Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Woutersz., Cornelis alias Coper Potge]

WOUTERSZ. (Cornelis) alias Coper Potge, was schoenmaker te Dordrecht en omhelsde kort na 1520 de luthersche gevoelens, waarom de stedelijke regeering openbaar verbood eenige gemeenschap of vergaderingen met hem te houden (Febr. 1525). Hij gaf uit een vertaling van Luther's tractaat over den Ouden Adam, waarachter gevoegd waren: De zeven Psalmen geprint ende gemaect bij Cornelis Woutersz. alias Coper potge. Wegens deze uitgave werd Cornelis door de stedelijke regeering in hechtenis genomen en ter verantwoording geroepen. Bij de verhooren bezweek hij voor de bedreigingen der inquisiteurs en herriep zijn stellingen. Maar weder op vrije voeten gelaten, week tegelijk zijn zwakheid, en het vorig geloofsvertrouwen keerde terug, krachtiger dan vroeger en niettegenstaande de kwellingen zijner ijverig katholieke huisvrouw. Hij begaf zich voorts naar Bremen, omdat men hem in Dordrecht voor een lafaard hield, maar na een half jaar vestigde hij zich te Delft, waar zijn vrouw, die hem toen wel genegen was, zich bij hem voegde. Daar er voortdurend op hem geloerd werd, wegens zijn

[p. 1293]

verspreiding van kettersche gevoelens, week hij uit naar Goslar in Brunswijk, en arbeidde daar in de zilvermijnen. Pogingen om zijn huisvrouw te bewegen, aldaar bij hem te komen wonen, slaagden niet.

Kort daarna gaf Cornelis twee brieven in het licht, een aan de regeering van Dordrecht, en de andere aan de burgerij, die hij zelf in zijn geboortestad bij honderden exemplaren verspreidde, en waarin hij verklaarde niet van zijn godsdienstige gevoelens afstand te kunnen doen. Hij werd terstond in hechtenis genomen, en 6 Apr. 1527 door den griffier van het hof van Holland Arend Sandelin ondervraagd. Daar hij in zijn gevoelens volhardde, werd hij naar den Haag gevoerd, om daar voor het Hof terecht te staan. De rechters aarzelden om over den man, die zooveel geloofsmoed betoonde, vonnis te vellen. Pogingen van het Hof, om bij de landvoogdes verzachting van de toe te passen straf te verkrijgen (gevangenisstraf in plaats van doodstraf) faalden, als ook een nieuwe poging in Febr. 1528. Evenwel werd de behandeling der zaak en het vellen van een vonnis daardoor steeds uitgesteld, tot eindelijk 26 Oct. 1529 de uitspraak van het Hof Cornelis Woutersz. veroordeelde tot den zwaarde, zijn lijf gesteld op een rad en zijn hoofd op een staak, met verbeurdverklaring van al zijn goederen. Met volle overtuiging van zijn geloof, en verklaring, dat het hem leed was, dat hij ooit zijn geloof volgens de leer van Luther had herroepen, is Comelis Woutersz. den dood ingegaan.

Zie: Kerkhist. Archief IV, 1-22 en 409.

van Dalen