Volledige werken. Deel 9. Brieven en dokumenten uit de jaren 1846-1857

[23 maart 1856
Besluit van de G.-G. betreffende Dekker]

23 maart 1856

Besluit van de Gouverneur-Generaal betreffende Dekker. (Algemeen Rijksarchief, 's-Gravenhage. Fotokopie (M.M.)

Een extract van dit besluit bereikte hem via Serang en werd door Resident Brest van Kempen op 27 maart verzonden. Het officiële extract werd Dekker rechtstreeks toegezonden uit Buitenzorg en bereikte hem een dag later tegelijk met de kabinetsmissive, die blijkens een ambtelijke aantekening eerst op 26 maart verzonden is. Van de kabinetsmissive kreeg Brest van Kempen geen afschrift.

No. 34.

Gelezen de missives:

den 23 Maart 1856.

A. van den Resident van Bantam van 29 februarij 1846 L. Q geheim en bijlagen, uit welke stukken blijkt;

dat de adsistent Resident van Lebak E. Douwes Dekker bij zijne aan den Resident van Bantam gerigte missive van 24 februarij 1856 No. 88, den Regent van Lebak Raden Adipattie kerta Natta Negara heeft beschuldigd van misbruik van gezag en verdacht van knevelarij, en den demang van Parong-Koedjang, des regents schoonzoon) heeft verdacht van medepligtigheid aan die feiten, - en dientengevolge, ten einde de zaken behoorlijk te kunnen onderzoeken, - heeft voorgesteld:

[p. 569]

1e.	den regent van Lebak met den meesten spoed naar Serang te verwijderen;
2e.	den demang van Parong koedjang voorloopig in arrest te nemen;
3e.	eveneens in verzekerde bewaring te nemen de aanverwanten van den Regent van minderen rang die op het in te stellen onderzoek invloed zouden kunnen uitoefenen;
4e.	het bedoeld onderzoek terstond te doen aanvangen, en
5e.	de komst van den Regent van Tjiandjoer te Rangkas Betong (waar heen hij reeds, via Djasinga, op reis was, ten einde den Regent van Lebak een bezoek te brengen) te verhinderen;

dat deze gewigtige voorstellen zijn gediend, zonder dat de adsistent Resident omtrent de zaak eenige voorafgaande opening aan den Resident had gedaan, en bij gevolg de onderzoekingen welke die voorstellen zijn voorafgegaan, hebben plaats gehad zonder voorkennis van den Resident;

dat de Resident zich op den 26. februarij naar Rangkas Betong heeft begeven en den Adsistent Resident heeft te kennen gegeven, dat hij niet in zijne op bloote beschuldigingen gegronde voorstellen kon treden en dat het zijn stellig verlangen was, dat hij zich stipt zoude onthouden van verder iets ter zake te doen, en alles zoude vermijden, wat het misschien reeds opgewekt vermoeden, als zoude er tegen den regent van Lebak een onderzoek aanhangig zijn, zoude kunnen aanwakkeren;

dat de Adsistent Resident op des Residents geuit verlangen, dat vooraf stellige feiten of bewijzen tot staving zijner aanklagt aan hem zouden worden kenbaar gemaakt, daarin zwarigheid heeft gevonden, zoo niet vooraf door den Resident werd overgegaan tot den voorgestelden maatregel van verwijdering, -

dat de Resident zich te meer bezwaard heeft geacht aan des Adsistents Residents voorstellen gevolg te geven, omdat deze ambtenaar eerst sedert één maand de afdeeling Lebak had bestuurd en zich in dien korten tijd naauwelijks had kunnen bekend maken met de personen en zaken aldaar, terwijl de regent van Lebak die aan aanzienlijke regenten geslachten is vermaagschapt, een zestig jarige en nog ijverige dienaar is van wien door des Residents voorgangers na jaren ondervinding gunstige getuigenissen waren afgelegd;

