Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Fabritius, Pieter Carelsz]

FABRITIUS (Pieter Carelsz), geb. te Westwoud in N.-Holland omstr. 1598, begr. te Midden-Beemster 22 Mei 1653, kunstschilder. Hij was een zoon van Ds. Carolus Petri, predikant te Westwoud, later te Purmerend (zie het art. in dit dl.) en diens eerste vrouw Anna Jansdr. Nadat hjj de school te Purmerend had doorloopen, deed zijn vader moeite hem op kosten van deze stad aan het z.g. Staten-collegie te Leiden voor predikant te laten studeeren. De regeering van Purmerend weigerde evenwel deze kosten te betalen, waarop Pieter Carelsz schoolmeester werd in den in 1612 ingedijkten Beemster-polder (1616). In 1619 werd hij officieel als zoodanig aangesteld; bovendien werd hij in 1620 koster en voorzanger van de Gereformeerde kerk in de Beemster. Deze betrekkingen bekleedde hij tot zijn dood. Van de regeering van de Beemster kreeg hij toestemming ‘buyten den schooltijt den leedigen tijt tot sijn schildersampt te besteden’. In 1621 huwde hij te Purmerend met Barbertje Barentsdr van der Maes (begr. in de Beemster 23 Juni 1667), de dochter van een purmerendsch chirurgijn. Barbertje werd al spoedig aangesteld tot vroedvrouw van de

[p. 253]

Beemster. Te zamen verdiende het echtpaar omstreeks 1640 een bedrag van ruim ƒ 1200 jaarlijks, voor dien tijd een vrij belangrijk inkomen.

Tot nu toe zijn geen schilderijen van Pieter Carelsz aan het licht gekomen. Wellicht is van hem een schilderij, voorstellende de kerk van Midden-Beemster (midden 17e eeuw), thans in het bezit van den heer de Geus, den burgemeester van de Beemster. Vermoedelijk is hij en zijn geheele familie afgebeeld op een schilderij van Barent Fabritius uit 1653, tot dusverre bekend als ‘Petrus in het huis van Cornelius’ (thans in het Herzog Anton Ulrich Museum te Brunswijk).

Eerst op het eind van zijn leven noemde Pieter Carelsz zich met den toenaam Fabritius, die ontleend is aan het oorspronkelijk beroep van zijn zoons Carel en Barent (faber = timmerman). Dat een vader zich noemt naar het beroep van zijn zoons is wel een zeldzaamheid; dit zal dan ook eerst gebeurd zijn, toen Carel door zijn werken den naam tot algemeene bekendheid had gebracht.

Uit het huwelijk van Pieter Carelsz werden elf kinderen geboren, van wie hier genoemd worden: 1e. Carel Fabritius, zie dl. VIII, kol. 525 (ged. in Midden-Beemster 27 Febr. 1622), 2e. Barent Fabritius, zie ald. (ged. in Midden-Beemster 16 Nov. 1624, begr. te Amsterdam 20 Oct. 1673), 3e. Johannes Fabritius, die voorgaat.

Zie: A. Bredius, Nieuwe gegevens omtrent de schilders Fabritius in Oud-Holland XXXVII (1920), 129 e.v.; dez., Het sterfjaar van Barent Fabritius in Oud-Holland XXXVIII (1921), 63; H.F. Wijnman, De schilder Carel Fabritius in Oud-Holland XLVIII (1931), 101, 104 e.v., 125 e.v., 132.

Wijnman