Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Tideman, Jan]

TIDEMAN (Jan), geb. te Alkmaar 3 Aug. 1821, overl. te 's Gravenhage 8 Febr. 1901, was sedert 1834 leerling der latijnsche school te Utrecht, werd 21 Dec. 1838 aan de universiteit aldaar als student ingeschreven, maar is nimmer gepromoveerd, hoewel hij in 1845 met goed gevolg doctoraal examen in de letteren deed.

Reeds in 1844 werd hij conservator der oudheden van het Provinciaal utrechtsch genootschap van Kunsten en Wetenschappen. In hetzelfde jaar richtte hij met Vermeulen (dl. IV, kol. 1382). Jonckbloet (dit dl., kol. 464), de Vries (dl. I, kol. 1525) en anderen de Vereeniging ter bevordering der oude nederlandsche letteren op.

Op 3 Apr. 1847 werd hij benoemd tot adjunctredacteur der Staatscourant, waarvoor hij naar 's Gravenhage verhuisde. Hier werd hij spoedig werkend lid der in 1834 opgerichte vereeniging ‘Oefening kweekt kennis’. Terwijl hij daar met de eerste letterkundigen van het land op vriendschappelijken voet was, wist hij als ambtenaar zijn pen niet te bedwingen en schreef hij twee brochures, in 1849 uitgegeven, waarin hij de wijze van uitgaat der Staatscourant hekelde en aandrong op vlugger

[p. 1127]

uitgaaf van de handelingen der Staten-Generaal. Dit bezorgde hem het ongenoegen van den minister de Kempenaer (dl. III, kol. 677), op wiens voorstel hij 9 Oct. 1849 eervol ontslagen werd als adjunctredacteur. De secretaris van het Koninklijk Instituut van ingenieurs, van der Kun (dl. II, kol. 738), nam hem kort daarna in dienst als hulpsecretaris. Op 14 Nov. 1850 werd hij tot secretaris aangesteld.

Op 18 Sept. 1850 werd hij op de voordracht van den minister Thorbecke (dl. IV, kol. 1308) gerehabiliteerd door zijn benoeming met ingang van 1 Oct. tot adjunct-commies bij het departement van Binnenlandsche Zaken. Hij was meestal bij de afdeeling Kunsten en Wetenschappen werkzaam.

Van 1854 tot 1859 was hij mede-redacteur van den Algemeenen konst- en letterbode, van 1860 tot 1863 van den Spectator.

Op 24 Sept. 1858 werd hij tot commies benoemd. Op 31 Juli 1860 benoemde het bovengenoemde instituut hem weer tot zijn secretaris.

Op 22 Juni 1875 werd hij bij Binnenlandsche Zaken tot hoofdcommies benoemd, in 1880 werd hij tijdelijk ter beschikking van den bibliothecaris der Koninklijke Bibliotheek te 's Gravenhage gesteld en 30 Jan. 1882 werd hij definitief bij die inrichting aangesteld met behoud van den rang van hoofdcommies.

Bij Koninklijk besluit van 22 Dec. 1896 werd hem met ingang van 1 Jan. 1897 op zijn verzoek eervol ontslag als hoofdcommies en 29 Mrt. 1898 met ingang van 1 Mei d.a.v. als secretaris van het instituut verleend.

