Volledige werken. Deel 19. Brieven en dokumenten uit de jaren 1878-1879

[15 april 1879
Aantekeningen voordracht]

15 april 1879

Aantekeningen gebruikt bij de voordracht over ‘Filantropie’ te Zaandam. Twee stroken papier van 330 × 101 en 330 × 102 mm., waarvan de eerste alleen aan de voorzijde en de tweede aan beide zijden geheel beschreven. Het kursief gedrukte betreft passages in potlood. (Map Voordrachten, nr. 7 en 8. M.M.)

Filanthropie
opinie kwetsen. Eerbied? -
niet doceeren moed geven om te denken -
etymologie menschenliefde

filanthropie

charite

amour du prochain -

modewoord } material^e -

kunstterm }

Instandhouding Maatschappy is phrase

wysgeeren wetgevers

Vrees. (slaven, Heloten)

mixtum Liefde. Christus

wat gy niet wilt &c

Leviticus of Deut.

Heb lief = nudum p

Rebekka!-

Liefde moet uitvloeisel zyn, geen gebod, dus gegrond op gezond verstand -
myn wysbegeerte.

welbegrepen eigenbelang

heb     Hoe wèl te begrypen?
uw     studie natuur der dingen
naasten     geen groene
lief als Uz     Jehovah Zeus Isis

Jupiter Wodan -

[p. 899]

 

opklimming der soorten

 

eenheid in de natuur   volledige kathechismus

 

alle wetenschappen   analyse synthese

 

dus ook:

 

hygiène

 

staathh. kunde

 

paupe-     staatkunde

 

risme     zedelykheid

 

eigenbelang

 

genot of welstands leer -

 

Stipt rekenen! het meest genot voor allen. -

 

uit de natuur leeren wy dat we moeten streven naar genot en niets geeft

 

meer genot dan 't meedeelen van geluk -

 

Alzoo de armen geven?

 

O neen. (Jezus en ryke jongeling speciaal geval) -

 

Hoe dan. Eerst: hoe niet? Valsche filanthropie

 

oefening in gezond verstand, geen: Valsche filanthropie

 

spotvorm. Elke deugd &c-

 

valsch ten-gevolge van:

 

sensiblerie, overgevoeligheid

 

arme negers

 

sigaren spitsjes

 

zoeterige traktaatjes

 

geen genots- boterham aan arm kind

 

verhooging Kleinzeerigheid. (ieder

 

beoordeelen naar z'n

 

eigen standp)

 

doodstraf

 

gebrek aan praktischen zin

 

Brand     neem

 

watersnood     land

 

1000

 

man voeden

 

Peabody

 

hulponderwyzer

 

wast en     (oude verbond)

 

vermenig -

 

vuldig

[p. 900]

 

Mozaische wet

 

gooi Coronel

 

onzedelyk   Huwelyken

 

komedies     (dot)

 

aanwas bevolking

 

geen genotsverhooging

 

Huichelary, belang en jacht op Po -

 

vertoonzucht   pulariteit

 

Suringar (K. Ris)

 

haringsla

 

Titus

 

Kermissen

 

speelbanken

 

America   slaverny. Hector. blanke

 

Engeland          slaven

 

geen genotsverhooging

 

chauvinistische opwinding

 

weeshuis   de Nederlander is weldadig

 

inl. hoofden   romanweldadigheid

 

wys my de   Wilhelmina

 

plaats

 

godsdienst huwelyk reeds gemeld

 

religie = goede werken

 

Labre     hemel verdienen

 

Peabody^1. aalmoezen (Kalif^1.)

 

legaten

 

godshuizen     liefdadigheid pestbuil

 

wroeging     van t geloof

 

geen genotsverhooging!

 

gevolgen valsche filanthropie

 

bestendiging van 't pauperisme

 

bestendiging pauperismus

 

middeleeuwen

 

Urk ½

 

Amsterdam ⅓

 

Engeland   kapitaalvorming

 

(spaarbanken)

 

afzichtelyke armoede

 

in hoofdsteden     St Giles

1. Doorgestreept.

1. Doorgestreept.

[p. 901]

 

ook platteland. Bladel -

 

armoede prostitutie   (Stamkart) -

 

Menschenliefde, maatstaf: meest genot uitrekenen

 

finantieel oorbaar

 

gereedschap

 

stipt recht

 

vragen: wat morgen?

 

schynbaar wreed, uitroeien

 

als: philloxerā -

 

terug tot natuur. Kathechismus -

 

liefderyk nut oordeel.

 

soms schynbaar wreed.

 

terug op welbegr. eigenbelang

 

wat niet leefbaar is, moet sterven -

 

Ieder filantroop in zyn kring

 

huisvader & huismoeder voor kinder. en bedienden

 

(kindermishandeling!)

 

ambtenaar (publiek)

 

koopman (vervalsching)

 

staatsman (Bulgarye

 

allerlei wetjes     effekten)

 

geen recht aan Havelaar

 

geleerde: voedsel

 

kachels

 

entomoloog: ongedierte -

 

by gelykheid (absurd) is ieder arm -

 

altyd armen, maar niet afzichtelyk -

 

ware gelykheid: ieder de plaats die hem past -

 

Beschaving niet juist lezen & schryven

 

maar de ware (van Houten) -

 

ware filantr.: eerlykheid au banquet de la vie -

 

gouden eeuw onmogelyk! Maar streven naar verbetering

 

is plicht. Wie dat doet, sterft wel. Zyn werken &c -