[p. 570]

dat de adsistent Resident van Lebak door de wijze, waarop hij in deze is te werk gegaan, zich al dadelijk op eenen zoo weinig verborgen koelen voet tegen over den Regent heeft gesteld, dat naar het den Resident voorkomt de goede verhouding welke tusschen deze ambtenaren bestaan moet, voor immer daar door zal zijn verbroken;

Stellende de Resident voor:

voorloopig buiten eenig gevolg te laten de boven omschreven voorstellen van den adsistent Resident van Lebak en van dien ambtenaar te vorderen, dat hij alsnog aan den Resident van Bantam volle opening geve van al hetgeen hem ter zake van de handelingen van het Inlandsche bestuur dier afdeeling mogt zijn ter oore gekomen, ten einde door den Resident nader ter kennis der Regering te worden gebragt, om te kunnen beoordeelen, wat ter zake verder zal behooren te worden verrigt.

B. van den Adsistent Resident van Lebak van 29 Februarij 1856 No. 94:

De Raad van Nederlandsch-Indië gehoord, (advies van 11 Maart 1856 No. XXXVI);

adviserende de Raad zoo als hieronder bij artikel 1 en 2 wordt beschikt,

In aanmerking nemende:

dat met den Raad moet worden ingestemd, dat in de handelingen van de Adsistent Resident Douwes Dekker worden gemist bezadigd overleg, beleid en voorzigtigheid, en dat die Adsistent Resident in zijne tegenwoordige betrekking niet kan blijven;

dat evenwel evenzeer erkend moet worden, dat hij heeft gehandeld met goede bedoelingen;

dat hij bekend staat als een bekwaam en ijverig ambtenaar, dat hij ook vroeger dienende in de Residentie Bagelen als Sekretaris der Residentie Menado en als Adsistent Resident te Amboina; gunstig stond aangeteekend;

dat daarom zijne onvoorzigtige handelingen voor eene verschoonende behandeling vatbaar zijn, en de proef kan worden genomen, of hij niet na ernstige teregtwijzing en waarschuwing voor het binnenlandsch bestuur kan worden behouden;

Gelet op het besluit van heden No. 35;

Is Goedgevonden en verstaan,

[p. 571]

Eerstelijk: Den Adsistent Resident van Lebak, E. Douwes Dekker, eervol van de verdere vervulling dier betrekking, te ontheffen met last om aan den resident van Bantam alsnog al zoodanige openingen en mededeelingen te doen, met betrekking tot de door hem beweerde onregtmatige handelingen van het inlandsch bestuur in Lebak, als waartoe hij in staat is.

Ten tweede: aan den Resident van Bantam medetedeelen, dat vermits zijne voorstellen van 29 februarij 1856 ten gevolge van artikel 1 van dit besluit, niet meer aangenomen kunnen worden, nadere voorstellen van hem worden tegemoet gezien;

Ten derde: Den gewezen Adsistent Resident van Lebak, E. Douwes Dekker voorloopig te belasten met de waarneming der betrekking van Adsistent Resident van Ngawie, onder genot van de bezoldiging van f500. 's maands en verdere voordeelen aan die betrekking verbonden.

Ten vierde: aanteteekenen, dat de ambtenaar E. Douwes Dekker bij kabinetsmissive van heden No. 54, ernstig wordt te regt gewezen, ter zake van zijne onvoorzigtige handelingen als Adsisten Resident van Lebak.

Ten vijfde: Den Resident van Madioen het gebeurde medetedeelen, onder toezending van afschrift der bij artikel 4 bedoelde kabinetsmissive, met aanschrijving om de handelingen van den ambtenaar Douwes Dekker naauwlettend gadeteslaan, en na verloop van zes maanden of vroeger, indien hij daartoe termen vindt omtrent genoemden ambtenaar te rapporteren.-

Afschrift dezes zal worden gezonden aan den Raad van Nederlandsch Indië, tot informatie en Extrakt verleend aan den Direkteur van financien, de algemeene Rekenkamer, de Residenten van Bantam en Madioen, en Douwes Dekker, tot informatie en narigt.-