Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Pullen, Pelgrim]

PULLEN (Pelgrim), Peregrinus Pullenius of van Pullen, werd uit ouders, afkomstig van het rijnlandsche stadje Stralen, geboren te Vlodrop of Venraai omstr. 1550, waar zijn moeder vertoefde om een rechtsgeding te beeindigen. Hij overleed te 's Hertogenbosch 20 of 22 Juli 1608. Met veel vrucht voltooide Pelgrim de godgeleerde studiën en werd priester gewijd door Lindanus, den eersten bisschop van Roermond. De jonge priester, die slechts naar de eenzaamheid haakte, had spoedig de aandacht getrokken door zijn practische vroomheid, zijn ernstige studie en door zijn kennis der godgeleerde en mystieke schrijvers, vooral der Kerkvaders. Bovendien bezat hij de kunst anderen tot gids te verstrekken in het beoefenen der christelijke volmaaktheid. Bisschop Lindanus ontbood hem door een strengen brief uit Keulen naar Roermond 13 Juni 1587. De brief is uitgegeven door Arn. Havensius, een vriend van v. Pullen. In Roermond nam hij een belangrijk aandeel in het bestuur van het bisdom. Van Pullen was kanunnik en scholaster der domkerk en bestuurder der theologische school, het begin van een seminarie, en tevens bestuurder van het begijnhof. Hij had als biechtvader van den bisschop diens geheele vertrouwen. Toen Lindanus 1584 naar Rome reisde, gaf hij het bestuur van het bisdom in handen van Pelgrim van Pullen. Toen Lindanus, kort na zijn overplaatsing naar het bisdom Gent, overleed, week van Pullen uit naar Keulen en Luik en vestigde zich eindelijk te 's Hertogenbosch, waar hij een zeer verstorven en afgezonderd leven leidde. Op verzoek van den bisschop Masius nam hij er het predikambt en de bediening der H. Sacramenten aan. Bisschop H. Cuykius van Roermond wilde van Pullen in zijn bisdom terugroepen, wat niet gelukte. Hij bleef te 's Hertogenbosch wonen in een hut, slechts voorzien van het allernoodigste huisraad. Hier bracht hij den bekenden schrijver, Jan van Gorcum (dl. VI, kol. 606) tot de Katholieke kerk terug, die in zijn levenswijze het voorbeeld van van Pullen volgde (Allard, Heere Jan Willemszoon van Gorcum in Studiën XXXVII). Beiden zijn naast elkander begraven te 's Hertogenbosch in de kloosterkerk der Clarissen, waarvan niets overgebleven is. Van Pullen schreef eenige mystieke werkjes in het Nederlandsch. Paquot somt er zeven op met latijnschen titel. De Helmonder Joh. Buekelius, pastoor te Brussel (dl. IV, kol. 341), wilde ze uitgeven, omstreeks 1628, maar het bleef bij een plan. P. Allard verzekert (1891), dat eenige handschriftelijke werken van van Pullen in het bezit waren van den pastoor van St. Odiliënberg, M. Willemsen. Een van de werkjes van

[p. 826]

van Pullen is uitgegeven, vertaald in het Latijn, door den abt van de abdij St. Gertrudis te Leuven, Jos. Geldolph van Ryckel (dl. V, kol. 634) in het werk: Vita S. Beggae (Lov. 1631), blz. 478-488, met den titel: Dialogus Peregrini et Clusinae Begginae. Afdaar vindt men ook de voornaamste gegevens over zijn leven (651-657) en zijn gegraveerd portret. Een uitvoeriger levensbeschrijving is verloren, A. Havensius, Commentarius de erectione novorum in Belgio episcopatuum (Colon. 1609), 128-130.

Zie: Sweertius, Athenae Belg., 596; Valerius Andreas, Bibl. Belg., 718; Foppens, Bibl. Belg., 946; Biogr. nat. Belg. XVIII, 326; en vooral Paquot, Mémoires hist. litt. Pays-Bas VII, 220-225. Hem volgen: Knippenbergh, Hist. eccl. duc. Gelriae 193 en Continuatio Hist. eccl. gelr. (Brux. 1806), 112; Habets, Gesch. bisdom Roermond III, 85-86, 558; Coppens, N. beschr. bisd. 's Hertogenbosch II, 256; Schutjes, Gesch. bisdom 's Hertogenbosch IV, 465-66: Studiën op godsd. gebied XXXVII (1891), 478-80. Pater L. Reypens S.J. bespreekt Pullenius uitvoerig: Pelgrum Pulten 1550-1608. Een heilig mystiek leider en zijn onuitgegeven werk (met portret) in Ons geestelyk erf (Antw. 1929) jg. III, 22-44, 125-143, 245-277.

Fruytier