Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Swert, Petrus de]

SWERT (Petrus de), geb. te Haasdonk, O. Vl., 1666, overl. waarschijnlijk te Dordrecht 1746. Na zijn studie op het gymnasium der Oratorianen te Temsche geëindigd te hebben, trad hij op twintigjarigen leeftijd, 1686, in de congregatie van het Oratorie van kardinaal Berulle in België. Zijn leermeesters waren hevige partijgangers der Jansenisten. Opgevoed in de leer en geest van Jansenius, die bijna geheel het oratorie bezielde, was hij het hoofd van het verzet, toen de aartsbisschoppen van Mechelen onderwerping eischten aan de uitspraken en leer der Katholieke Kerk. 1694-99 was hij professor der theologie in het oratorie te Brussel, daarna president van het college zijner congregatie te Leuven tot 1710. Vervolgens gekozen tot assistent zijner congregatie, werd hij 1713 proost of algemeen overste der belgische congregatie tot 1716, toen hij weder eerste assistent en overste te Brussel werd. De Swert stond in de nauwste betrekkingen met de hoof den van het Jansenisme. Den verstokten Jansenist, Willem van den Nesse, pastoor van de Sinte Catharinakerk te Brussel, die aan zijn aartsbisschop zoovele moeilijkheden bezorgde, stijfde hij nog in zijn verzet op zijn sterfbed.

De Swert was voortdurend in de weer om de woelingen in zijn congregatie te doen aanhouden en het gezag van den aartsbisschop te ondermijnen. Toen deze 1725 het opdragen der H. Mis met een pruik op het hoofd verbood en hij P. de Swert en P. Coppens niet wilde uitzonderen, beschouwde hij dit als een wraakneming (Chron. 227). De krachtdadige maatregelen der aartsbisschoppen, de Precipiano en d'Alsace de Boussu, maakten ten slotte in de zuidelijke Nederlanden een einde aan het verzet der leiders van het Jansenisme, die zich niet meer door den Raad van Brabant en het Staatsbestuur gesteund. voelden. Aan de Swert, evenals aan zijn medestrijder, den Oratoriaan Franc. Coppens, was reeds alle toelating om biecht te hooren, te preeken of catechismusonderwijs te geven ontnomen. Ten laatste, toen alle

[p. 1091]

middelen van verzet uitgeput waren en hij voor zijn aartsbisschop moest verklaren of hij zich onderwierp aan de uitspraken van Rome aangaande het Jansenisme en Quesnellisme, nam hij de wijk, als zoovele anderen naar de utrechtsche kerk, 14 April 1729. Hij verbleef bij den oud-katholieken pastoor J. Pruym te Dordrecht zonder kerkelijke diensten te verrichten.

Zijn portret, een gepruikte figuur, met familiewapen, zonder naam van graveur, somt zijn titels op in zijn congregatie en de data van zijn geboorte en overlijden, niet de plaats.

Na zijn vlucht gaf hij uit zonder naam: Chronicon congregationis Oratorii Domini Jesu per provinciam archiepiscopatus Mechliniensis diffusae ab anno Domini 1626 usque ad finem anni 1729 authore *** ejusdem congregationis presbytero (Insulis Flandrorum 1740; cum approbatione). Deze approbatio is gegeven door den oud katholieken pastoor van Leiden F. Meganck (kol. 661).

Het werk, zeer uitgebreid, bevat talrijke bijzonheden over het Jansenisme van dien tijd, over de congregatie, het oratorie en de namen en biografie harer leden. Het is een verdedigingsgeschrift voor P. de Swert en zijn aanhangers, vol schimp en smaad voor zijn tegenstanders. Hij gaf nog uit: Collectio extractorum disciplinam et mores concernentia (1718) ten gebruike voor zijn congregatie. Nog verschenen van hem eenige verdedigingschriften zonder naam (Chronicon 140).

Zie: Chronicon Congr. Oratorii 137, 139, enz.; Analectes hist. eccl. Belg. XI (1874), 462, XXXIII (1892), 141; Archief aartsb. Utrecht II, 169; Biogr. nat. de Belg. V, 822; P. Claessens, Hist. des archevêques de Malines II (Louv. 1881), 28, 77, 88; Annuaire de l'université Cath. de Louvain LXXVII (1913), 406-407.

Fruytier