Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Nemius, Jan]

NEMIUS (Jan) Govertzoon of Godevaaarts, priester, filoloog en latijnsch dichter, geb. te 's Hertogenbosch begin der 16e eeuw, overleed omstreeks 1593. Hij legde zich geheel toe op het onderwijs. Eerst bestuurde hij een school te Nijmegen; 1556 en nog 1562 was hij werkzaam als hoofd aan de school te Amsterdam vervolgens, reeds 1572, was hij ‘regens’ der school te 's Hertogenbosch, waat bij overleed. Wat over J. Nemius bekend is, weet men uit de verschillende uitgaven zijner werkjes. Deze worden vermeld in de drie uitgaven van Foppens, Bibliotheca Belgica 1623, 1643 en 1739 en door Sweertius, Athenae Belg., 456, vervolgens door Coppens, Gesch. beschr. bisdom 's Hertogenbosch II, 335, in Nouv. biogr. Gen. XXXVII, 653, Moreri enz. J. Nemius bezorgde een nieuwe uitgave van het werkje van Murmelius, Opus de verborum compositione, dat 1504 te Keulen verschenen was, (Paquot, Mém. XII, 189) en te Antv. 1521 bij Guill. Vorsterman (van der Haeghen, Bibl. Belg. 1e serie XX, M, 114) en nu werd uitgegeven bij J. Schaeffer, 's Hertogenbosch 1555. 2o;

[p. 1209]

Apologia scholae principalis in Urbe Amstetodamo (Sylvaeducis J. a Turnhout, 1556) (Foppens Bibl. Belg., 702; Taxandria XII, 86); dit werkje werd opgedragen aan een lid van het stadsbestuur, Henricus Haemataner Bloeymans, heer van Helvoirt (Algem. konst- en letterbode II (1836), 151); Epitome ex opere D. Erasmi Roterod. de conscribendis epistolis: cui quod ad seribendi artem perlinet, accessit ex Ecclesiaste, Copia rerum, caslioribus Colloquiis et aliis Erasmi scriptis. Item ex Rhetorum libris (Antv., J. Latius, 1556) (Bibl. univ. Gent); het is opgedragen aan de broeders Busaeus, bekende schrijvers te Nijmegen, 1552; dezelfde drukker gaf een uitgave met het jaartal 1465, verkeerde datum voor 1564 of 65: Syntaxis D. Erasmi Roterodami. Olim apud Novos Gelriae Magos Adnotatiunculis aspersa, jamque novis accessionibus in Hollandicae pubis usum adaucta, metricisque numeris absoluta; sic tamen ut ingeminata modum non excedal sed absolutissimi libelli nomenclaturam jacile tueatur. Autore Joanne Nemio scholae principalis apud Amstelredamos Archididascalo (Sylvaeducis, Sub intersignio currus ignei Helia apud Joannem a Turnhout typographum a Caesarea Majestate admissum. Anno 1556), kl. 8^o., 56 bladen (Bibl. prov. genootsch. te den Bosch, Tax. XII, 86). Een nieuwe editie met veranderden titel verscheen: Syntaxis de Erasmi Roterodami adnotatiunculis fere Erasmicis illustrata, metricisque numeris astricta: cui accessit carmen de octo figuris constructionis deque parlium ordinatione. Auctore Joanne Nemio scolae principalis apud Amstelredamos Archidid. (Antv. Guil. Sylvius, 1562) (Bibl. univ. Leuven), opgedragen aan Joh. Aegidius door J.N. Nijm., 1 Sept. 1550; Triumphus humanae stultiae vel Tylus Saxo nunc primum latinitate donatus (Utrecht, Herm. v. Borculo, 1558) (British Museum, Stadsbibl. Lubeck), nieuwe uitgave zonder naam van drukker 1563; Ulularum speculum triumphus, enz., opgedragen aan Simon Pelgrom (Kon. Bibl. Brussel; Univ. bibl. Gent; British Museum); het is een vertaling van den nederlandschen Uilenspiegel in latijnsche verzen; eenige gebruikelijke lofverzen door Pet. Alpherdianus en Ch. Schindelius werden erin opgenomen; Leges scholae Silvaeducensis (Sylvaeducis, 1572), reeds door de vorige bestuurders eveneens uitgegeven en opnieuw door den rector Christ. Vladeraccus (bij Joh. van Turnhout, Silvaed. 1593); Scholia in supplicium Cassiani per Prudentium (Foppens, Bibl. Belg.); Orthographiae ratio Joannis Nemii apud Silvamducis Gymnasiarchae una cum indice graecorum ac latinorum vocabulorum in quorum quantitate ac tono ab imperitis plurimum peccatur (Antv. ex off. Chr. Plantini, 1572) (Ruelens - de Backer, Annales Plantiniennes, Brux. 1865, 124); een afwijkenden titel hiervan geeft Biog. nat. Belg.: Orthographiae ratio non levibus conjecturis, sed gravissimorum scriptorum auctoritate constans. Cui ut affinis accessit copiosissimus index complectens graecorum ac latinorum vocabulorum rectam pronuntiationem (Antv. Chr. Plantin 1572) (Bibl. univ. Gent en Leiden), met opdracht aan Ger. Matthisius en lofverzen van Chr. Schindelius en Chr. Vladeraccius.

Hij had nog te Nijmegen uitgegeven, volgens Foppens, Bibl. Belg.: De Imperio et servitute ludimagistri carmen additis scholiis, 1551 en 1553; en bij G. Sylvius te Antw. een gedicht Parens et noverca. Daar vóór 1560 geen drukken van W. Sylvius te Antwerpen bekend zijn, is het jaartal twijfelachtig.

In het meermalen gedrukte werk van Simon

[p. 1210]

Pelgrom, Wilhelmiet te 's Herlogenbosch, Synonymorum Silva vindt men een latijinsch vers ter eere van den schrijver door J. Nemius.

Christ. Vladeracus was volgens zijn grafschrift gedurende 16 jaar rector en 40 jaar professor te 's Hertogenbosch. Hij overleed 1601, gaf 1593 de Leges schotae uit. Hieruit kan men besluiten, dat hij 1591 J. Nemius opvolgde als regent der bossche school.

Zie: C.J. Nuyts, Quelques notes sur G. Silvius impr. d' Anvers (Brux. 1862, extr. Bull. du bibliophile Belge), 9; Paquot, Mém. hist. litt. I, 325, VI, 284; Schutjes, Gesch. bisdom's Hertogenbosch IV, 410.

Fruytier