[18 september 1872
Multatuli schrijft de Brief aan den Koning]
18 of 19 september 1872
Multatuli schrijft de Brief aan den Koning over de Openingsrede; zie V.W. V, blz. 681-683 en 728.
Het is niet bekend over welke inlichtingen - afgezien van berichten uit de internationale pers - Multatuli en Roorda van Eysinga beschikten wat de voorgenomen aanval op Atjeh betreft.
Het traktaat met Engeland van 1824 dat Nederland de vrije hand gaf op Sumatra maar onderverplichting de onafhankelijkheid van Atjeh te ontzien, was in 1871 bij de verkoop van de afrikaanse bezitting Elmina vervangen door een nieuw verdrag waarbij Engeland z'n bezwaren tegen de uitbreiding van het nederlandse gezag over geheel Sumatra opgaf.
Hoe goed Multatuli de verhoudingen kende, blijkt uit het feit dat de actie tegen Atjeh op 26 maart 1873 inderdaad begon en uitliep op een bloedige koloniale oorlog die tot 1904 heeft geduurd.
Auteursrechtelijk beschermd