Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Commelin, Hieronymus]

COMMELIN (Hieronymus) of Commelinus, eigenlijk Jérome Commelin, geb. te Douai 1549, overl. te Heidelberg 1597, uitgever en geleerde. Hij was een zoon van Hugues Commelin, oom van Jan Commelin (1), die volgt, en wordt reeds in 1575 als uitgever te Genève genoemd. In 1579 woonde hij te Amsterdam, waar hij 14 Febr. ten huwelijk aanteekende met zijn nicht Ester Bonnenuit, een dochter van Jude Bonnenuit en Margaritha Commelin, een dochter van bovengenoemden Jan (1). Waarom hij Amsterdam verliet, is niet bekend, doch eenige jaren later vindt men hem terug als compagnon van zijn neef Pierre de St. André (Petrus Santandreanus) te Genève. In 1587 vérplaatste hij het bedrijf naar Heidelberg, terwijl Santandreanus dc zaak te Genève bleef behartigen. Het geheel ontwikkelde zich tot een wetenschappelijke uitgeverij van groote internationale beteekenis. Van Hieronymus' pers kwamen zeer belangrijke uitgaven van grieksche en latijnsche klassieken en kerkvaders, zooals Heliodorus, Apollodorus, Euripides, Seneca, Hesiodus, Athanasius en Chrysostomus, die gedeeltelijk door hemzelf waren bewerkt en geannoteerd. Hij stond in correspondentie met Casaubonus, Scaliger en andere geleerden. In de Encomia Dousana (Haidelbergae 1587) vindt men grieksche gedichten van zijn hand ter eere van Janus Dousa. Hij stierf aan de pest, tegelijk met zijn vrouw en verschillende van zijn kinderen.

[p. 198]

Zijn zaken werden voortgezet door zijn zwager Jude Bonnenuit (Juda Bonutius), maar vooral door zijn neef Jan Commelin (2), zie hieronder. Zijn dochter Maria, te Heidelberg, geboren en aldaar woonachtig, ondertrouwde 22 Mei 1608 te Amsterdam met Baudouin de Bordes, te Londen wonende (stamvader van het thans nog bloeiende geslacht de Bordes, zie Ned. Patriciaat VII, 55).

De uitgeverij, gesticht door Santandreanus en Hieronymus Commelin, heeft vele jaren onder verschillende benamingen stand gehouden. C.P. Burger Jr. heeft in den catalogus, getiteld Werken van klassieke schrijvers en latere Lat. werken [in de] Bibl. der Univ. van Amsterdam (1923), 233-35 een lijst gegeven van 80 daar aanwezige uitgaven van Petrus Santandreanus (1574-86), Hieronymus Commelinus, Petr. Santandreanus, de Officina Commeliana of Santandreana (Heidelberg, somtijds Frankfort, Genève, Lyon, 1587-97), de Officina Commeliana of Bibliopolium Commelinum (1598-1617), Vidua Joh. Commelini of Bibliopolium Commelinum (1620-23), Abraham Commelinus (1626-29), Isaac Commelinus (1639) en Casp. Commelinus (1662-73).

Zie: Jöcher, Allgem. Gelehrten Lexikon I (1750), 2040; A.M. Ledeboer, Alfabetische lijst der boekdrukkers enz. (1876), 38; C.P. Burger Jr., De boekverkoopers Commelin te Genève, Heidelberg, Amsterdam en Leiden in het Tijdschrift voor boek- en bibliotheekwezen IX (1911), 145 en de aldaar aangehaalde bronnen; Elias, De vroedschap van Amsterdam II (1905), 672; C.P. Burger Jr., Amsterdamsche boeken op de Frankforter mis in Het Boek (1936), 191-94; dez., Hss. aant. Commelin op Gem. Archief Amsterdam.

Wijnman