Volledige werken. Deel 19. Brieven en dokumenten uit de jaren 1878-1879
(1989)– Multatuli–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 756]
| |
Herinneringen aan een tijd van bijna drie kwart eeuw geleden zijn zeer vaag, maar de gevoelens die Multatuli in mijn jeugd opwekte, kan ik nog geheel navoelen. Het was vóór 1880 dat mijn zuster en ik de eerste maal naar een ‘lezing’ van Multatuli gingen in een zaal in Middelburg waar wij de enige meisjes waren. Hij sprak over het ‘Horror vacui’, de afkeer van het ledige, het hunkeren van de ziel naar voedsel. Dit was een gebeurtenis in ons leven. Ik zie hem nog opkomen, een gelaat doorploegd met groeven. Daar hij een trap was opgegaan moest hij, de asthmalijder, eerst enige tijd diep adem halen. Dan begon hij zijn improvisatie. Zijn enigszins fletse, maar dromerige zienersogen zagen uit over het publiek heen; toch greep hij hun aandacht en hield die vast, gespannen tot het einde toe. Zijn rede, overrijk aan beelden en gedachten, voerde op talloze zijwegen, die echter altijd weer op hun uitgangspunt terugkwamen. Hij bracht je als 't ware in een door zon helder verlicht landschap waar een frisse wind alle schadelijke dampen wegvoerde. Dan weer was hij l'Orateur funèbreGa naar eind1. zoals een Frans blad hem betitelde, hij appelleerde aan je geweten, hij schudde je door elkaar. Hoe kon je vrede hebben met zoveel onrecht en vooroordeel, zoveel inbreuk maken op natuur en waarheid! Wij kwamen thuis, overvol van indrukken en sindsdien beheerste de studie van Multatuli's werken ons denken (....) |
|