Volledige werken. Deel 15. Brieven en dokumenten uit de jaren 1872-1873
(1983)– Multatuli–
Auteursrechtelijk beschermd[24 maart 1873
| |
[pagina 695]
| |
‘Mogelijk beoordeel ik mijn Vaderland verkeerd, (en dit hoop ik van harte) maar ik geloof dat er nog menig jaartje zal moeten verloopen, eer het begrijpen zal wat het door kunst en beschaving wezen kan en wezen moest, eer het, meegesleept door de toenemende vermenging der volkeren, door vreemdelingen genoodzaakt zal worden, om gelijken tred te houden met de minder bevoorrechte landen, die het vóor had moeten gaan in kunsten en wetenschappen, wijl het toch reeds bij hen achter moet staan in uitgebreidheid en in kracht. Was ik dan doof toen ik gehoord, en blind toen ik gelezen heb dat de kostbaarste schilderstukken van doode meesters bewaard worden boven een petroleummagazijn? Voorwaar een artistieke bergplaats! Als die doode meesters terug konden komen en vrijheid hebben om zelve een bergplaats voor de vruchten van hun arbeid te zoeken, ik twijfel er niet aan of zij huurden dadelijk een wagen of een schuit en gingen met hun schat naar 't buitenland, om bescherming te zoeken tegen de gevaarlijke opprijsstelling hunner landgenooten. Maar genoeg over schilderkunst; dit weinige is reeds veel te veel. Waar zijn uwe beeldhouwers, Nederland? Vergeet gij den Parijzenaar die u ontrouw is geworden en, in den vreemde werken, bekroond werd en gedecoreerd? Was dat de taak van Frankrijk wel? En zoo ja, och! kom dan niet op tegen mijn eenvoudige hoop op de toenemende vermenging der volkeren! En uwe schrijvers? Bezit gij twee Multatuli's, dat gij zoo weelderig afstand doet van éen? - Die Wagner, die Wiertz van 't kleine Nederland, wiens kroon aan den hemel reikt, al buigt men zijn scepter ook neer in 't slijk. Waar is zijn tweelingbroeder die in zijn harnas passen zou en niet zou bezwijken onder de wapenrusting die hij draagt? En uw tooneel, mijn Vaderland, uwe toonkunst, uwe componisten, tooneeldichters, muziekscholen? Waar is dat alles? En wat richt het uit? Er zijn muziekscholen in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Waar zijn de kunstenaars die alleen daar gevormd werden? Aan de opera te Brussel is een Nederlandsche zangeres verbonden, zoo ook aan die van Parijs en aan die van Weenen. Waarom niet aan die van Rotterdam of Den Haag? In Roomsch-Katholieke kerken in Amerika wordt muziek uitgevoerd van Van Bree. Zou men in Nederland niet de voorkeur geven aan een Duitsche, Fransche of Italiaansche compositie? | |
[pagina 696]
| |
Waarom wordt in Nederland een vertaalde Rabagas toegejuicht? Waarom geeft de Kunstbode als premieplaat een Fransche photographie naar een beeld, door een Nederlander in Frankrijk gemaakt en in Frankrijk bekroond? Waarom geeft gij zelf, Vaderland, uw lezers een uit het Duitsch overgebracht feuilleton? Is dat weelde of armoede? - Overvloed of tekortkoming? Antwerpen heeft Nederland uitgenoodigd om deel te nemen aan den prijskamp van tooneelstukken. Kom, Nederland, sta op en beproef nog eens uw krachten in 't buitenland, maar wees niet verwaand of onoprecht en erken het ten minste door de toenemende vermenging der volkeren, enz. Immers, uw jeugdige toonkunstenaars zijn ook naar 't buitenland getoogen, naar 't kleine België zelfs, dat ons zoover vooruit is in kunst. Werd de kunst in Nederland evenveel aangemoedigd als in België, hadden wij hier gesubsidiëerde conservatoires en opera's als in Brussel, Antwerpen, Leuven, Luik, enz.; hadden wij directeurs als Gevaert en Bénoit, en meesters als Dupont, Steveniers, Chiaramonte enz., dan zouden wij ook artisten hebben en componisten, tooneeldichters enz., enz. Nu zijn het vreemdelingen die uitheemsche kunstwerken in Nederland opvoeren en bekroond worden met de lauweren, die Nederlanders elders plukken gaan. Nu nog een paar vragen slechts. Waarom heeft de geniale Verhuist zoolang gezwegen? Waarom reizen de cafés chantants als uit den grond op, terwijl zelfs Amsterdam geen opera heeft? Wie koos tot directeur van de concerten van Felix Meritis een... dooveGa naar voetnoot*? Een doove om muzikanten te beoordeelen! Is er geen blinde te vinden om schilderstukken te keuren en geen lamme om de danskunst in eere te houden? Kunt gij 't kwalijknemen, Vaderland, dat een cosmopolitisch persoontje als ik ben, na zulke vreemdheden in een land gevonden te hebben, in verontwaardiging uitroept: ‘Nederland is anti-artistiek!’ | |
[pagina 697]
| |
Ik geloof hiermede duidelijk genoeg aangetoond te hebben, dat mijn brief in de Kunstbode (waarvoor ik alleen aansprakelijk ben) noch bevooroordeeld, noch leugenachtig is, en dat mijn klacht over anti-artistiek niet u geldt, arme kunstenaars, die alleen lijdt onder dezen stand van zaken, maar wel hen die aan het hoofd dier zaken staan, en tevreden met den schijn, de werkelijkheid naar Weenen verwijzen. S. Oristorio di Frama. Mina Kruseman.
[Wij hebben gaarne voor het artikel van mej. Kruseman een plaatsje ingeruimd, maar mogen toch de opmerking niet terughouden dat ook niet door ons wordt beweerd dat er in Nederland genoeg voor de kunst wordt gedaan. Wij meenen echter - en bovengenoemd artikel heeft onze meening niet kunnen wijzigen - dat mej. Kruseman de Nederlandsche kunstenaars onrecht aandoet, als zij beweert dat dezen overal worden gevormd behalve in hun vaderland. Had zij de voor Weenen bestemde kunstwerken van Nederlandsche kunstenaars met een bezoek vereerd, dan zou ook zij waarschijnlijk tot ander inzicht zijn gekomen. Red.] |
|