Volledige werken. Deel 15. Brieven en dokumenten uit de jaren 1872-1873

[p. 176]

[11 april 1872
Brief van Multatuli aan Funke]

11 april 1872

Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

De laatste regels op blz. 4 staan verticaal in de rechtermarge.

Wiesbaden 11 April 1872

Waarde Heer funke! Ik had willen helpen aan spoed, en dat wil ik altyd, maar de Drukkery denkt er anders over.

Die historie met Vorstenschool kost me wat! Wanneer ik, ziek nu van ergernis, weer aan 't werk kom, mag God weten.

Men heeft geen acht geslagen (of slechts 'n paar maal) op myn verzoek om wil te laten voor en na de opgave der in 'n tooneel voorkomende personen. En dit is toch noodzakelyk. (Zie nu dien warboel bovenaan op blz 6!) Tevens wilde ik daarin 't middel vinden, om 'n bladzy goed te doen eindigen. Ik schreef daarover expres een brief, met haast nogäl!

Dat ik dit in m'n kopie niet terstond goed maakte is te begrypen. Zoo-iets moet men gedrukt zien. Dit is ook 't geval met den letter der in cursief-regels genoemde personen. Ik liet die eerst niet cursief, voor acteurs en regisseurs. Nu eerst zie ik dat het, door gelykheid met den tekst, op vele plaatsen de lectuur bederft. Er is in 't overeenbrengen der eischen van lezen & spelen (wat de aanduidingen aangaat) een zeer groote moeielykheid, en dit voorziende, had ik expres met groote inspanning de kopie lettertje voor lettertje geschreven, om dan by de correctie my te kunnen toeleggen op andere eischen dan drukfouten. Drukfouten zyn er nu - 't werd tyd! - niet veel meer. Om me nu anders te plagen is er geen notitie genomen van wat ik verzocht. Dit beneemt my den moed tot verdere aanduidingen. Ik meen dat er in de kopie der nagezonden 16 regels duidelyk stond waar ze moesten gezet worden. In den telegram kon ik immers slechts de buurt aangeven. Ik vraag aan de Drukkery, hoe zy, in duitsland zynde, waar alle hollandsche depeches onleesbaar worden gemaakt, hare depêche zou hebben ingericht? Bovendien, ik rekende op de duidelyke kopie! Jawel!

Die fout nu is makkelyk te herstellen, maar - ik heb geen moed meer ìets uitteleggen. Dit is nu omtrent vel 1 & 2 het geval. Hoe moet ik 't aanleggen, om die redelyk gedrukt te krygen?

Gister avend en nacht, pynde ik me af, met wit berekenen, regels over

[p. 177]

te brengen &c. Toen ik gereed was, merkte ik, alles verkeerd gedaan te hebben, omdat ze hadden goedgevonden dan eens 35 regels te geven, dat 34 gewoon gezet, ééns 34 met één regel wil er tusschen, en dan 34, uitgezet tot de lengte van 35. er zyn nog twee andere categorien! Zie onder. Zoodat ik, meenende iets goed te maken, het bedierf, of andersom.

Ik had toch verzocht, als men een regel wegliet, (om beneden niet te eindigen met 'n naam) dat te markeeren, niet waar?-

En by dat alles, myn verdriet over 't veranderen van 't merk myner Ideen! Ik weet nu nog niet hoe gy 't denkt te regelen dat dit niet verloren gaat of verandert? Dat ge V.S. overdrukt, is geen bezwaar. Integendeel! Het zou goed zyn als men zag dat het uit de Ideën was. Dat wil ik juist! Ik bedank er voor, allerlei mooipraatjes over dat, in vergelyking onbeduidende, stuk te zien gebruiken om m'n Ideën te bemorsen. ‘Dát is nu nogäl aardig, maar al dat andere... &c. Omdat ze ‘al dat andere’ niet aandurven!

Ik doe volkomen afstand van uw - altyd edelmoedig - aanbod om my dìt stuk hooger te honoreeren dan de rest - maar laat het in s'hemels naam Ideën. Ik zou anders den Bundel met weerzin aanzien, en niet weten hoe ik 'm vol kreeg: 26 vellen ergernis, d.i. voor my: impotentie!

Ik laat nu daar, dat ik beweer dat het ook Uw belang is - gy zyt competent dit voor uzelf uittemaken - Ik zeg dat gy, eigenaar van 3 of weldra 4 bundels Ideën, dááraan bederft, wat ge aan V.S. zoudt goed maken. Maar ik heb liever f40 pr vel, dan dat ik om 'n paarhonderd gulden, m'n heele werk zou bedorven zien. 't Was my al vreesselyk genoeg, dat N.E. Vryen-Arbeid, Special. en Mill. Studien, (ideën ook!) er niét instaan. Dat kón niet anders. Ik leed gebrek, en kon toch den half afgewerkten bundel Ideen niet completeeren by andere uitgevers. Maar als de in uw bezit zynde bundel nu van merk verandert - zie, myn plan was juist het nu by Waltman uitgegevene later in de Ideën te doen overgaan. Juist andersom dus, als nu m'n Ideen te doen overgaan in wat anders! Zonder de ergernis die nu de Drukkery my veroorzaakt, zou ik er misschien over heen geloopen zyn. Nu komt het een by 't ander! Sedert ik den eersten proef zag, heb ik geen letter kunnen werken! Dat is 'n dure drukkery-

Ik weet weer niet of 't baat, als ik iets verzoek. Ik heb kleine veranderingen te maken in volgende kopie. A quoi bon?

[p. 178]

Zou men de namen die voorkomen in cursiefregels, ook cursief willen zetten? Dat wint later veel uit.-

En dan 't wìt! Helaas ik schreef dit reeds, zoo duidelyk ik kon:

ná 'n tooneel, wit. byv. A = 2 of a = 1½
opgave van personen
	daarna wit:	½ A = 1
	:	⅓ a = ½

Ik zeide dat er nog twee andere cathegorien van bladzyden zyn: op blz 2 is de lengte goed, en toch zyn er maar 34 regels. Men heeft terecht, - ik kan er niet uit wys worden!

Blz. 22 eindigt flinkweg met: landsh.-

Of men nu begrypen zal wat ik bedoel met ½ A en ⅓ a en of men dit (als 't wat dikwyls in één buurt komt, uniform zal maken) ik weet het niet! Dit weet ik dat ik alles in-eens zou goedgemaakt hebben als men my proef had gezonden zoo als ik verzocht. 34 regels, ideen v m en waar 'n laatste regel (naam) was overgebracht, een blyk daarvan.

Ik ben zeer verdrietig. Zóó kan ik niét werken. 't Kost me te veel!

tt

DD

Ik kan de nu ontv. proeven niet als geldig aannemen. 't begint eerst te tellen als men doet wat ik verzoek. Als men dat niet doet, zyn 100 proeven niet genoeg!