Volledige werken. Deel 18. Brieven en dokumenten uit de jaren 1875-1877

[18 maart 1876
Correspondentie in de Nieuwe Bijdragen]

18 maart 1876

Correspondentie in de Nieuwe bijdragen ter bevordering van het onderwijs, no. 12. (U.B. Leiden; fotokopie M.M.)

Eene uitspraak van den heer A. van Otterloo.

Het volgende werd voor eenigen tijd door mij aan de redactie van ‘Ons Onderwijs’ gezonden:

Aan de Redactie van ‘Ons Onderwijs.’

In n^o. 4 van ‘Ons Onderwijs’ komt in het artikel ‘Open antwoord op een open brief’ op de eerste kolom van pag. 2 de volgende zinsnede voor:

‘Wij willen onze Nederlandsche jeugd niet opgevoed zien tot sentimenteele droomers en nufjes, maar ook niet tot neuswijze vuilikken, wier hoogste idealen gevonden kunnen worden in de zoogenaamde Ideeën van Multatuli.’

Was het stuk, waaraan ik deze aanhaling ontleen, geteekend, dan zou ik mij niet vermoeien met er wat tegen te schrijven; want al ben ik een vereerder van Multatuli als den vertegenwoordiger van het vrije denken, zoo ben ik toch niet geroepen het tegen iedereen op te nemen, die hem mocht willen uitschelden. Multa-

[p. 315]

tuli heeft mijne verdediging ook niet noodig. Maar het is hier een ander geval: we hebben hier te doen met een artikel, uitgaande van de Redactie van ‘Ons Onderwijs, orgaan van het Nederlandsch onderwijzers-genootschap.’ Dat ik dit mag aannemen, bewijst de aanhef van het artikel ‘Open antw.’ in n^o. 1 van hetzelfde blad. Met eenig recht kan dus zulk een artikel beschouwd worden als de uitdrukking van het gevoelen van een groot deel der onderwijzers, en - daartegen wensch ik ernstig te protesteeren. Men moge over Multatuli oordeelen zoo men wil, dat hij een groot denker is, staat vast; tegenvoeters zelfs erkennen dat ten volle. En nu meen ik dat zelfs het Hoofdbestuur van N.O.G. of de commissie van redactie uit haar midden, uit welke bekwame mannen die ook moge bestaan, geen recht heeft te spreken van ‘de zoogenaamde Ideeën van Multatuli.’

Over ‘vuilikken’, waartoe ik zoo vrij ben ook mijzelven niet te rekenen, wil ik niet eens spreken.

Ten slotte noem ik de handelwijze om - niet, Multatuli te bespreken en te veroordeelen - maar hem in 't voorbijgaan een' schop te geven, onwaardig.

Den Haag, 1 Maart 1876.

J. Schippers.

Hierop ontving ik het volgend schrijven:

Amsterdam, 10 Maart 1876.

Weled. Heer J. Schippers, te 's-Gravenhage.

Waarde Heer!

Als tijdelijk hoofdredacteur van ‘Ons Onderwijs’ neem ik de vrijheid u te berichten dat de Redactie in N^o. 6 van het Blad onder de Correspondentie het volgende zal plaatsen:

De Heer J. Schippers te 's-Gravenhage verlangt plaatsing van een schrijven, waarbij eene uitdrukking op bladz. 2, kolom 1 van N^o. 4 van dit blad, beginnende; ‘Wij willen enz. tot Multatuli’ wordt afgekeurd. De Redactie moet echter ons geacht medelid berichten dat zij de missive niet kan opnemen omdat ons blad geen ruimte heeft en niet bestemd is voor het voeren van een Multatuli-debat. De schrijver van het geïncrimineerde stuk, de heer Van Otterloo, neemt de volle verantwoordelijkheid op zich en zal den Hr. S. te woord staan wanneer hij zijn brief elders zou willen plaatsen.

[p. 316]

Ten gevolge daarvan geloof ik u verschuldigd te zijn het gezonden schrijven u hiermede beleefdelijk terug te zenden.

Hoogachtend

Uw dienstv. dienaar,

H.W. Bloem.

Hierbij heb ik alleen dit te voegen: De heer Van Otterloo vergist zich zeer, als hij meent dat ik met hem in welk blad dan ook, in een ‘Multatuli-debat’ zal treden. Daartoe ben ik ten allen tijde bereid, maar alleen met hen die daarbij geene leelijke woorden gebruiken, stellig niet met iemand, die handelt zooals de heer Van Otterloo gedaan heeft. Ik heb alleen een' volzin uit ‘Ons Onderwijs’ wat meer algemeen bekend willen maken - hij was misschien veler aandacht ontsnapt - en daarover mijn gevoelen gezegd. Aan hen, die de onderwijsbladen lezen, blijft nu het recht te oordeelen, of ik al dan niet de waarheid zeide, toen ik het woord onwaardig gebruikte.

J.S.

naschrift. - Even voor het afdrukken ontvang ik de volgende curieuse briefkaart:

‘Het antwoord in de Correspondentie van O.O. na raadpleging door mij gesteld en u medegedeeld, zal niet afgedrukt worden. Ik heb tegenbevel ontvangen’.

H.W. Bloem.