Rhetorica, dye edele const van welsegghene

Inhoudsopgave

¶ Copie vander Priuilegien

¶ Tot den goetwillighen Leser.

Rhetorica in Vlaemsche, ghenomen ende ghecolligeert wt dye oude vermaertste Oratueren ende Rhetorisienen. Als Cicero, Quintillianus, ende meer andere. Ouerghestelt wt den Latijne in ghemeender duytscher talen. ¶ Uvat Rhetorica es.

¶ Eerst van die Inuentie.

¶ Van dye Dispositie.

¶ Van dye Elocutie.

¶ Van dye Memorie.

¶ Van dye Pronunciatie.

¶ Van die vroome voysen.

¶ Van die ghebrokene voysen

¶ Van het roeren des lichaems.

¶ Van die ses deelen der Inuentien. Ende eerst van Prohemie.

¶ Van die Insinuacie.

¶ Die condicien van een goede Prologhe oft insinuatie.

¶ Anders seuen conditien, diemen so wel in die Prologhe, als in die Insinuatie schouwen moet.

¶ Van dat tweede deel der Inuentie, Te wetene, die Narratie.

¶ Van die drie condicien van een goede Narratie.

¶ Van dat derde deel der Inuentien ghenaemt die diuisie.

¶ Van dat vierde deel der Inuentie, dwelcke is die Confirmatie.

¶ Van dat vijfste deel der Inuentie gheseyt die Refutatie.

¶ Van dat seste deel der Inuentie, twelcke es die Conclusie.

¶ Van die drie manieren van Causen int generale.

¶ Van die eerste maniere van causen, oft saken diemen heet betoochsaem.

¶ Van die tweede maniere van Causen, die gheheeten wordt beraedtsaem. ¶ Deliberatinum Genus.

¶ Exempel van die cause beraetsaem.

¶ Van die derde maniere van Causen gheheeten Iudiciael oft iugierlijck.

¶ Van die drie manieren van Causen Iudiciael.

¶ Van die eerste maniere van Causen Iudiciael, diemen coniecturael noemt.

¶ Die eerste manier van confirmeren in een cause coniecturael.

¶ Die tweede maniere van confirmeren in Causen Coniecturael.

¶ Die derde maniere van confirmeren in Causen coniecturael.

¶ Die vierde maniere van confirmeren in Causen coniecturael.

¶ Die vijfste maniere van confirmeren in Causen coniecturael.

¶ Die seste maniere van confirmeren bi approbatien in causen coniecturael, metgaders die reprochen vanden verweerder ende die refutatie vanden heesscher.

¶ Exempel van een cause oft questie coniecturael.

¶ Van die tweede manieren van causen Iudiciael, die welcke Iudiciael gheheeten wordt.

¶ Van die eerste maniere van causen Iuridiciael, bi simpelen bekennen.

¶ Van die andere manieren van Causen Iuridiciael, alsmen yet anders allegiert in manieren van defensie.

¶ Van die Comparatie.

¶ Van eenen anderen die schult oft cause van der misdaet op te legghene.

¶ Een ander exempel.

¶ Van die nootsakelicheyt.

¶ Van die Ignorantie.

¶ Van dat ongheluck.

¶ Van simpelijc om gratie te biddene.

¶ Van dye derde ende laetste maniere van Causen Iudiciael gheheeten wettelijck.

¶ Van het ghescrifte, ende den wille oft meeninghe vanden scrijuere.

¶ Van die contrarie wetten.

¶ Van die twijfelachtighe scriftueren.

¶ Van die diffinitie.

¶ Van die wederlegghinghe by exceptien.

¶ Van die ghelijckenessen met anderen wetten.

¶ Watmen doen oft laten moet om een redene te verchieren, ende heerlijck wt te legghene.

¶ Watmen doen sal om chierlijck, statelijc ende heerlijck te sprekene.

¶ Noch andere manieren, om die redene te exorneren, dats verchieren, by een bedecte maniere van sprekene, te wetene als die redenen ende woorden anders verstaen worden, dan si luydende zijn, twelcke geschiet in diuersche manieren, als hier naer volcht.

¶ Hier naer volghen dye argumentatien de welcke een yeghelijc goet Rhetorisien schuldich es te wetene, om bi dien zijn reden, sprake, oft vertooch, constelijc te formeren, exorneren, ende proberen, En zijn wederpartije subtijlijck te refuteren ende begrijpene. By dien sullen wij ons weten te wachtene, van te langhe op een plaetse te blijuen, van weder ende wederomme op tselue te vallene, van achter te latene tghene dat wij begonnen hebben, ende van onghetijdelijc van een propoost opt ander te lopene. Biden welcken ooc wij sullen moghen onthouden wat wij in elcke plaetse gheseyt hebben, Ende die audituers sullen duer dye goede ordinancie ende deelinghe van elcker argumentatie, al tselue moghen verstaen, onthouden, ende wech draghen. ¶ Van die argumentacie de welcke perfect oft vulmaect ghenoemt werdt.

¶ Exempel van die argumentatie perfect.

¶ Hoe die ghehoornde argumentacie mach begrepen wesen.

¶ Van dye vitien oft ghebreken die welcke in die argumentatien ghebueren moghen.

¶ Hoe die propositien gheuonden werden.

¶ Van die principale ghemeene plaetsen wt den welcken die redenen, argumenten, confirmatien, approbatien, refutatien, exornatien, ende amplificatien ghenomen werden.

¶ Van die plaetsen Reeil, dat es aengaende den saken.

¶ Conclusie.

¶ Dit es een Vocabularius van sommige vreemde wtlantsche termen oft woorden, diemen onder ons Vlaemsche sprake dagelicx vserende es. ¶ Prologhe.

¶ Hier naer volgen die vreemde Termen.