Hij schreef: Heyndrick Adriaensz in Historisch tijdschrift 1843, blz. 95; Cupido, met J.G. de Hoop Scheffer (anoniem) (Utr. 1843); Gedichten van Simon de Beaumont, met een inleiding, behelzende het leven van dezen dichter-staatsman, en aanteekeningen (Utr. 1843); Jacob van Maerlant, Dboec vanden haute in de Werken van de vereeniging ter bevordering der oude Nederlandsche letterkunde (Leiden 1844); Toespraak betreffende de maskerade, gehouden tot zijn medestudenten op 11 Oct. 1845 (Utr. 1845); twee autikritieken op beoordeelingen van Dboec van den houte in Algemeen letterlievend maandschrift (1845, 1 en 262); Catalogus van de bibliotheek der Maatschappij van Nederlandsche letterkunde, 1e afd., Tooneelstukken (Leiden 1847); Bezuiniging en vereenvoudiging, beroep op de vaderlandsliefde van de regering en de natie ('s Grav. 1848); Floris ende Blancefloer in Werken van het genootschap Oefening kweekt kennis ('s Grav. 1848); De openbaarmaking van het verhandelde in de Kamers der Staten-Generaal ('s Grav. 1849), later, in 1889 nog eens met aanteekeningen uitgegeven; De Nederlandsche Staatscourant ('s Grav. 1849); Voor honderdvijftig jaar in Tijdspiegel 1849; Johan de Witt en Lodewijk XIV in Tijdspiegel 1850; Bibliographie voor Nederland of algemeene naamlijst van nieuw verschenen werken in alle vakken, 5 dln. ('s Grav. 1850-54); De totale zonsverduistering van 28 Juni 1851, met pl. ('s Grav. 1851); Filips II en Montigny in Tijdspiegel 1853; De verguizing van het voorgeslacht, dichtregelen voorafgegaan aan een brief aan den heer J.A. Alberdingk Thijm ('s Grav. 1853); Levensschets van Jhr. J.W. van Sypesteyn, achter Notulen Koninklijk instituut van ingenieurs van 10 Apr. 1866; verscheidene vertalingen in Uittreksels uit vreemde tijdschriften van hetzelfde Instituut van 1866-67 tot 1885-86; Levensschets van J.A. Beijerinck (dl. I, kol. 334) in Opmerker van 18 Apr. 1874; Christoffel Plantijn te Antwerpen als taalkundige, boekbinder, boekdrukker en dichter in Dagblad van Zuid-Holland en 's Gra-

[p. 1128]

venhage van 26, 28 en 29 Nov. 1875; Het lied der liederen van Coornhert in Euphonia van 1878 no. 13; Milton en Vondel, aldaar no. 15; Het Servetje in Dagblad van Zuid-Holland en 's Gravenhage van 8 Mei 1878; De Nederlandsche vlag en het nationaal gevoel van eer, in hetzelfde blad van 16 Aug. 1879; Brief van G. de Lairesse aan P. Tideman in Archief van Nederlandsche Krijgsgeschiedenis, 4e deel, 1881-82; De ondergang van de onoverwinnelijke vloot in Juli-Aug. 1588, met afbeeld ('s Grav. 1888); Gedichten (niet in den handel) ('s Grav. 1888); Mededeeling betrekkelijk de wateropvoeringswerktuigen uitgedacht door D.G. Fahrenheit en J. Groenewegen in Notulen Kon. Inst. van ing. van 14 Apr. 1891; Bijdrage tot de geschiedenis van de uitvinding der boekdrukkunst in 1444 in Vaderland van 24, 25 en 26 Oct. 1891; Studiën en schetsen op het gebied van de geschiedenis der bouwkunst in Nederland in Opmerker van 1894; De vereeniging ter bevordering der oude Nederlandsche letterkunde 1843-50, bijdrage tot de geschiedenis der Nederlandsche letterkunde, met zijn portret ('s Grav. 1895); Jan Frederik Willem Conrad (dl. II, kol. 320), met afbeeldingen in Woord en beeld van Aug. 1896; Een bundel gedichten (niet in den handel) ('s Grav. 1899).

In deze lijst zijn niet medegedeeld de catalogussen, verslagen enz., die hij uit den aard zijner betrekking heeft samengesteld.

In Het Servetje en in Studiën en schetsen wordt de staf gebroken over een aantal letterkundigen, die hem naar zijn oordeel slecht behandeld hebben of plagiaat aan hem gepleegd hebben.

Ramaer