Brieven. Deel 9. Te Wiesbaden 1870-1875

XXXVII.

Wiesbaden 4 Sept. 1873.

Waarde Funke, Gelyk met dezen gaat proef

[p. 263]

van vel 11. Proef, revisie, en de zeer mooie schoone vellen (ik heb reeds tot 8) alles gaat perfect, dunkt me. Op blz. 93 regel 3 is 'n foutje gebleven - ‘gewezen’ en ‘genezen’ moest er staan - maar dat is menschelyk. Met het geheel moet ge, dunkt me, eer inleggen. Ik hoop en ... verwacht dat ge tevreden zult zyn met het debiet. Ik wensch u hartelyk satisfactie toe (en wat ruim als 't kan) van uw eeuwig betalen en uitschieten. Zeer goed begryp ik dat ik niet de eenige ben die u plukt. Papier en druk moeten ook betaald worden. Toch ben ik gerust dat ge later 'n goed eigendom aan dat alles zult hebben.

Ronduit gezegd, heb ik 't, in dezen bundel vooral, wel wat op debiet toegelegd. Op kommando iets te leveren kan ik niet, maar myn eigen stemming bracht mee, de kopie nu eens zoo te maken dat ze ook voor pleizierlezers pikant was. Gewoonlyk stoor ik me daaraan niet, maar ik zou 't prettig vinden als me dit nu eens gelukt was. En, zoo ja, dan moet men ook vorige bundels koopen. Dat de aaneenschakeling van de Ideen menigeen van koopen afhoudt, is begrypelyk. Maar hier tegen-over staat dat ze anderen dwingt tot completeeren. In allen geval hoop ik dat, na m'n dood vooral, het geheel voor u behoorlyk waarde hebben zal. Dit is my

[p. 264]

'n prettig denkbeeld. Ik zit nu al in agitatie, wie dan corrigeeren zal, en een en ander dat fautief is in m'n eigen werk, verbeteren? Denk aan Roorda. Die is 'n goed litterator, en 'n braaf mensch.

Dat ik u schryf is uit luiheid en omdat ik koude voeten heb, die my onwel maken. Ook wou ik u wat ophelderen over die seurige Mill. Studien. Neen, die Studien zyn niet seurig, maar 't uitgeven daarvan. Ziehier wat daarachter zat.

Ge hebt gelezen hoe de auteur aan dien gnoom (gnoom = weter) middel vraagt om aan geld te komen.

(ik namelyk heb geld noodig. Niet van u, geen kopie-honorarium, dit is voor 't dagelyksche en ik ben er mee tevreden. Maar ander geld, méér. Om vry man te zyn, en om... enfin, lees wat ik aan Adolf zeg, maar daar noem ik alles niet!)

En die wetende, verstandige Adolf kapittelt me, en laat me 'n tydje tobben met allerlei wanbegrip en misverstand. Hy dwingt me m'n denkvermogen te oefenen. Maar zie, ik wilde aan dat alles 'n praktisch slot hebben, en dit kon wel. Ik laat me door die gnomen bevelen: schep waarde, als je dichter bent moet je dit kunnen! (Zeer waar!)

Dit doe ik dus. De vraag bleef echter hoe

[p. 265]

waarde te scheppen zóó dat ik zelf er iets van kreeg? Dit bleek moeilyker dan de hoofdzaak. Daarover peinsde ik drie jaar. En ik meen ook het middel daartoe gevonden te hebben.

Of 't beroep op Loyauté etc. (zie circulaire) [namelyk de circulaire die op 't slot van Mill. Studiën is opgenomen.] 't bedoeld effect heeft, is me eigenlyk onverschillig. Ik heb 'n middel achter de hand om de zaak vruchtbaar te maken ook ten mynen behoeve. Dit zal later blyken.

Maar intusschen kon ik die Mill. Studien niet sluiten voor ik wist hoe ik dan handelen zou, en daar de heer Waltman (zeer ten rechte waarachtig!) aandrong op slot, moest ik daarin een decisie nemen, 't Was me een ware graat in de keel. Net 'n schaakparty waarby men 't eene stuk niet kan verzetten om 't andere, en... 't andere niet om 't ééne!

Nu is die graat er uit! Ik weet hoe ik te doen heb, als de loyauté etc. afwezig blyven van 't appel, 't geen te verwachten is. Ik ben niet gewoon 'n schaakparty waarby ik tyd van denken heb te verliezen. Geduld is hoofdzaak, geduld om exact te denken.

Zie zoo, m'n geweten is in rust, nu ik u een en ander heb uitgelegd (O, ik had veel meer, maar gun me den tyd niet. Ook over Atjin!)

[p. 266]

Maak u gereed veel kopie te ontvangen, want èn voor hier èn voor Italie heb ik veel noodig. Ik moet snel werken. Ik weet nog niet waar ik 1⁰. Oktober belanden zal [het huis waarin wy woonden, Schillerplatz 4, zou afgebroken worden; we moesten dus verhuizen] en in Italie is ook veel noodig. Dit zend ik met pleizier. Enfin, ik ben wel, en hoop alles te klaren.

Hartelyk gegroet, t.t. D.D.