Kronijk, of Aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen en enkelde welken algemene belangstelling verdienen

[p. 27]

(1769-1783)

/ Pag. 21 / 1769 15 Augustus is in Corsica te Ajaccio^a geboren Napoleon Buonaparte die later keijzer der Fransen geworden en in ballingschap op St. Helena overleden is^(1)b.

1778 25 Junij is te Heeze overleden de Heer David van Dijk fungerend als secretaris^(2)c.

1748 22 Januarij is gestorven de H. Aelbert Karel Snouckaert van Schauburg, gewezen Heere van Heeze en Leende^(3)d.

1777^e predikant te Heeze Adam Jacob Gijsinck⁽⁴⁾.

1780 28 April overleden de E.H. Petrus Verhoijsen pastoor⁽⁵⁾ en is vervangen door Theodorus Jansen⁽⁶⁾.

1780 is de naar de Reformatie eerst gebouwde schuurkerk⁽⁷⁾ staande in sectie F N. 436^f afgebroken⁽⁸⁾ en door een nieuwe vervangen⁽⁹⁾; gedurende de bouwing wierd den dienst verrigt te Creijl in de tiendschuur⁽¹⁰⁾ digte bij de Baxhoef⁽¹¹⁾ sectie A N. 1618^f; de nieuwe schuurkerk is op de plaats der afgebrokene gebouwd door de timmerlieden Willem Smulders⁽¹²⁾ en Jan Godefridus Deelen⁽¹³⁾.

1780 23 Julij zijn te Leende door Peter Gerrit Maas⁽¹⁴⁾ en Lambert Gerrit Maas⁽¹⁵⁾ gevangen en dood geslagen twee jonge wolven wezende buiten het nest⁽¹⁶⁾.

25 Julij is door Rijnoud Diederik van Tuyll van Serooskerken⁽¹⁷⁾ en Frans Gualterus van Mansvelt eene oude wolvin doodgeschoten.

17 November is door Bernard Giller jager van den Heer van Heeze⁽¹⁸⁾ ook te Leende een wolvin doodgeschoten.

1783 zijn in Vrankrijk de lughtbollen uitgevonden door Etienne⁽¹⁹⁾ en Joseph Montgolfier⁽²⁰⁾.

a Hs.: Ajactio.

(1) Zie voor de betekenis van deze persoon DR. P. GEYL, Napoleon voor en tegen in de Franse geschiedschrijving. Utrecht, 1946.

b Notitie door kronijkschrijver later toegevoegd.

(2) Rijksarchief 's-Hertogenbosch, S Heeze 6 Den 25 dito (Junius) is begraven D.v. Dijk sekretaris van Heese laat neefs na. Straepregt.

c De drie laatste woorden door kronijkschrijver later toegevoegd.

(3) Overleden op Huize Lingezicht en begraven te Leerdam.

d Hs.: 1778 1 December is gestorven de H. Aelbert Karel Snoueckaert Heere van Heeze en Leende.

e Hs.: 1780.

(4) Adam Jacob Gijsinck gekomen van Nieuwerkerk 16 November 1777, verkreeg het emeritaat 24 Juni 1810 en overleed 24 Juni 1814. Cfr. voor deze data DR. W. MEINDERSMA, De Heerlijkheid van Heeze, Leende en Zes-Gehuchten, p. 63. Zaltbommel, 1911 en L. DEUTGEN, Naamlijst van Hervormde predikanten in Noord-Brabant (VAN ALPHEN'S NIEUW KERKELIJK HANDBOEK, Bijlage P, p. 20).

(5) P. Verhoijsen verkreeg 20 Juli 1773 admissie van de Raad van State en werd 1 September 1773 geïnstalleerd door deken Mollen. L. SCHUTJES, Geschiedenis van het Bisdom 's Hertogenbosch, dl. IV, p. 108. St. Michiels-Gestel, 1873; F. VAN HOECK S.J. Besluiten van de Raad van State betrekking hebbende op Kerkelijke zaken in de Meijerij van 's-Hertogenbosch (1648-1794) (BOSSCHE BIJDRAGEN, dl. XXI, p. 72). Den 2 Meij dito is begraven de Heer Pastoor = peeter verhoisen kerkenhuis, laat broer en suster na (Rijksarchief 's-Hertogenbosch, S Heeze 6).

(6) T. Janssen of Jansen (niet Janssens) ontving 8 Mei 1780 zijn admissie als pastoor van Heeze en werd 17 Mei 1781 geïnstalleerd. L. SCHUTJES, Geschiedenis van het Bisdom 's Hertogenbosch, dl. IV, p. 108. St. Michiels-Gestel, 1873; F. VAN HOECK S.J. Besluiten van den Raad van State betrekking hebbende op Kerkelijke zaken in de Meijerij van 's-Hertogenbosch (1648-1794) (BOSSCHE BIJDRAGEN, dl. XXI, p. 73).

(7) De eerste schuurkerk dateert van 1680, waarschijnlijk afgebroken in 1720, en eindelijk in 1780 vervangen door een mimer kerkgebouw. Parochiearchief St. Martinus te Heeze, Memoriale Parochiae de Heeze, p. 142 1690 begon pastoor Aegidius van der Voort, met het timmeren van eene kerk in navolging van de oude groote en kruiskerk. 1780 is pastoor Verhooijsen begonnen met de bestaande kerk af te braken, maar is na vele toebereidselen gemaakt te hebben overleden. Baron van Tuyll legde de eerste steen en pastoor Janssen voltrok na vele moeijelijkheden het kerkgebouw.

f Hs.: Sectie .... N ....

