Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Wijnen, Jan Hendrik]

WIJNEN (Jan Hendrik), geb. 13 Oct. 1838 te Beek (L.), gest. 22 Aug. 1909 te Eisden (L.), zoon van Adam, landbouwer, en Maria Elisabeth Martijns.

In het jaar zijner priesterwijding 1864 werd hij aangesteld tot kapelaan in de arbeidersparochie van St. Mathias te Maastricht en 20 jaren later tot rector van het halve-weezengesticht de Nieuwenhof aldaar. In 1887 werd hij tot pastoor van Limbricht benoemd en in 1892 als zoodanig naar Breust-Eisden verplaatst.

Als kapelaan in een groote arbeidersparochie had Wijnen de toestanden in de maastrichtsche fabrieken leeren kennen. Op de wording van de kinderwet-van Houten van 19 Sept. 1874 heeft hij veel invloed gehad en in het algemeen is hij een baanbreker op het gebied der sociale actie van katholieke zijde geweest. In verband met het wetsontwerp-van Houten omtrent den kinderarbeid in fabrieken, publiceerde hij in het jaar 1873 zijn bevindingen dienaangaande, eerst in een serie artikelen in de Maasbode, vervolgens in een brochure, getiteld: De arbeid der kinderen in fabrieken, onder godsdienstig, zedelijk en stoffelijk oogpunt beschouwd. Hij ging met het wetsontwerp accoord behalve in zake den leerplicht. Op 19 Jan. 1887 werd Wijnen met meerdere stadgenooten als getuige gehoord door een enquête-commissie, benoemd door de 2e Kamer, om den toestand van fabrieken en werkplaatsen in Nederland, in verband met de wet-van Houten van 1874, te onderzoeken. In hetzelfde jaar 1887 gaf hij zijn afgelegde verklaringen voor de commissie ook in een brochure in het licht, getiteld: De arbeiderskwestie. Mijne verklaringen voor de enquête-com. afgelegd, nader toegelicht (Maastr.). Zijn moedig getuigenis en ook die van andere Maastrichtenaren verwekten een stormpje in de stad. Er verscheen een Open brief aan de enquête-com. door Louis Regout, industrieel en lid van de 1ste Kamer (Maastr.

[p. 1307]

1887), waarin deze verschillende getuigenissen wraakte. Kort daarop heeft rector Wijnen, benoemd tot pastoor te Limbricht, de stad verlaten. De arbeiderskwestie had ook nadien nog zijn aandacht, hij schreef daarover een nieuwe serie artikelen in de Maasbode, insgelijks in brochurevorm verschenen: Moderne toestanden en het ware volksbelang, overdruk, herzien en belangrijk vermeerderd ('s Grav. 1895).

Wijnen was buitendien onvermoeid werkzaam en zeer bekend op het gebied van het lager onderwijs. Hij heeft den vennaarden schoolstrijd in Nederland in de eerste gelederen meegestreden. Zijn artikelen over onderwijs en opvoedkunde in Maasbode, Tijd, Kath. School en Ons Recht vestigden zijn naam als een der eerste deskundigen onder de Katholieken. Hij was adviseur van den r.-k. onderwijzersbond in Limburg sedert 1895.

De Pastoor Wijnenweg te Maastricht is sinds 1 Aug. 1927 een herinnering aan dezen moedigen strijder en rusteloozen werker.

Overige publicaties: l' Enseignement d' après les principes et ses adversaires (Maastr. 1869); De pauselijke onfeilbaarheid (Luik 1870); Scheiding van kerk en staat (den Bosch 1872); De godsdienstleer voor de katholieke jeugd (Maastr. 1891), Kerkelijke plechtigheden en godvruchtige gebruiken verklaard (2e dr. Nijm. 1898); Handboek van den katholieken godsdienst (meerdere dr.), in samenwerking met B. Dankelman; Misboekje voor godvruchtige kinderen door G. Mey, in het Nederl. vertaald; De catechismus bewerkt, in samenwerking met W.A. Notermans; eindelijk een viertal Bijbelsche geschiedenissen, vertaald in samenwerking met P. Timmermans of alleen (meerdere dr.).

Zie: Limb. Koerier van 24 en 26 Aug. 1909.

Blonden