Volledige werken. Deel 9. Brieven en dokumenten uit de jaren 1846-1857

[18 februari 1856
Lijst van vier vragen aan de Regent]

18 februari 1856

Lijst van vier vragen in het Maleis, met de beantwoording door de Regent; afschrift van de klerk C.H. Rhemrev. (M.M.) Vertaling. Sawah Josa: bouwvelden waarvan het bezit niet meer communaal is. Het gemeenschapsrecht van de dessa is bij deze gronden teruggedrongen; ze kunnen door de rechthebbenden verpand of verkocht worden; terugvallen aan het dorp is hierbij zeldzaam evenals dorpsbemoeienis.

Afschrift

No 43.

Met eerbied,

Rangkasbetoeng 18 februarij 1856.

Ik heb de brief van de Heer Assistent-Resident die geschreven is op de 18e van deze maand, februari No. 11 ontvangen en goed begrepen; daarin stond vermeld dat de Heer Assistent-Resident bericht heeft gekregen dat er mensen in dit regentschap zijn die gebrek lijden en zeer behoeftig zijn en dat de Heer Assistent-Resident mij, regent, daarom vraagt te verklaren en te antwoorden of dit juist is of niet.

1. Kwestie, of het juist is of niet, dat er mensen die honger lijden in dit regentschap zijn.

Hieromtrent zeg ik dat het wel juist is dat er ook mensen zijn die gebrek lijden omdat zij geen padi hebben, doch er zijn er niet veel; slechts in een dessa 5 tot 10 huishoudens die geen padi hebben.

2. Kwestie, of ieder jaar tegen deze tijd de mensen zo honger lijden.

Wat dit betreft zijn er ook ieder jaar mensen die gebrek lijden doch het zijn er niet veel en wanneer men niet voldoende padi in andere dessa's heeft kunnen verdienen, dan helpt men elkaar in de dessa; ook kunnen zij die geld hebben, kopen; die geen geld hebben die kunnen van hun dessagenoten die wel padi hebben lenen, hetgeen later wanneer hun droge rijstvelden al bewerkt en beplant zijn met padi wordt terugbetaald, dat is zo de adat in het regentschap Zuid Bantam; want er zijn veel mensen die de padi, die meer is dan ze zelf opeten, bewaren.

[p. 492]

3. Kwestie, wat is de reden dat er zo'n gebrek is.

Wat de reden van deze aangelegenheid betreft, er zijn ook mensen die niet krachtig genoeg zijn of ziek geworden zijn of wier padi aanplant of de aanplant van het 2e gewas mislukt is. ten 2e hier zijn geen dessa-sawahs of lands-sawahs doch sawah-josa die ieder in bezit toebehoren aan kampongmensen, er zijn er die dit als erfstuk van hun ouders hebben verkregen, het hebben gekocht of zelf hebben opengelegd.

4. Kwestie omtrent wat het land kan doen opdat de kampongmensen niet zo behoeftig raken.

Wat dit betreft, het land kan dit slechts ordenen en regelen door het werk bij het openleggen der sawahs voor het padi planten voortgang te doen vinden door te bevelen en gestreng op te treden; want zoveel mogelijk tijd moet verkregen worden voor het planten van de padi en de mensen die gronden openleggen voor droge rijstvelden, moeten ook bevolen en aangespoord worden opdat tijd verkregen wordt om padi te planten; en gestreng moet opdracht gegeven worden tot de aanplant van het 2e gewas als hulp voor de tijd dat er te weinig voedsel is en meer nog, hieromtrent zeg ik, Regent, dat wij dit jaar mogen zeggen veel geluk te hebben gekregen door de hulp van Goesti Allah. In het jaar 1855 is reeds padi geoogst in de maanden januari, februari, tot op heden, al 11 of 12 maanden lang, zijn er nog vele mensen die padi over hebben om te eten; bovendien zijn er deze maand nog veel mensen die mais over hebben en er zijn er ook die de mais in hun tuinen of op hun droge velden nog niet geoogst hebben. Waarlijk als wij kijken naar de ervaringen van het afgelopen jaar, dan is het deze maand voldoende druk, de mensen oogsten padi of planten omdat in het jaar 1855 toen de mensen hun sawahs of droge gronden open legden, de droogte kwam en het wel 4 maanden lang in het geheel niet regende zodat geen bibit kon geplant worden zodat de aanplant van padi dit jaar laat werd. Zo is het.

Raden Adipattie van Zuid Bantam

Ka N Negara

overgeschreven zoals het was

Schrijver Adst Resident te Lebak