(8) Thans gedeelte van Sectie F 2380 omschreven als kerk, klooster, school, pastor, huis, erf.

(9) De oude schuurkerk had een afmeting van 35 × 73 Rijnlandse voet - de Rijnlandse voet is ruim 31 cm. -; de uitbouw richting Noord-Oosten mat 28 ½ × 20 voet (aangebracht voor de fam. Holbach - Zie Familiearchief Van Tuyll van Serooskerken te Heeze, C 20 Verzoek van baron de Holbach van 22 Mei 1737 om een aanbouw te mogen maken aan de Roomsche Kerk als zetel voor hem en zijne familie). De afbraak van de oude schuurkerk bracht 89 gulden 1 stuiver en 8 oortjes op. Cfr. Verkoopcedulle van 4 October 1780 (Rijksarchief 's-Hertogenbosch, Heeze 9 - n. 671 -). De nieuwe schuurkerk kreeg een oppervlakte van 95 × 43 Rijnlandse voet; in totaal dus 950 vierkante voet groter. Zie Portefeuille IV Parochiearchief St. Martinus te Heeze. Zie de afbeeldingen van het Hs. van deze schuurkerk op p. 152-154; zie de situatietekeningen in het Supplement, Aanhangsel B, Heeze, nrs. II A-II D.

(10) Kadastraal bekend als Sectie A 1618, thans Sectie A 2227 (eigend. S.J. Baron van Tuyll van Serooskerken te Heeze).

(11) Baxhoef bekend als A 1615 en in eigendom bezeten door Sara Hoevenaar te Breda, thans opgenomen in A 2864 (eigend. van Joannes Hendrikus Wijnen van Eersel, Kreil 23, Heeze).

f Hs.: Sectie .... N ....

(12) Willem Smulders te Heeze overleden 28 Januari 1811.

(13) Jan Godefridus Deelen, te Heeze gedoopt 6 December 1750 als zoon van Godefridus en Maria Adriana Verhaegen, huwde te Heeze op 25 Januari 1778 met Elizabeth Daams, te Heeze gedoopt 6 October 1761 als dochter van Judocus en Aldegundis Adami Ceelen.

(14) Peter Gerrit Maas, gedoopt te Leende 26 Juli 1749 als zoon van Gerardus en Wilhelmina Lauwer, aldaar overleden 13 Juni 1793.

(15) Lambert Gerrit Maas, gedoopt te Leende 28 November 1759 als zoon van Gerardus en Gulielmae Lammers (sic), aldaar overleden 28 Januari 1836, was te Leende gehuwd op 27 Januari 1799 met Joanna Maria Swilts (Zwilte of Swils), geboren te Boxmeer (Limb.) als dochter van Wilhelmus en Maria van der Schoer, te Leende overleden 24 Mei 1823, 58 jaar.

(16) Zie voor het doden van wolven en de daarop gestelde premies F. SMITS, Beknopte Geschiedenis van Eindhoven, dl. III, p. 35-38. Eindhoven, 1890; J. CUNEN en C. RIJKEN, Wolven in Noord-Brabant (TAXANDRIA, dl. XXVI, p. 27-32. Bergen op Zoom, 1919); J. CUNEN, Inventaris van het Archief der Gemeente Someren, p. 199-204. Asten, 1940.

(17) Reinout Diederik van Tuyll van Serooskerken, heer van Zuilenburg, zoon van Jan en Ursulina Christina Reiniera van Reede, geboren te Zuilen 3 of 14 Augustus 1746, erfde van zijn stiefmoeder de heerlijkheid Heeze en Leende (1766), was eerst luitenant ter zee, vervolgens (1776) beschreven in de ridderschap van Utrecht, lid van het hof van Utrecht en der generaliteitskamer, en overleed te Heeze 18 September 1784. Hij was in September 1772 te Oosterbeek gehuwd met Carolina Ursulina Philippota barones van Randwijck, geboren te Maastricht 23 December 1741, overleden te Maarssen 6 Januari 1823, dochter van baron Frans Steven Karel en van Ursula Philippota van Reede, die hem zeven kinderen schonk. Zie verder C. POLVLIET, Genealogie van het geslacht van Tuyll van Serooskerken en van de overige uitgestorven takken van het geslacht van Tuyll, p. 64-65. Oisterwijk, 1894; DR. W. MEINDERSMA, De Heerlijkheid van Heeze, Leende en Zes-Gehuchten, p. 27-28. Zaltbommel, 1911.

(18) Bernard Giller geboren te Helminkhausen in Duitsland als zoon van Rabanus Giller, overleden te Heeze 20 Februari 1807, was 7 September 1788 te Heeze gehuwd met Anna Maria Schavers, te Heeze 22 Mei 1767 gedoopt als dochter van Willem Woutersz. en Maria Mathijsdr. Deelen, aldaar overleden 5 September 1841. (Mededeling van Mr. Dr. L. de Gou te Steenbergen).

(19) Zie voor Jacques-Etienne Montgolfier LAROUSSE DU XXe SIÈCLE t. IV, p. 967. Paris, 1931.

(20) Zie voor Joseph-Michel Montgolfier LAROUSSE DU XXe SIÈCLE, t. IV, p. 967. Paris, 1931.