Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Philipse, Mr. Johan Antoni]

PHILIPSE (Mr. Johan Antoni), geb. te Middelburg 19 Maart 1800, overl. te 's Gravenhage 10 Mei 1884, was de zoon van Mr. A.W. Philipse, die voorgaat, en A.J. van Lemzeele. Hij werd als student aan de universiteit te Leiden ingeschreven 9 Mei 1817 en promoveerde aldaar in de rechten 14 Dec. 1822 op een dissertatie De conatu delinquendi.

Hij vestigde zich te 's Gravenhage als advocaat en werd 14 Jan. 1824 benoemd tot buitengewoon substituut van den procureur-generaal bij het hoog gerechtshof te 's Gravenhage. In Nov. 1826 werd hij gewoon substituut en 27 Juli 1833 advocaat-generaal bij dat hof.

Bij de reorganisatie der rechterlijke macht ingevolge de wet van 28 Apr. 1835 werd hij 16 Sept. 1838 benoemd tot raadsheer in het toen opgerichte civiele gerechtshof te 's Gravenhage, welks ressort zich (voor civiele zaken) uitstrekte over de geheele provincie Holland. Toen ten gevolge der grondwetswijziging van 1840 bij de wet van 26 Mei 1841 een gerechtshof voor alle zaken, echter alleen voor Zuid-Holland, te 's Gravenhage werd opgericht, ging Philipse in laatstgenoemd jaar daarin vanzelf als raadsheer over. Op 29 Apr. 1844 werd hij tot vice-president, 29 Oct. 1849 tot president van dat hof benoemd.

Toen na de herziening der grondwet in 1848 verkiezingen van candidaten voor de Eerste Kamer plaats hadden, werd hij 7 Dec. 1848 in elk der kiesdistricten 's Gravenhage 1 en 2 tot candidaat daarvoor gekozen. Uit de 26 candidaten, waarvan

[p. 1254]

door dubbele keuzen eenigen afgingen, werd door den Koning op 11 Jan. 1849 een 7-tal voor Zuid-Holland benoemd, en Philipse was een hunner. Toen hij tot president van het gerechtshof benoemd was, moest hij (wegens het aannemen van een bezoldigd ambt) aftreden. Er bestond geen bepaling in de grondwet over tusschentijdsche verkiezing van candidaten voor de Eerste Kamer en zoo bleef de vacature onvervuld tot Oct. 1850. Voortaan was de keuze der Eerste-Kamerleden volgens de kieswet aan de Provinciale Staten. Philipse werd nu 27 Sept. 1850 door die van Zuid-Holland gekozen en verder geregeld herkozen.

Voor het zittingjaar 1852-1853 werd hij tot voorzitter der Eerste Kamer benoemd. Terwijl van 1849 tot dien tijd het voorzitterschap jaarlijks afgewisseld had, werd Philipse telken jare herbenoemd. Daar hij, die steeds bij kabinetscrisissen door den Koning geraad pleegd werd, den laatsten tijd zeer conservatieve adviezen gegeven had, werd hem door het ministerie Fock - van Bosse tegen het begin der zitting 1870-71 medegedeeld, dat het beter was, ook met het oog op zijn leeftijd, dat hij verzocht, voor het voorzitterschap niet meer in aanmerking te komen, en voor genoemd zittingjaar werd een ander benoemd. Zijn conservatisme bleek bij de stemming over de afschaffing der doodstraf, die 15 Sept. 1870 met 20 tegen 18 stemmen werd aangenomen; hij was een der tegenstemmers.

Als president van het gerechtshof werd hij op verzoek eervol ontslagen bij koninklijk besluit van 27 Nov. 1870 met ingang van 1 Jan. 1871. Bij zijn periodieke aftreding tegen Sept. 1871 verzocht hij als Eerste-Kamerlid niet meer in aanmerking te komen. Hij werd 11 Juli vervangen.

Hij werd bij koninklijk besluit van 8 Dec. 1857 benoemd tot curator der leidsche universiteit en als zoodanig op verzoek eervol ontslagen bij K.B. van 31 Mei 1376.

Hij woonde des zomers op de buitenplaats Leeuwendaal onder Rijswijk.

Hij huwde 22 Oct. 1828 Maria Clazina Groen van Prinsterer, geb. 13 Juli 1806, overl. 8 Juni 1868, bij wie hij twee zonen en een dochter had.

Ramaer