Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[p. 441]

J.

[Jacob, Henry]

JACOB (Henry), geb. in 1563, overl. te Londen (St. Andrew Hubbard) April of Mei 1624, godgeleerde. Hij was een zoon van John Jacob, landeigenaar (yeoman) te Cheriton in Kent, liet zich 27 Nov. 1581 als student inschrijven te Oxford, werd bachelor of arts in 1583 en master of arts in 1586. Of hij daarna als predikant heeft dienst gedaan te Cheriton, is niet zeker. In 1596 gaf hij gehoor aan den wensch van zekeren Daniël Buck om tegen den Brownist Francis Johnson (zie kol. 461), die toenmaals in de gevangenis zuchtte, het plichtmatige te betoogen, dat iemand lid der kerk van Engeland moest blijven, hoezeer ook overtuigd van de misbruiken in die kerk heerschende. Eerst drie jaar later gaf Henry Jacob dit betoog benevens het antwoord op het tegenschrift van Johnson uit onder den titel: A defence of the churches and ministry of England. Written in two treatises against the reasons and objections of Mr. Fr. Johnson and others of the separation commonly called Brownists (Middelburgh 1599). Hiertegen verscheen van Johnson's hand An answer to Mr. Henry Jacob His defence of the Churches and Ministers of England, waarachter An answer to Mr. H. Jacob his Treatise concerning the Priestes of the Church of England (Amsterdam ? 1600). Uit dezen pennestrijd blijkt, dat Henry Jacob zijn gevoelen tegen Johnson en de Brownisten volhield en niet door de tegenschriften overtuigd werd, zooals men wel meent. Omdat zijn denkbeelden echter practisch die van de Brownisten dicht naderden - al bleef hij een voorstander van hervormingen binnen het kader der engelsche nationale kerk - noemt men hem gewoonlijk een ‘semi-separatist’.

In 1598 had hij Bilson, den bisschop van Winchester, scherp aangevallen in een geschrift getiteld A treatise of the sufferings and victory of Christ in the Worke of our Redemption (Middelb. ? 1598), ten gevolge waarvan hij naar Holland moest vluchten en nog in hetzelfde jaar predikant werd bij de engelsche gemeente der Merchant Adventures te Middelburg. Als zoodanig werd hij vermoedelijk (wanneer is niet bekend) opgevolgd door Thomas Potts. Later richtte hij een adres ‘to the

[p. 442]

right High and Mightie Prince James’ getiteld: An humble supplication for toleration and libertie to enioy and observe the ordinances of Christ Jesus in th' administration of his Churches in lieu of humane constitutions (Middelb. ? 1609); een exemplaar van dit geschrift in de Lambeth-library bevat aanteekeningen in margine van den toenmaligen engelschen koning. Eerst in 1610 bekeerde Henry Jacob zich tot de brownistische gevoelens en wel onder invloed van Parker, Ames en John Robinson (dl. V, kol. 604); met laatstgenoemde vormde hij een afzonderlijke gemeente te Leiden, zijnde het begin van het independentisme of congregationalisme. In 1616 stichtte Jacob te Southwark (Londen) een dergelijke gemeente, de eerste in Engeland; als manifest van de nieuwe secte verscheen van zijn hand A confession and protestation of the faith of certain Christians in England (1616). In 1622 stichtte hij nog in Virginia een nederzetting van geloofsgenooten, die naar hem ‘Jacobopolis’ werd genoemd. Hij keerde echter reeds spoedig naar Londen terug, waar hij stierf.

Hij was gehuwd met Sara Dumaresq, die hem overleefde en hem verscheidene kinderen schonk, o.a. een gelijknamigen zoon (omstr. 1605-52), als studiosus artium liberalium te Leiden ingeschreven 21 Juni 1621 (Henricus Jacobus Anglus, 16). Diens biografie vindt men in Dictionary of national biography XXIX (1892), 118.

Henry Jacob de oudere schreef nog: Reasons taken out of God's Word.... proving a necessitie of reforming our Churches in England (Middelb. ? 1604); A position against vainglorious and that which is falsly called learned preaching (Middelb. ? 1604); A Christian and modest offer of a.... conference .... about the .... controversies betwixt the prelats and the late silenced .... Ministers in England (Middelb. ? 1606); The divine beginning and institution of Christs true visible or ministeriall church (Leyden 1610); A plaine and cleere exposition of the second commandement (Leyden ? 1610, herdr. Middelb. 1611); A declaration and plainer opening of certain points .... in a treatise intitulated ‘The divine beginning’ etc. (Middelb. 1611,

[p. 443]

herdr. Leyden 1612), en An attestation of many .... divines .... that the church-government ought to bee alwayes with the peoples free consent (Middelb. ? 1613).

Zie: J.G. de Hoop Scheffer, De Brownisten te Amsterdam in Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen, afd. Letterkunde, 2e dl., 10e reeks (1881), 242, 267-68, 331; Album Studiosorum (Leiden); Dictionary of national biography XXIX (1892), 117; A.W. Pollard en G.R. Redgrave, A short-titled catalogue of books printed in England etc. (Londen 1926), 320-21.

Wijnman