Volledige werken. Deel 16. Brieven en dokumenten uit de jaren 1873-1874

[26 september 1874
Artikel in de Zaanlandsche Courant]

26 september 1874

Artikel in de Zaanlandsche Courant, nr. 26. (Gemeente-archief Zaanstad; fotokopie M.M.)

De Sneeker Courant heeft, in een oogenblik van het welmeendendst enthousiasme, nog eenmaal de aandacht gevestigd op het steeds nog niet herstelde onrecht, aan den heer Douwes Dekker gepleegd. Zij heeft zelfs gehoopt dat er bij dit Ministerie lust en kans zou bestaan om aan Douwes Dekker een schitterende voldoening te geven; in welken vorm dit naar haar oordeel zou kunnen geschieden blijkt niet geheel duidelijk. Of wil zij D.D. den heer van Goltstein als Minister van Koloniën doen vervangen, wanneer deze eventueel lust mocht gevoelen, den al te zwaren last van zijn schouders te wentelen?

Wil zij hem secretaris-generaal maken?

Er behoort moed toe om een artikel te leveren met een portee als die van onze radicale Sneeker. Immers ook zij weet wel dat men niet bepaald op applaudissement van het publiek moet rekenen, als men den handschoen voor Douwes Dekker opneemt. Multatuli, den mooischrijver, dat gaat nog, dien geeft men kwartier, men verslindt zelfs zijn geschriften, met voorbehoud altijd van het genoegen hem nooit te noemen, vooral niet te citeeren; maar Douwes Dekker, den gewe-

[p. 744]

zen adsistent-resident in Indië, die uit eergevoel zijn eervol (ja, waarlijk eervol!) ontslag nam, dien admitteert men niet, zelfs in geen couranten-beschouwing.

Heb dan ook maar geen goeden moed, brave Sneeker, dat uw stem gehoor zal vinden. Douwes Dekker zal wel als banneling van zijn vaderland op vreemden bodem mogen sterven, zonder ooit de gelegenheid te hebben gehad om als Minister van Koloniën of als Secretaris-generaal al te veel kwaad uit te voeren.

Laten we ons troosten met de gedachte, dat Douwes Dekker zelf niet meer voor zulk een post zou wenschen in aanmerking te komen. Voor zulk een amende honorable is het te laat geworden! Recht aan zijn zaak en aan zijn persoon te doen is nu eenmaal ook voor dezen grooten tijdgenoot voor de geschiedenis weggelegd.

Overigens, wat kon het schoon geweest zijn voor ons volk om door hem voorgegaan te worden in de discussie en oplossing der maatschappelijke en koloniale vraagstukken. Het is niet practisch geweest van de Nederlanders dezer dagen, zoo weinig egards voor Multatuli te hebben gehad.

Zijn krachten hadden meer actueel resultaat voor het volk kunnen leveren, als men hem niet als out-law had geïgnoreerd: want de Kamper Courant moge zeggen wat zij wil, men moet ziende blind zijn of complice in de tactiek om te beweren dat Multatuli niet genegeerd wordt en dat het alleen de questie voor de publicisten is het gevaar te ontgaan, om ‘te zeer voor Multatuli het wierookvat te zwaaien.’

Och neen, waarde Sneeker, laten we ons tevreden stellen met, waar wij kunnen, op het gehalte van zijn geschriften te wijzen: Multatuli's waarde ligt toch bij een volgende generatie; maar door deze zal hij ook glansrijk gerehabiliteerd worden.

Het zal zijn vele leerlingen onder het jongere Holland aangenaam zijn te zien, dat thans een nieuwe uitgaaf van zijn IIIden en IVden Bundel Ideeën het licht ziet, voorzien van noten, door den schrijver thans er bij gevoegd.

De bundels bevatten zijn verhandeling over ‘Vrije Studie’, zijn opmerkingen over het houden van publieke voordrachten, de voortzetting zijner prachtige zielkundige novelle Wouter Pieterse, enz. enz.

Helaas! de Vde Bundel zijner Ideeën, waarin zijn meesterstuk

[p. 745]

‘Vorstenschool’ is opgenomen, is uitverkocht. Wanneer zal de heer Funcke ons daarvan een nieuwe editie bezorgen?

Aan hen, die lust gevoelen een waardig en kalm oordeel over Multatuli van een gewoon on-excentriek man te lezen, van een man met wien ook heeren publicisten als een autoriteit zullen hebben rekening te houden, bevelen wij de lectuur van een brochure aan, getiteld: Een Zaaier, door C. Vosmaer. Het zijn de gecompleteerde beschouwingen die vroeger als feuilleton in het Vaderland zijn opgenomen, en waarop ook indertijd door ons gewezen is.