Volledige werken. Deel 15. Brieven en dokumenten uit de jaren 1872-1873

[31 mei 1873
Vlugmaren in de Ned. Spectator]

31 mei 1873

Vlugmaren door Flanor, in De Nederlandsche Spectator, N^o. 22. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.) Fragment.

Flanor: in deze jaren schuilnaam van C. Vosmaer.

Bilderdijk, die het in deze voorbeelden van kakologie hard te verantwoorden heeft, tegen wien tegenwoordig de storm van alle kanten opzet, is ook door Multatuli in de twee jongste bundels Ideeën krachtig aangepakt. Multatuli heeft daarin de boeiende geschiedenis van Woutertje weer opgevat. Wie een roman verwacht, zal teleurgesteld worden, want de prenten die Wouter te kleuren, de boeken die hij te lezen krijgt nemen alras de overhand. En zoo wordt ook Bilderdijk's Floris de V onder handen genomen. Dit ongelukkige treurspel, in weinige dagen voor een gelegenheid gemaakt en dat trouwens door niemand mooi wordt gevonden, is het voorwerp van een kritiek, die er met treffende juistheid en geest een Marsyas-executie over uitoefent.

Minder juist is het, geloof ik, als Multatuli zegt, dat Bilderdijk noch altijd door millioenen vereerd wordt. Zelfs bij reputatie wordt hij vrij algemeen voor vervelend en onleesbaar gehouden. Dit oordeel

[p. 780]

is echter overdreven. Er zijn en blijven stukken, of liever gedeelten van stukken, in zijn veel te talrijke werken die inderdaad schoon zijn. Vooral onder zijn prozastukken is veel dat de aandacht onwaardig is; zijn proza is misschien beter dan zijn poëzie. Maar populair, zelfs algemeen bekend, is Bilderdijk nooit geweest en als men nu de in 1860 geschreven artikelen van den heer Busken Huet in den Spectator weer leest, zal men daarvan de gronden beseffen en beamen. Ongetwijfeld evenwel is de Floris de V een mislukt ding. Zelfs moet men toegeven dat de daarop uitgeoefende kritiek verder rijkt dan dit treurspel en wel degelijk Bilderdijk's kunst en poëzie en methode in haar beginsel treft. Hare gebreken, die de gebreken zijn van een groot deel der hollandsche poëzie, aan te toonen, is thans een noodzakelijk werk. Een diepgaande en heldere studie over dat onderwerp zou voor onze letteren, voor onze jonge schrijvers van groot nut zijn. Ik hoop dat Multatuli deze studie voortzet en eens, scherp en klaar, zooals hij 't kan, aantoont waarin de onvruchtbaarheid van al die soort van poëzie en kunstleer gelegen is.

De heer Jonckbloet heeft een tweede uitgaaf van zijn Geschiedenis der nederlandsche letterkunde gegeven, veel verrijkt en verbeterd. Het hoofdstuk Anna Bijns, onder anderen, is uit tot dus ver ongebruikte handschriften op allerbelangrijkste wijze vermeerderd. In zijn tweede noch niet verschenen deel, is ook Bilderdijk aan een geheel nieuw onderzoek onderworpen en daarop is mijn nieuwsgierigheid nu zeer gespannen. We moeten in 's reine komen met dezen man en hebben er behoefte aan dat de nieuwere kritiek dien mensch, kunstenaar en geleerde, ons op betere wijs leer kennen dan we noch doen.

Een ding spijt me, - dat Bilderdijk dood is. Want ik zou wel eens hebben willen lezen den Niagara van vloekende, razende epitheta en kwalifikaties die zijn ook daarin zoo welig vloeiende woordenbron zou doen bruisen tegen het vorschgekwaak der onverlaten die hem thans durven bedillen.

t.t.

Flanor.