Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Wolzogen, Ludovicus]

WOLZOGEN (Ludovicus), geb. te Amersfoort in 1633, overl. te Amsterdam 13 Nov. 1690. Hij is afkomstig uit een oud-adellijk oostenrijksch geslacht. Zijn vader was Johannes Ludovicus Wolzogen, vrijheer van Neuhausen, die uit Oostenrijk naar ons land is uitgeweken. De zoon studeerde te Utrecht in de godgeleerdheid. Na een reis door Frankrijk naar Genève en door Duitschland werd hij predikant van de Waalsche gemeente te Groningen, daarna tot 1664 te Middelburg. Van hier is hij beroepen naar Utrecht, waar hij tevens professor extraordinarius in de kerkgeschiedenis werd, aanvankelijk zonder salaris. Zijn intreerede vond plaats op 21 Sept. 1664 en had tot titel De sole justitiae, daarbij doelende op de zinspreuk van de hoogeschool te Utrecht. Toen hij in 1670 als hoogleeraar te Leiden was benoemd en toch te Utrecht bleef, werd hem het gewoon hoogleeraarschap toegekend. Nochtans vertrok hij in hetzelfde jaar als hoogleeraar in de kerkgeschiedenis aan het athenaeum te Amsterdam, en waalsch predikant aldaar. Hij behoorde tot den kring der ‘Sçavanten’ waartoe ook Franciscus Burman (dl. IV, kol. 351), Regnerus van Mansvelt (dl. IX, kol. 646) en Johannes de Bruyn (dl. VIII, kol. 230) gerekend werden (zie het opstel van J. Hartog in De Gids van 1876, II, 77-114). Tegen den spinozistischen Ludovicus Meijer (dl. V, kol. 342) schreef hij: Libri duo de scripturarum interprete contra exercitatorem paradoxum (Traj. 1668). Een van zijn hevigste tegenstanders was Jean de Labadie (dl. II, kol. 743). Het Récit véritable de ce qui s' est passé au synode des églises walonnes.... à Dordrecht (20 Maart enz. 1669) bericht wat Wolzogen aldaar ‘tot bevorderingh van de ruste der kercke’ heeft meegedeeld over de Labadie. Op gelijke wijze heeft hij de vroedschap over dit alles ingelicht (zie Duker, a.w. III, 204 v., bijlagen, 50-52). Hij bestreed de Labadie ook in zijn: Fides orthodoxa sive adversus Jean de Labadie censura censurae in libellum de interprete Scripturarum (Traj. 1668) en in zijn Apologie pour la synode à Naerden (1669). Heftig is door vele tijdgenooten tegen Wolzogen gestreden. Toen in 1669, om hem te verdedigen, verscheen: Judicia variorum professorum et doctorum theologiae, de Scriptura interprete, met het doel een gunstig oordeel van verschillende deskundigen over hem wereldkundig te maken, volgde daartegen een scherp en bitter boek: Theologorum quorundam judicium de libro L. Wolzogen de interprete Scripturarum. Hierin wordt hij geteekend als een vijand van de Kerk. De Staten van Utrecht evenwel verdedigden hun hoogleeraar tegen de op hem gerichte aanvallen. Ook Leonard van Rijssen (zie dl. IV, kol. 1190) schreef tegen hem e.a.: De oude rechtsinnige waerheyt verdonckert en bedect door.... En nu weder opgeheldert en ontdeckt (Midd. 1674)

Hij gaf nog uit: Orator sacer sive de ratione concionandi (Traj. 1671); Dissertatio criticotheologica de correctione scribarum in 18 scripturae dictionibus adhibita, quam alii a Judaeis correptas, alii mutatas, aut aliter scriptas, aliterque lectas, alii mendas manuensium incuria illapsas, alii

[p. 1236]

plures, alii pauciores esse putant (Harderw. 1689). Na zijn dood is van hem gedrukt: Explication de la prière, que l' on appelle la confession des pechez, avec la demande d' une bonne conscience devant Dieu (Amst. 1700) en Leigh, Dictionnaire de la langue sainte, traduit par L.W. (Amst. 1703).

Zijn portret werd gegraveerd door R. de Hooghe, J. van Somer, R. Vinkeles en J. Gole.

Zie: B. Glasius, Godgeleerd Nederland III ('s Hert. 1856), 622-24; Kobusende Rivecourt, Biogr. handwoordenboek III (Zutph. 1870), 496 v.; A.C. Duker, Gisbertus Voetius III (Leid. 1914), 80 v., 120, aant. 3, 204, aant. 4, 265, aant. 7, 284, aant. 2, bijlagen, 15, 27, 50-52; M.J.A. de Vrijer, Henricus Regius ('s Gravenh. 1917), 45, 59 v., 68 v., 85, 198, 203; P. Proost Jz., Jodocus van Lodenstein (Amst. 1880), 188-192; Archief voor kerkgesch. (1842), 347 v.; (1929), 200; E.A. van Beresteyn, Repertorium van gedrukte genealogieën (Haarl. 1932), 216; Bibliotheca theologica et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans, 1900), 804 (no. 1016); J. Reitsma, Gesch. v.d. Hervorming en de Herv. Kerk, 4de dr. (Utr. 1933), 360v.

Knipscheer