Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Leewis, Joannes]

LEEWIS (Joannes), Lewis, kartuizer, overl. 23 Juli 1572 te Roermond. Hij was geprofest monnik van het kartuizerklooster Betlehem te Roermond. Toen deze stad 23 Juli 1572 was ingenomen door de troepen van den Prins van Oranje, richtten deze er een slachting aan onder de kloosterlingen en geestelijkheid. In het klooster der kartuizers aan de Swalmerstraat kwamen hierbij 9 monniken en 3 leekebroeders om, terwijl andere leden van het convent ernstige mishandelingen leden. De prior Joachim van Tongerloo (dl. VI, kol. 1279) had in der haast het grootste deel der kloostergemeente in de kerk rondom het altaar verzameld. Hier maande hij de zijnen aan tot standvastigheid en daar den

[p. 1021]

kloosterlingen geen tijd meer was gelaten om ieder in het bijzonder biecht te spreken, ontvingen zij na een openbare belijdenis de absolutie. Onmiddellijk daarop volgde de gruwelijke slachting. Toen de soldaten, roepende om geld en kostbaarheden, op Dom Joannes aanvielen, trachtten zijn medebroeders Joannes Asch (zie art.) en Joannes Gressenich (zie art.) tevergeefs door goede woorden hun woede te bedaren. Zij staken Joannes Leewis een dolk in de borst en toen deze doodelijk gekwetst lag te stuiptrekken, riepen zij spottend: ‘Siet, hoe zittert desen monnick!’

De Historica Relatio van Havens (dl. VI, kol. 729) is de hoofdbron voor deze gebeurtenissen.

Het stoffelijk overschot van Joannes Leewis rustte aanvankelijk met die der andere slachtoffers in de kerk der chartreuse. Later hebben zich deze relieken meer dan honderd jaren te Swalmen bevonden, tot zij in 1902 op haar oude plaats, die getuige is geweest van hun lijden, zijn teruggebracht. In 1911 werden zij achter glas geplaatst in den rechterzijmuur der kerk.

Een oude schilderij van de marteling der roermondsche kartuizers, die afkomstig is van hun convent en geschilderd werd door Leemans, bevindt zich te Roermond in het groot seminarie, hetwelk in de gebouwen der voormalige chartreuse is gevestigd. Een oude prent van deze marteling bevindt zich in sommige exemplaren der uitgave van Havens' Historica Relatio.

Zie: L. Surius, Commentarius brevis rerum in orbe gestarum, ab anno salutis MD usque in annum MDLXXIIII (Colon. 1579); A. Havensius, Historica relatio duodecim martyrum cartusianorum qui Ruremundae in Ducatu Geldriae agonem suum feliciter compleverunt (Colon. 1608; Gand. 1608); Havensius-Uwens, Historie van twelf Martelaers der Carthuyser Ordre (Roermond 1649); G. Hesse O.F.M., De martelaren van Roermond, een bronnenstudie in Limb. Jaarb. XVII, 1911; Jos. Habets, Gesch. bisd. Roermond I, 66 vlg., III, 714 vlg.; J. Kronenburg, Neerlands Heiligen in later eeuwen I, 149 vlg.; De Nieuwe Koerier van 15, 22, 25, 29 Juli en 5 Aug. 1922, artikelen bij de 350- jarige herdenking van hun marteldood door J.D.D. Keulers, P.J.M. van Gils, P. Albers S.J., A.F. van Beurden, W. G(oossens), e.a.; Cartae Capituli Generalis Ordinis Cartusiensis (ms. Biblioth. de la Ville, Grenoble).

Scholtens