Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Lemmerman, Abraham]

LEMMERMAN (Abraham), overl. kort na 1694, een amsterdamsch koopman, trawant van Frans Kuyper (zie dl. IV, kol. 868v.) genoemd, en dus gemengd in de ‘Bredenburgsche twisten’ (zie dl. IV, kol. 292v.), die ‘in breeden kring ongeveer 20 jaren duurde in tal van geschriften van min of meer godgeleerden of wijsgeerigen aard’ (Kühler) en dus niet alleen konden ontstaan uit persoonlijke antipathie alleen. Kühler meent: ‘op zichzelf beschouwd is deze strijd even onbelangrijk als onverkwikkelijk. Het is een tournooi van geblinddoekte strijders, een redetwist te midden van een Babelsche spraakverwarring. Voortdurend blijken de tegenstanders elkander niet te verstaan en met dezelfde woorden geheel andere begrippen te bedoelen. Van wijsgeerige polemiek is geen sprake. Zelfs het gewone gezonde verstand ontbreekt maar al te vaak. Aan vinnigheden en verdachtmakingen daarentegen geen gebrek. Doch terwijl de beide Bredenburgers zich tot het einde als mannen van eer en geweten doen kennen geeft Kuyper met zijn aanhanger Lemmerman telkens opnieuw blijk van onbetrouwbaarheid’. In dezen strijd schreef Abraham Lemmerman: Eenige bewijzen dat J. Breedenburg, staande zijn stellingen, geenszins kan gelooven dat'er zuik een God is als de H. Schrift leert (Amst. 1684). Daarachter was gevoegd: J. B (redenburg), Wiskunstige demonstratie, dat alle verstandelijke werking noodzakelijk is. Met de weerlegging van F (rans) K (uyper) van de Wiskunstige demonstratie. Uitgegeven door Abraham Lemmerman. Deze ‘demonstratie’ was van te voren wel op last van Bredenburg gedrukt, maar alléén ‘aan de liefhebbers gedistribueerd’, niet in den handel gebracht. Johannes Bredenburg verdedigde zich met zijn Noodige verantwoording op de ongegronde beschuldiging van Abraham Lemmerman (Rott. 1684). J.M.G.V.S. gaf hierna uit: Zedig Tegenberigt, tot voorstant van Abraham Lemmerman (toonende dat de stellingen van J. Bredenburg dezelfde als die van Spinoza en na de benaminge van deze tegenwoordige eeuw atheïstisch zijn). Na nog eenige geschriften schreef Lemmerman: Verdeediging van de drie onfeylbaare bewijzen.... tegen zijn Noodige Verantwoording (Amst. 1685), met gewijzigden titel in hetzelfde jaar herdrukt.

Nog verscheen: Een korle bedenckinge over de stellingen van A. Lemmerman. Van dat Godt een bepaalt stoffelijck lichaam heeft, en geen oorsaeck is van alle weezentlijckheyt, maar nogh een doode, maghteloose, ongeschaapen stof van eeuwigheyt nevens hem heeft. Door een liefhebber der waarheyt (z. pl. 1685); van (P. Smout), Copye van een brief door P. Smout aan Galenus Abramsz geschreven. In welk zijn onbehoorlijken handel teegen A. L(emmerman) en F. K(uyper) gepleegt, omtrent de geschillen met J. Breedenburg klaarlijk word aangeweezen (z. pl. 1685) en: Aenwijzing van verscheide misslagen en onwaerheden door J.D. Verburg begaan in zijn brief aan A.S. in het beschuldigen van A.P. Dekker...., Abraham Lemmerman e.a..... Hylkema noemt Lemmerman en Frans Kuyper ‘twee weinig geëerde onruststokers’. In de Demonstratie van 't eeuwig nootzakelijke Iet, dat niets bij geval, dat is zonder Godts besluyt, of zonder oorzaak geschiet. Op nieuws

[p. 514]

oversien en bekragtigt (z. pl. 1694) van Johannes Bredenburg komt ook voor: Hiernevens een betoging dat A. Lemmerman met recht zo lang voor een ongeloovige of Atheus mag worden gehouden, tot hij dese demonstratie door natuurlijke rede zal hebben opgelost.

In 1711 woonde nog te Rijnsburg Huibertina van Overveld, weduwe van Abraham Lemmerman. Zij hertrouwde 21 Juni 1711 met Pieter de Haan, weduwnaar van Fijtje Vegters van Overzijll. In 1718 waren beiden overleden.

Zie: J.C. van Slee, De Rijnsburger Collegianten (Haarl. 1895), 94, 166-172, 180v., 186, 191v., 196, 243-252, 262, 289, 293, 326, 357v.; C.B. Hylkema, Reformateurs, eerste stuk (Haarl. 1900), 17, 155v., tweede stuk (Haarl. 1902), 14-97, 99, 265-287, 330, 346; W.J. Kühler, Het Socinianisme in Nederland (Leid. 1912), 241-248; Catalogus.... van de bibliotheek der Ver. dpsgz. gem. te Amsterdam I (Amst. 1886), 146v., 149; hetz. (Amst. 1919), 161-163, 165.

Knipscheer