Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Luzac, Mr. Lodewijk Caspar]

LUZAC (Mr. Lodewijk Caspar), geb. te Leiden 1 Aug. 1786, overl. te 's Gravenhage 18 Febr. 1861, was de zoon van Mr. Etienne Luzac en Johanna Suzanna Valckenaer.

Hij werd als student in zijn geboortestad ingeschreven 20 Sept. 1804 en promoveerde aldaar 16 Juni 1810 op een dissertatie: De Q. Hortensio oratore, Ciceronis aemulo. Hij werd secretaris van zijn oom J. Valckenaer (dl. I, kol. 1509). Hij vergezelde dezen onmiddellijk na zijn promotie naar Parijs. Zij bleven er nadat het koninkrijk Holland bij Frankrijk werd ingelijfd en wel tot Apr. 1811. Toen keerde hij te Leiden terug en werd 17 Mei 1811 advocaat bij het hooggerechtshof te 's Gravenhage en 12 Aug. 1811 bij de leidsche rechtbank van eersten aanleg.

In Oct. 1818 werd hij secretaris van curatoren der universiteit, maar daar zijn praktijk zich uitbreidde, kreeg hij reeds in 1819 op verzoek als zoodanig eervol ontslag. Op 21 Jan. 1828 werd hij benoemd tot rechter in de rechtbank van eersten aanleg te Leiden.

Op 3 Juli d.a.v. kozen de Staten van Holland hem tot lid der Tweede Kamer. Op 29 Nov. 1828 hield hij een belangrijke rede in antwoord op Zuid-Nederlandsche insinuaties omtrent de dwingelandij onzer regeering. Hij zeide: ‘Wij zijn geen voorstanders van dwingelandij. Ons gedrag in 1813 kan u daarvan overtuigen. Wij zijn voorstanders van vrijheid in het godsdienstige en het staatkundige.’

Op 2 Dec. 1828 beantwoordde hij Stassart (dl. V, kol. 800), dien hij geweldig en brutaal noemde; hij zeide: ‘dergelijke redevoeringen persuadeeren niet’.

[p. 628]

Op 19 Febr. 1829 werd hij lid eener commissie tot het doen van voorstellen tot wijziging van het middelbaar onderwijs. Door de afscheiding van België is niets van haar arbeid bekend geworden. Hij was sedert 1830 het hoofd der vooruitstrevende leden en heeft in de kamer veel gearbeid.

De Bosch Kemper (Geschiedenis van Nederland na 1830, 3e deel, blz. 24) zegt van hem: ‘De zaakrijke welsprekendheid van Luzac.... voldeed aan de eischen van de parlementaire beraadslagingen, ofschoon de adviezen van Luzac dikwijls al te lang waren om aandachtig aangehoord te worden.’

Op 11 Mrt. 1830 beantwoordde hij Luyben (dl. VIII, kol. 1079), die het streven der Roomsch-Katholieken verdedigd had en verklaard had, dat zij niets kwaads tegen den nederlandschen staat in den zin hadden. Hij haalde een ultra-clericale allocutie van paus Pius VIII van 24 Mei 1829 aan, waarin gezegd was, dat de Protestanten geen christenen waren.

Na het oproer te Brussel in het laatst van Aug. 1830 en de uitbreiding, die dit spoedig in andere deelen der zuidelijke Nederlanden verkreeg, was hij een der eersten, reeds in de vergadering van 28 Sept. 1830, die volhield, dat een algeheele scheiding van beide deelen van het koninkrijk de eenige goede oplossing der moeilijkheden was. Slechts 14 leden (noordelijke) waren het met hem eens. Op 23 Oct. d.a.v. werd hij lid eener Staatscommissie, ingesteld om na te gaan, welke wijzigingen er bij een administratieve scheiding in de regeering moesten plaats hebben. Haar verslag is nimmer in daden omgezet.

Op 10 Nov. 1830 diende hij met Collot d'Escury (dl. III, kol. 249), van Alphen (dl. I, kol. 84) en van Nes (dl. II, kol. 982) het voorstel in om een adres tot den Koning te richten, er op aandringende, dat Zr. Ms. zorgen zich in het vervolg alleen tot Noord-Nederland zouden bepalen. Naar aanleiding van mededeelingen van regeeringswege op 20 Jan. 1831 in comité-generaal gedaan, trokken zij 25 d.a.v. hun voorstel in. Een voorstel om tot den Koning als antwoord op die mededeelingen een adres te richten, werd 3 Febr. 1831 met 29 tegen 18 stemmen aangenomen; Luzac behoorde tot de minderheid.

Reeds van den eersten tijd, dat hij kamerlid was, heeft hij de geheimzinnigheid onzer financieele politiek en de kunstgrepen, die door den minister van Financiën van Tets van Goudriaan met het amortisatie-syndicaat werden verricht, bestreden. Ook bestreed hij sedert 1832 het stelsel van volharding tegen de besluiten der groote mogendheden, waardoor een kostbaar gemobiliseerd leger in Zeeuwsch Vlaanderen en Noord-Brabant noodig was, terwijl het niets van beteekenis uitrichtte.

