Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Witte, Petrus de]

WITTE (Petrus de), geb. te Leiden 23 Aug. ged. Pieterskerk 24 Aug. 1622 (als Pieter), overl. te Leiden 23 Aug. 1669, zoon van Marcus en van Anna van Peene.

Hij studeerde sedert 26 Oct. 1634 te Leiden. Candidaat geworden beriep men hem in 1644 te Koudekerk, waar hij in dat jaar of in 1645 werd bevestigd. In 1649 wilde de kerkeraad te Leiden hem beroepen, maar de regeering der stad aarzelde om dit beroep te approbeeren. Intusschen nam hij een in Juli 1650 verkregen beroep naar Hoorn aan. Beroepen te Delft in Augustus 1653 werd hij daar bevestigd 14 Sept. 1653. Den 12den Oct. 1654 sprong het kruitmagazijn te Delft in de lucht; naar aanleiding daarvan hield P. de W. een predicatie, verschenen als: Delftschen Donder-slach, ofte korte aanspraecke aen de gemeynte van Delf bij een schricklick Oordeel Gods (Amst. 1654, in 1694 te Utrecht herdrukt). Op dit boekje verscheen een tegenschrift door A. van Gheluwe. Ook wordt aan P. de W. het auteurschap toegekend van den Donder-slagh der Godtloosen (Amsterdam 12^o), doch het is waarschijnlijker, dat C. van Niel daarvan de schrijver is. Zoo ook schijnt de Dry-zegen Lauwer Kroon aen Cornelis Tromp (1673, plano) niet van hem afkomstig te zijn. Wel de Wederlegginghe der Sociniaansche dwalingen (Amst. 1661, 4^o) en de Cathechisatie over den Catechismus. Dit laatste verscheen minsten driemaal, 1658 (Amst.), 1724 en 28, terwijl het boek in het Duitsch, Engelsch en in nog andere talen werd overgezet. Hij werd van Delft beroepen naar Leiden en daar bevestigd 17 Mei 1656, nadat hij nog voor een 9 Nov. 1655 op hem uitgebracht beroep naar Amsterdam had bedankt. In 1659 opende hij de Synode te Gouda met Ephese IV vs. 3. Hij voerde te Leiden een hevigen strijd met de aldaar gevestigde secte der Kwakers en werd daarin terzijde gestaan door zijn ambtgenoot Johannes Hoornbeeck. Als verweerschrift tegen het drijven dier predikanten verscheen een werkje,

[p. 1233]

getiteld: Aen Johannis Hoorenbeeck en Pieter de Wit, predikers in Leyden. En aen de Inwoonders der Aerden. Gedruckt voor Jan Smet op den 6 dagh der 9 maent, November genoemt, 1663 (4^o, 8 blz.). Petrus de Witte zelf gaf nog uit: Trouwhertige, hoogweerdige en ernstige aenspraecke en vermaeninge over eenige ergelijke en zeer ontydige saecken, onlanx gepleeght, gehandhaaft en gestijft.

Hij huwde 4 Nov. 1664 met Anna van Royen, geb. te Utrecht 9 Oct. 1625, overleden 25 Oct. 1669 te Leiden, dochter van Cornelis en van diens eerste vrouw Petronella van Blankendael. Zijn beeltenis bleef ons bewaard door twee portretten: een door P. Schenck naar van Mieris; J. Tangena excud. met 4 reg. vers door Petrophilos. Het andere J. Hofspanger fecit en J. Tangena excud. eveneens met 4 reg. vers.

Zie: Schotel, Heidelb. Catechismus; dez., Maatsch. leven onzer voorouders; Navorscher LIII, 445; Rogge, Bibl. v. Contrarem. geschr. 163; Koecher, Gesch. Heidelb. Catech. 335; Overvoorde, Bibl. Gem. Leiden, no. 143.

Regt