Volledige werken. Deel 14. Brieven en dokumenten uit de jaren 1870-1871

[maart 1870
Brief van De Vletter aan Multatuli]

Waarschijnlijk begin maart 1870

Brief van J. de Vletter aan Multatuli, Dutillieux en Van der Zijde. Twee enkele velletjes afgescheurd papier, aan beide kanten geheel beschreven. (M.M.)

De datering berust op de vermelding van Multatuli's plan om het land te verlaten; enige brief van zijn hand aan De Vletter is niet teruggevonden.

Hooggeachte Vrienden Dut: Dekk. & vdZijde-

Daar ik geloof dat men mij zoo lang mogelijk v/m vrijheid zal berooven, moet ik u een plan meêdeelen, dat door mij rijp overdacht is en bij uitvoering zeker zal baten. Overleg het eens gezamenlijk, bezorg dan (Dutill) nevensg. briefje aan zijn adres en spreek met mijn vrouw af, wanneer gij a.u.b. gezamenlijk een conferentie met haar kunt hebben-

Ik wou dat als er tegen 1^o Mei e k nog geen bepaald uitzigt op spoedige verlossing is, dat mijn kinderen Cato en Willem hiertoe den grond legden. Zij willen zeker gaarne als 't hun met beleid, dat geen uwer ontbreekt, wordt voorgesteld en als 't door mijn vrouw niet wordt tegengewerkt uit dwaze vasthoudendheid aan zoogen: fatsoen. Ik heb nog een reden waarom 'k mijn plan graag zag uitvoeren. Het hindert mij dat, zoo lang er een ander en beter middel is, mijn gezin van gegeven brood moet leven. Nevensg papier zal u mijn plan ontwikkelen.

Lees dit en dan hier verder. Zij beginnen altijd bij elkaar in eenvoudige kleeding maar zoo dat ze geen regen behoeven te vreezen ieder met een glimmend hoedje op, en stevige brabands linnen kiel, die niet doorregent, met een netten ransel op de rug en een kleinen voorraad vóór zich geregeld volgens plan de stad te doorkruisen, geven in een kleine wijk (gedeelte) hun gedrukte aanbeveling af met de boodschap die morgen te zullen afhalen en 't antwoord te vernemen. Dit laatste kan er met een handje opgedrukt staan.

Als zij met R^m klaar zijn, gaan zij naar 's Hage, dan naar Leyden (v L 's avonds weer n/huis) dan Utrecht evenzoo. Zoo gewennen zij er al spoedig aan en wanneer zij wegwijs gemaakt zijn in de maandelijkse reiswijzer, waar zij de koopm. logementen vinden, dan zijn ze

[p. 54]

zamen alléén wel te vertrouwen. Ieder helpt ze gaarne. Ieder houdt klein geld bij de hand en het groote in een daartoe genaaiden band om 't lijf of liever stuurt het per postwissel n/ R^m.

Zij nemen beiden patent als reizende marskramers. De handel van Toos stel ik voor in kant alleen en die v Wim 1. pennen 2. penhouders 3. inkt (nette flaconnetjes (kleine) à 5 c per stuk adres hiertoe 3. bij J S Ulrich en 1 en 2 bij Bededictus later zelf uit Engel of Frankrijk papier evenzoo.

De kant kan men het best eerst bekomen bij Ickx Stijger bij de Vlasmarkt. De zoon van die jufvrouw, die de Groot heet, is een kennis van mij, maar vertrouw hierop niet. Liever zou ik een Brabands adres hebben. Vraag Quaat eens raad. Zie nu tegen mijn plan a.u.b. niet te gauw op, want ge zult zien dat het effekt zal doen en zoo niet dan heeft het de kinderen al spoedig meer ontwikkeld dan 20 jaar tehuis zitten enz. Zij hebben degelijkheid en fermiteit genoeg en zullen zich bij verwijzing meer aanéénsluiten. De verkoop kan niet mislukken. Ieder wil wat van mijn kinderen koopen. Geef s v p nevensg: briefje in envelop eerst dàn als gijlieden een besluit hebt.

Vraag mijn vrouw om inliggende brief aan zijn adres te bezorgen.

Tweede velletje papier

Geachte Landgen of zooiets

Mijn vader zit gevangen onschuldig voor 10 j.

Hij kan voor ons niet zorgen zooals hij 't blijmoedig en liefderijk deed.

Nu zijn er wel goede menschen die ons en moe zeer liefderijk tegemoet komen in ons onderhoud, maar dit vind ik niet prettig daar ik een beter middel meen te weten om in onze behoeften te voorzien. Ik ben handelaarster geworden en reis blijmoedig rond in 't zeker vertrouwen dat menigeen van mij koopen zal wat ik tot de billijkst mogelijke prijzen aanbied. Echte Bruss. kant tot de bill. prijzen.

Niet alleen tot mijn vrouwelijke landgen. rigt ik mij, neen, er zullen ook, zoo ik hoop, vele mannen en jongelingen aangetr worden, die iets willen koopen om het tot een geschenk te doen dienen voor haar, die zij beminnen.

C.M. de Vletter

En mogt niets van Uw gading hebben, dan heb ik iets dat tot de dage-

[p. 55]

lijkse behoefte behoort en door onze omstandigheden Uw kooplust zeker zal animeeren. Tot de meest civiele prijzen zal ik zoo vrij zijn schrijfgereedschap van de beste kwaliteit U aan te bieden

Willem Hugo de V.

Hooggeachte Vriend Dekker Als U eerst met de HH. Dutillieux en vd Zijde, die zich hiertoe bij U (hoop ik) zullen aanmelden, tot mijn innig begeerd voorstel (zie boven) zijt besloten en daarna mijn vrouw overtuigd is van de doelmatigheid om des te eer mijn ellende te beëindigen dan zult U wel in bovenst geest een kort naïf stukje opmaken.

Keerzijde beschreven in twee kolommen aan weerskanten van de middenvouw.

Amice D.

Ik had eerst geen ander papier.

Mijn oordeel zou zijn om in een kleine nette brochure die à 10 cent denk ik zou kunn gepresent worden, aan te toonen dat ik in mijn brochure slechts tot strijd? opwek tegen de kwazieliberalen (en niet tegen de grooten) en evenmin de heerschappij v/d gemeenen man bedoel. Verder is zonder schimp op 't vonnis wel te bewijzen, dat ik mij niet met den oploop wilde bemoeijen en die zelfs wou te keer gaan.

U zult dit wel gelezen hebben.

O, ik hoop dat mijn wens vervuld worde en gij in 't land blijft, dan zullen wij, hoop ik nog genoegelijk en voordeelig zamen werken, terwijl tot heil der menschheid bezig zullen zijn. Ik heb goede plannen. Als 't eenigz kan blijf hier! Adieu.