Kronijk, of Aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen en enkelde welken algemene belangstelling verdienen

[p. 31]

(1800-1805)

/ Pag. 24 / 1800 1 Januarij is als secretaris van Heeze, Leende en Zes Gehuchten in functie getreden de Heer & Mr Hendrik van Moorsel, geboortig van Helmond, Advocaat en des tijds Representant van het volk van Bataafsch Braband te 's Bosch⁽¹⁾; dit is de eerste Roomsch Catholijke die sederd de Reformatie secretaris van Heeze is geweest⁽²⁾.

1800 9 November zodanige geweldigen storm uit het West Zuid Westen, dat bij menschen geheugen dergelijken niet gewoed heeft⁽³⁾; met duizend en duizende bomen zijn ontworteld en geen dorp noch plaats door geheel Europa wierdt gevonden waar niet gebouwen waren omgerukt, ingestort of schaden aan de zelven waren toegebragt; vele torens hebben deze sterken wind niet kunnen wederstaan⁽⁴⁾; die van Woensel is daar bij afgewaaijd⁽⁵⁾; ook waren de zeeën bedekt met wrakken van verbrijzelde schepen; er moet te gelijker

(1) Hendrik van Moorsel, gedoopt te Helmond op 13 April 1757 als zoon van Peter en Maria Elisabeth van Hoeck, over leden te Heeze 31 Juli 1830, was 7 Augustus 1788 gehuwd te Mechelen-aan-de-Maas met Joanna Maria Voncken, geboren te Schimmert 16 December 1766 als dochter van Godfried en Elisabeth Habets, overleden te Heeze 21 November 1845. Zie verder over Hendrik van Moorsel J. HEEREN, Moorsel (Henricus van) (NIEUW NEDERLA NDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. VIII, col. 1176-1177. Leiden, 1930); id., De Familie van Moorsel (TAXANDRIA, dl. XXXVII, p. 182. Bergen op Zoom, 1930); A. FRENKEN, Helmond in het Verleden, dl. II, p. 184-225 passim. 's-Hertogenbosch, 1929. Cfr. J. CUNEN Heugten (TAXANDRIA, dl. XLV, p. 17 voetnoot 2. Bergen op Zoom, 1938); Kronijk op 31 Juli 1830.

(2) De laatste Katholiek was Pauw Smidts. Zie Kronijk voor het jaar 1648.

(3) Beschrijving van den storm van den negenden November des jaars 1800. Haarlem, 1801.

(4) o.a. die van Blaarthem en van Brengel.

(5) Dit is de ‘Oude Toren’. Beschrijving: FRANK VALKENIER Langs de Brabantse Torens (BRABANTIA NOSTRA, dl. IX, p. 67. Tilburg, 1950-'51). Tot restauratie van dit oude bouwwerk is thans besloten. Zie voor de juiste afbeelding in het Supplement, Aanhangsel A n. 11; zie voor de situatietekeningen Aanhangsel B, Woensel, nrs. I A en I B.

[p. 32]

/ Pag. 25 / tijd een beweging in de aarde geweest zijn, terwijl het water in de gewone putten zelfs daags voor den storm met de oppervlakte der aarde gelijk stond zonder dat het te voren veel geregend noch gesneeuwd had⁽¹⁾; te Heeze tusschen Creijl en Hout⁽²⁾ stond een dennen bosch van den Heer van Heeze⁽³⁾ van zware bomen dat bijna geheel tegen den grond lag; een groot aantal menschen verlieten hunne huizen en zochten agter hagen en struiken eenige schuiling; de storm was zoo sterk dat de menschen het bezwaarlijk op de benen houden konden en omwaaijden.

Dezelve begon des morgens om 6 uren, wies langzaam aan, en duurde voor de geheelen dag, was des naarmiddags van 1 tot 5 uren op het ergsten en bedaarde des nachts om twaalf uren; men dagt dat er geen gebouw

/ Pag. 26 / meer zoude hebben blijven staan; meest waren dezelven dakeloos, en ik zou niet liegen, wanneer ik zeide dat er niet een gebouw gevonden wierdt of het zelve heeft min of meer geleden⁽¹⁾; te Heeze stond een bosch van zware dennen tusschen Creijl en Hout, hetzelve was voor meer dan ¾ gedeelten tegen den grond gewaaijd^a - en overal waren de meeste wegen versperd door de gevallen bomen^b.

