaard, dat wij hier in eenen staat van voorbereiding tot een beter gezuiverder bestaan leven, en ons, ingevolge van dat alles, voorgeschreven zijn voorbeeld na te volgen, als zijnde dit iets, hetwelk wij (hoe gebrekkiglijk dan ook) kunnen indien de wil er toe bestaat. Dan die wil is dikwijls zeer zwak, en de mensch wendt gebrek aan kracht voor, om zijn gebrek aan lust er mee te verschoonen. Veel zou ik u tot staving van deze waarheid kunnen zeggen, maar mijn brief is reeds overlang. Indien hij u bevalt, indien gij verlangt mijne denkwijze over deze stoffe verder uitgebreid te zien, of indien het mij mogelijk is tot uwe zedelijke verlichting, opwekking of geruststelling iets bij te dragen, o mijne lieve! beschik vrijelijk over mij, en wees verzekerd dat ik u met de grootste bereidvaardigheid te wille

[p. 68]

zal zijn. - Dat uwe moeder zich zoo veel beter bevindt is mij regt lief. Zeker had ik u gaarne vergezeld om de proeven van de acoustique te zien, ik bedank u voor uw berigt daaromtrent. Ook had ik wel mede van de partij in Felix willen wezen, gij weet hoe veel ik van de muzijk houde, en buiten dat zou het gezelschap van Jufvr. derval mij aangenaam zijn geweest, waarom gij een vooroordeel tegen haar hadt opgevat weet ik niet; het zal mij lief zijn indien dit nu geweken is, en gij aan die arme vreemde eenige beleefdheid bewijst, zij is zeker uwer gunste waardig. Om hetgeen gij mij van dokter IJ. zegt heb ik gelagchen, het spijt mij dat hij ziek is, maar ik geloof daar geene de minste schuld aan te hebben: ik ben wel verzekerd dat hij evenmin om mij denkt dan ik om hem. Gij schertst toch? niet waar, als gij zegt daaromtrent iets te willen uitvorschen; ik hoop dat gij het niet in ernst hebt gemeend, want willende mij een' dienst doen, zoudt gij gevaar loopen mij bespottelijk te doen voorkomen. - Vaarwel mijne lieve! ik eindig zoo spoedig, of liever ik breek zoo eensklaps af, omdat mijn vader mij laat roepen, en ik later geen' tijd tot schrijven meer hebben zal.

Uwe emilia P.