Volledige werken. Deel 12. Brieven en dokumenten uit de jaren 1867-1868

[8 juni 1867
Van den Rijn (XXXIX)]

8 juni 1867

Bijdrage van Multatuli in de Opregte Zaturdagsche Haarlemsche Courant, no. 134.

Kossuth: Lajos Kossuth (geb. 1802) was, als liberaal politicus en hongaars nationalist, een leidende figuur in de revolutionaire bewegingen van 1848, liet in april 1849 het huis Habsburg vervallen verklaren van de troon en werd zelf gouverneur-president van Hongarije. Niet opgewassen tegen de militaire overmacht van Russen en Oostenrijkers, vluchtte hij naar turks gebied; hij woonde lang in Engeland en sinds 1861 in Italië van waar uit hij zijn agitatie tegen Oostenrijk voortzette.

[p. 271]

Van den Rijn, 6 Junij.

De dagbladen verzekeren, dat de verkiezingen voor het tweede noordduitsche Parlement in Julij, - de bijeenroeping van den Bonds-raad in Augustus, en de opening van den Rijksdag in het begin van September zal plaats hebben.

- De Kamers van het Vorstendom Lippe hebben de noordduitsche Constitutie met algemeene stemmen aangenomen.

- De Kölnische-Zeitung bespreekt het stuk, waarin Kossuth zijne afkeuring openbaart van de door graaf Deak tot stand gebragte verzoening tusschen Hongarije en het Huis Habsburg. De gewezen dictator verwijt den hoofdleider der nationale beweging, de wezenlijke regten des Volks opgeofferd te hebben. ‘Welk deel onzer zelfstandigheid (vraagt Kossuth) is ons overgebleven? Welk wezenlijk staatkundig regt liet men ons? Welken grondwettigen waarborg? Hoe beloont gij de natie voor de offers, die zij gebragt heeft? Door de inlijving der hongaarsche armeé bij het oostenrijksche leger, zonder dat het budjet van Oorlog onderworpen is aan de contrôle der Volksvertegenwoordiging, hebben wij het voornaamste punt eener constitutionele staatsregeling verloren, en daarmede het voorregt om te beslissen over vrede of oorlog. Ons ministerie is niet onafhankelijk, en beduidt weinig meer dan eene aan het Kabinet van Weenen ondergeschikte commissie voor de hongaarsche zaken.’ De Keulsche courant beweert, dat Kossuth nog altijd op het standpunt van 1848 blijkt te staan, en dat hij, de verandering der omstandigheden sedert dat jaar over het hoofd ziende, bewijzen geeft van weinig staatkundig beleid. ‘Zijne vurige welsprekendheid (aldus zegt dat blad) maakte hem weleer tot den aanvoerder der hongaarsche natie; doch hij heeft bewezen, meer talent te bezitten om die plaats te verwerven, dan om haar te behouden. Dit wordt onder anderen gestaafd door het gevolg van zijn laatste schrijven; want al roept hij aan het slot daarvan graaf Deak toe: “Ik weet, dat de rol van Cassandra eene ondankbare rol is; doch gij, Deak, erken, dat Cassandra het regt aan hare zijde had”, - toch stoort zich niemand aan zijn geschreeuw. Zijn manifest heeft geen ander gevolg gehad, dan Deak des te meer te doen klimmen in het vertrouwen des volks, en hem in de Volksvertegenwoordiging met meer geestdrift dan ooit te doen ontvangen.’ Van eene andere zijde echter wordt gemeld, dat Kossuth's klagten wel degelijk weerklank hebben gevonden, en dat

[p. 272]

te Pesth en te Buda manifestatien hebben plaats gehad, wier strekking was, te protesteren tegen de voorwaarden, waarop Hongarije de verzoening met Oostenrijk had aangenomen.

- Men verneemt, dat onder de grondeigenaars in de Oostzee-provincien een adres in omloop is, waarin aan graaf Bismarck dank wordt betuigd voor zijne gematigdheid in de behandeling van het luxemburgsche vraagstuk. Op dat adres wordt door vele Russen geteekend, ten blijke, hoe gewenscht ook van die zijde het afwenden was van eenen oorlog, waaronder, naar de meening der adressanten, ook de Oostzee-provincien geleden zouden hebben.

- De Koning van Pruissen is gisteren-ochtend Keulen gepasseerd, zich begevende naar Parijs. Op de groote vaste brug over den Rijn gaf Z.M. bevel, den trein te doen stilhouden, ten einde het groote metalen ruiterstandbeeld in oogenschouw te kunnen nemen, hetwelk aan een der bruggenhoofden onlangs ter eere van Z^r. M^s. broeder, den vorigen Koning, is opgerigt.