1802 26 Junij twee dagen na St. Jan is de boekwijt, aardappelen en andere zomervruchten in deze provincie geheel bevroren.

1804 zijn de kinderen van Heeze in de schuurkerk te Mierlo door Mgr. van de Velde de Melroij, bisschop van Roermond, gevormd⁽²⁾.

1804 is te Someren als predikant bevestigd Arnoldus Kremer⁽³⁾.

29 April 1805 werdt eene vierde staatregeling aangenomen⁽⁴⁾; aan het hoofd van het gemeene best gesteld R.J. Schimmelpennick^(5)c.

15 Mei 1805 aanvaarde zijn functien als Raadspensionaris van Holland Rutger Jan Schimmelpenninck^c; heeft gefungeerd tot in 1806, wanneer Holland tot een Koningrijk gemaakt is⁽⁶⁾.

(1) F. VAN RUMMELEN, Overzicht van de tusschen 600 en 1940 in Zuid-Limburg en omgeving waargenomen aardbevingen, en van aardbevingen welke mogelijk hier haren invloed kunnen hebben doen gelden, p. 73-74. Maastricht, 1945.

(2) Zie aantekening voor het jaar 1637.

(3) Jan Diederik Baron van Tuyll van Serooskerken.

(1) Cfr. W. BEZEMER, Chronykje van Tilburg (1774-1830) (TAXANDRIA, dl. IV, p. 43. Bergen op Zoom, 1897).

a Latere onnodige toe voeging van de auteur.

b Latere toevoeging van de auteur.

(2) Joannes Baptista Baron van Velde de Melroy en Sart-Bomal was de 14e bisschop van Roermond (1794-1824). Zie over hem: J. VERZIJL, Velde de Melroy en Sart-Bomal (Joannes Baptista baron van) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. X, col. 1083-1085. Leiden, 1937) en verder PROVINCIAAL DAGBLAD, 1824, nrs. 8 & 10; DE GODSDIENSTVRIEND, dl. XII, p. 132-135. 's-Gravenhage, 1824; J. KRÜGER, Kethelijke Geschiedenis van het Bisdom Breda, dl. I, p. 373-374, 433. Bergen op Zoom, 1874; M. VAN DE VEN, Koning Lodewijk Napoleon en Mgr. J.B.R. baron van Velde de Melroy (BOSSCHE BIJDRAGEN, dl. XVI, p. 235-239).

(3) Gekomen van Moergestel 4 November 1804 en vertrokken naar Veldhoven 5 April 1818. L. DEUTGEN, Naamlijst van Hervormde predikanten in Noord-Brabant (VAN ALPHEN'S NIEUW KERKELIJK HANDBOEK, Bijlage P, p. 40).

(4) De le staatsregeling dateert van 22 Januari 1798; de 2e van 12 Juni 1798; de 3e van 12 September 1801. Zie voor de vier staatsregelingen PROF. DR. H. BRUGMANS Nieuwe Geschiedenis (GESCHIEDENIS VAN NEDERLAND, dl. VI, p. 327-332, 358-362. Amsterdam, 1937).

(5) Zie voor een algemeen beeld van dit werkzame leven P. BLOK, Schimmelpenninck (Rutger Jan) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. IV, col. 1225-1229. Leiden, 1918); TH. DE VRIES, Rutger Jan Schimmelpenninck. Den Haag, 1941; DR. L. VERBERNE, (IN DEN SPIEGEL VAN HET VERLEDEN, p. 163-186. Utrecht-Antwerpen, 1947).

c Hs.: Schimmelpenning.

c Hs.: Schimmelpenning.

(6) Dus op dezelfde dag dat de grondwet van 25 Maart 1805 kracht van wet kreeg en wel tot 4 Juni 1806. IR. J. RAMAER, Geschiedkundige Atlas van Nederland. De Fransche Tijd (1795-1815), p. 59-65. 's-Gravenhage, 1926.