Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9

[Eyndhouts, Arnout van]

EYNDHOUTS (Arnout van), overl. in Italië tusschen 1574 en 1582, als humanist bekend onder den naam Arnoldus Arlenius Peraxylus, geb. omstr. 1510 te Aarle bij Helmond als zoon van Arndt v.E. en Sophia van Bruheze. Dit echtpaar had vier zoons: Adriaan v.E., heer van ter Smissen, die o.a. schepen werd van 's Hertogenbosch en de vader was van Arnoldus v.E. (dl. VI, kol. 500) en van den Jezuïet Pieter v.E., die 1566-70 als lector in de rhetorica te Würzburg bekend is; een tweede zoon Hendrik v.E., heer van Empel en Meerwijk, eveneens schepen te 's Hertogenbosch, werd de vader van Adriaan en grootvader van Adolf, die beiden voorgaan; na den in dit art. bedoelden Arnout volgt nog als vierde zoon Dirck, die pastoor werd te Beek bij Aarle.

Arnout studeerde op jeugdigen leeftijd in Frankrijk, vermoedelijk te Parijs, en vervolgens te Ferrara; na volbrachte studiën heeft hij zich 1536-37 te Florence en 1537-38 te Rome opgehouden. Daar kwam hij in betrekking tot Diego Hurtado de Mendoza, ambassadeur van Karel V bij de republiek Venetië, die te Rome onderhandelingen voerde. Bij zijn terugkeer naar Venetië in 1538 bevondt Arlenius zich als bibliothecaris in Mendoza's gevolg. Hij bleef tot 1546 in dit ambt, dat hem in betrekking bracht tot vele geleerden van zijn tijd, aan wie hij met zijn handschriften en groote geleerdheid diensten bewees voor uitgaven van grieksche schrijvers. Ook ondernam hij zelf reizen voor het opsporen van handschriften ter aanschaffing en in verband met zijn eigen uitgaven, zooals de editio princeps van Flavius Josephus (Basel 1544) en de Alexandra sive Cassandra van Lycophron (Basel 1546). Zijn uitgave van Polybius, te Basel in 1549 verschenen, droeg hij op aan Mendoza, die toen keizerlijk gezant was bij het pauselijk hof. Uitgaven van Chrysostomos en van Photius, die hij voorbereidde, zijn niet gereed gekomen. Mendoza's belangrijke bibliotheek, rijk aan grieksche codices, werd later door Philips II aangekocht en 1576 in de bibliotheek van het Escuriaal geplaatst.

In 1547 komt Arlenius naar Florence, waar zijn landgenoot Laurentius Torrentinus (of van der Beke, geboortig uit Gemert), voordien in Bologna gevestigd, bezig was een drukkerij te stichten. Met dezen werkte Arlenius samen, vermoedelijk als vennoot en corrector, hoewel van zijn eigen uitgaven, die hij ongetwijfeld bij Torrentinus had willen laten verschijnen, niets gekomen is. Niet onmogelijk is echter dat sommige elders verschenen werken toch by Torrentinus gedrukt waren,

[p. 250]

zoo wellicht ook Arlenius' eigen Polybius-uitgave. Kort voor zijn dood (12 Febr. 1563) had Torrentinus een filiaaldrukkerij ingericht te Mondovi, de universiteitsstad van Piemont, waarvan Arlenius in 1564 of 1565 persoonlijk de leiding op zich ging nemen. De zaken, die hij thans met en voor de kinderen van Torrentinus leidde, gingen slecht. In 1571 gaat de florentijnsche drukkerij in andere handen over en moet hij voor het filiaal te Mondovi den steun van den hertog van Savoye inroepen; in 1574 wordt deze zaak echter opgeheven en de vennootschap met de erven Torrentinus ontbonden. Er bestaat een eigenhandig geschreven lijst van handschriften en critische afschriften van grieksche auteurs in Arlenius' bezit, vermoedelijk door hem in die laatste jaren opgesteld om deze ten verkoop aan te bieden. In 1582 blijkt hij overleden te zijn, daar zijn erfgenaam toen een aantal boeken en handschriften uit zijn nalatenschap verkocht.

Zie: G.J. Hoogewerff, Arnoldus Arlenius Peraxylus (Arnout van Eynthouts, van Aarle), een brabantsch humanist in Meded. v.h. Ned. hist. instituut te Rome 2e R. I (1931), 117-144; dez., Laurentius Torrentinus (Laurens Leenaertsz. van der Beke), boekdrukker en uitgever van den hertog van Toscane in Het Boek XV (1926), 273-288, 369-381.

Kossmann