Volledige werken. Deel 19. Brieven en dokumenten uit de jaren 1878-1879

[2 april 1879
Verslag voordracht Sneek in de Sneeker Crt.]

2 april 1879

Verslag van de voordracht van Multatuli te Sneek van 28 maart in de Sneeker Courant, no. 27. (G.A. Sneek; afschrift M.M.)

Sneek, 1 April.

Dat de belangstelling in de lezingen van Multatuli, den gevierden spreker en denker, den genialen schrijver van Max Havelaar, geenszins verflauwt, maar integendeel nog steeds toeneemt, bleek hier jl. Vrijdag avond op nieuw uit de talrijke schare hoorders en hoorderessen, die, zoowel van hier als elders, in de Concertzaal was opgekomen, om te genieten van het door hem gesproken levend woord.

‘Eénheid in de natuur, in 't bijzonder als handleiding en hulpmiddel tot het beoefenen onzer verplichtingen’, was het veelbeteekenend onderwerp zijner rede. Die éénheid in de natuur blijkt, volgens spreker, zoowel in het lagere als hoogere. Wel wordt zij voor 't oogenblik nog vaak slechts oppervlakkig waargenomen, maar men zal wellicht later tot de overtuiging komen, dat die éénheid overal bestaat. Reeds nu leert de wetenschap ons, hoe, bij eene ontleding van de meest uiteenloopende zaken, dikwijls dezelfde stof gevonden wordt; en door verschillende voorbeelden toonde spreker aan, hoe wij overal dezelfde methode kunnen opmerken, als de natuur iets samenstelt.

Wat van de stof geldt, geldt evenzeer van de ‘onstof’, van de denkbeelden, waarin diezelfde eenheid wordt aangetroffen; wat spreker o.a. uit het ontstaan van talen en tongvallen trachtte te bewijzen. De stiptheid, de arbeidzaamheid en de rechtvaardigheid der natuur, moest voor ons een richtsnoer zijn voor ons streven naar volmaking. Geen stelsel van zoogenaamde wijsge-

[p. 840]

ren, geen zoogenaamde godsdienstige betoogen, zouden het horror vacui kunnen aanvullen - wat evenmin op stoffelijk als geestelijk gebied kan worden geduld. - Zoowel bij het kind als bij den volwassen mensch bestaat behoefte aan vulling, evenzeer op stoffelijk als geestelijk gebied.

Alleen de natuur, de ‘almachtige’, de ‘alwijze’, geeft ons het antwoord op de vraag; wat wij moeten doen om gelukkig te worden.

Ziedaar, in hoofdzaak - wij hebben slechts kunnen aanstippen, en maken ook niet de minste aanspraak op volledigheid of juistheid van rangschikking, - de inhoud van sprekers rede, die ook thans weer uitmuntte door een rijkdom van gedachten en beelden, zooals een Multatuli die slechts geven kan.