Volledige werken. Deel 21. Brieven en dokumenten uit de jaren 1881-1882

[23 maart 1881
Verslag voordracht Zaandijk in de Zaanlandsche Crt.]

23 maart 1881

Verslag van de voordracht van Multatuli te Zaandijk van 19 maart in de Zaanlandsche Courant, no. 102. (G.A. Zaandam; fotokopie M.M.). Fragment.

- Men schrijft ons uit Zaandijk: (....) de wording of, volgens spreker, het gewordene van alles te behandelen, is voor eene bijeenkomst ook van vele dames, wel eene delicate zaak, en te verwonderen was het dan ook niet dat, hoe kunstig de spreker sommige gevallen onder woorden trachtte te brengen, het uitgedrukte menigmaal maar zoo zoo oorbaar was om het hier te berde te brengen.

Multatuli schijnt machtig ingenomen te wezen met zijn ongeloof; anders, waarom er mede gebrald bij velen, wien het geloof heilig, dierbaar is; doch sprak hij een woord van het gewordene van het ongeloof? Wel hoorde men de bewering op gezag ‘van’ en dus

[p. 235]

geloof ‘in’ anderen, dat bijv. de mensch vóór zijne menschwording de potsierlijkste gedaante-verwisseling ondergaan moest. Bracht spreker u menigmaal een glimlach om de lippen, en stemde hij u soms onwillekeurig tot eene ernstige gedachte; dat beloven om een en ander van het aangeroerde wel eens later uitvoeriger te zullen behandelen; dat afbreken met ellenlange tusschenzinnen; dat verwijzen nu en dan naar zijne ‘ideeën’: dat gestadig springen van hak op tak; zie dat alles liet u met al uwe ‘weldenkendheid’ te onbevredigd om te kunnen verzekeren eenige waarlijk genotvolle oogenblikken aan luisteren ten beste gegeven te hebben.