Gedurende het zittingjaar 1836-37 was hij voorzitter der kamer. Hoewel er meestal vooruitstrevende leden tot eersten candidaat voor het voorzitterschap gekozen werden, hetgeen koning Willem I onaangenaam was, heeft Z.M. toch steeds dien eersten candidaat benoemd. Evenwel ontging denzulken na afloop van het jaar meestal de belooning, benoeming tot lid der Eerste Kamer of tot staatsraad in buitengewonen dienst.

Bij de wijziging der rechterlijke organisatie werd Luzac 16 Sept. 1838 benoemd tot rechter in de arrondissements-rechtbank te Leiden; zijn functie bleef dezelfde.

Op 14 Jan. 1840 deed hij met de vooruitstrevende leden der kamer Schimmelpenninck van der Oye, Corver Hooft (dl. IV, kol. 777) van Dam van Isselt (dl. I, kol. 684) en van Rappard (dl. IV, kol. 1115) een voorstel tot grondwetsherziening. Dit is door hen ingetrokken omdat bij het afdeelingsonder-

[p. 629]

zoek bleek, dat men vrij algemeen van gevoelen was, dat zulk een voorstel van de regeering behoorde uit te gaan. Werkelijk kwam dit, maar geheel onvoldoende, 16 Mei d.a.v. bij de kamer in, het is de herziening van 4 Sept. 1840 geworden.

Toen koning Willem II de regeering aanvaard had, wilde hij in den aanvang eenigszins vrijzinniger dan zijn vader regeeren. Een der teekenen daarvan was, dat hij Luzac 26 Jan. 1841 benoemde tot lid van den Raad van State. Deze meende evenwel, als lid der Tweede Kamer meer nut te kunnen doen. Wel waren beide lidmaatschappen vereenigbaar, maar ook daartegen had hij bezwaar, daar hij meende, als lid van den Raad niet onafhankelijk genoeg te kunnen blijven. Op zijn verzoek werd 5 Febr. de benoeming ingetrokken en hij tevens tot staatsraad in buitengewonen dienst benoemd.

Op 9 Juni 1841 werd hij tot curator der leidsche universiteit benoemd. Hij bleef dit tot zijn overlijden.

In 1842 deed hij met twee medeleden een voorstel om de overeenkomsten met de Nederlandsche Handelmaatschappij te bekrachtigen. Zij zagen dit op 30 Juni 1842 met 49 tegen 3 stemmen aangenomen. De regeering had goedkeuring daarvan niet noodig geacht. Door deze beslissing werd volgens Mr. S. Vissering de eer der regeering gered en het crediet van den staat behouden.

Op 23 Jan. 1843 sprak hij tot verdediging van het verdrag met België; op zijn verzoek werd hierover 31 Jan. en 1 Febr. in comité-generaal beraadslaagd. Het verdrag werd goedgekeurd. Op 23 Mei 1843 bestreed hij het conversie-ontwerp van den minister van Financiën Rochussen (dl. II, kol. 1217); deze trad ten gevolge van de verwerping daarvan op 27 d.a.v. af.

Ook bestreed hij 26 Febr. 1844 het ontwerp tot de vrijwillige leening van den opvolger van Rochussen, van Hall (dl. VII, kol. 517). Diens voorstel echter werd 29 d.a.v. met 32 tegen 25 stemmen aangenomen.

Hij was een der 9 leden, die onder aanvoering van Thorbecke (dl. IV, kol. 1308) een voorstel tot invoering eener voor dien tijd zeer ver gaande grondwetsherziening indienden. De kamer besloot 31 Mei 1845 met 34 tegen 21 stemmen, dit voorstel niet in behandeling te nemen, weder omdat het niet door de regeering werd ingediend.

Toen Willem II uit vrees voor een revolutie liberaal geworden was, benoemde hij in Mrt. 1848 een commissie van 5 leden, onder welke Thorbecke en Luzac, tot het ontwerpen eener grondwetsherziening.

Op 25 Mrt. werd een nieuw kabinet gevormd, waarin wel Luzac, maar niet Thorbecke was opgenomen, iets waardoor de vriendschap tusschen hen verstoord werd; Luzac werd minister van Binnenlandsche Zaken en van Hervormde en andere Eerediensten.

Al zeer spoedig bleek hij wegens zijn niet sterk gestel niet in staat, dezen arbeid behoorlijk te verrichten. Hij verkreeg 13 Mei eervol ontslag als minister van Binnenlandsche Zaken, maar bleef het andere departement, dat in deze tijden van zeer weinig beteekenis was, behouden. Zelfs dit viel hem te zwaar; op 29 Juni verzocht hij ontslag als zoodanig en ook als lid der Tweede Kamer; beide werd hem 30 d.a.v. verleend.

Sedert hield hij zich met letterkundigen arbeid bezig. Hij maakte brieven van Oldenbarnevelt, van Justus Lipsius, van Gideon van Boetzelaer, van Anthony Heinsius en van Willem Buys, pensionaris, voor den druk gereed. Eenige in de Tweede Kamer door hem gehouden redevoeringen

[p. 630]

heeft hij uitgegeven. Hij bezorgde de uitgaaf van een brief van Valckenaer aan Falck.

Zijn rede van 28 Sept. 1830, bovenvermeld, is te Leiden in het Fransch in druk uitgegeven.

Zie: Levensberichten van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde van 1862.

Ramaer