Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Hornhovius, Anthonius]

HORNHOVIUS (Anthonius) of Hornhoven, Hoor(e)nhoven, geb. te Utrecht omstr. 1593, overl. in 1643. Hij studeerde te Leiden in de godgeleerdheid en werd predikant te Werkhoven waarschijnlijk in 1618 (Reitsma en van Veen, Acta VI, 361). Om zijn remonstrantsche gevoelens is hij 19 Aug. 1619 afgezet ‘ter tijt toe dat hij door beter onderrichting ende bedenckinge hemselven met de Gereformeerde kercke sal conformeren’. Om ‘de goede getuygenisse van syn persoen’ hebben de Staten-Generaal hem ‘een vierendeel jaers tractaments boven het vierendeel jaers daer hij ingetreden is vergunt’. In Sept. 1620 blijkt dat ‘hem tot noch toe sijn onderhoudt gevolght is’. Met vijf utrechtsche predikanten teekende hij de ‘akte van stilstand’ (J. Tideman, Stichting Renm. Broed. I, 274). Nog eens kreeg hij zestig gulden op 18 Juli 1621 en voor het laatst op 21 Jan. 1623 ‘gratieuselijck’ honderd gulden. In 1622 heeft hij nog gehoopt op een nieuwe nationale synode, die immers om de drie jaar zou vergaderen. Merkwaardig is ook dat hij zich bereid verklaarde de besluiten van de dordtsche synode te onderteekenen, maar zonder het formulier van onderteekening. Op 24 April 1623 heeft hij, evenals de drie nijmeegsche predikanten (vgl. dl. II, kol. 828) met twee anderen de canones onderteekend. Na een examen in de classis Amers-

[p. 848]

foort is hij weer beroepbaar gesteld 11 Nov. 1624 en predikant geworden te Eemnes. Hij schreef: Remonstrantie aen Frederick Henrick.... ende de Staten der prov. v. Utrecht, waarbij vrede, rust en eendracht werden aangeprezen en de middelen voorgheslaghen omme deselve in dese tijt ende ghelegentheyt.... te bekomen ende te behouden (Leyd. 1626). Hierop verscheen: Oordeel der E.E. professoren tot Leyden van zeker boexken dat Anth. Hornhovius heeft doen drucken...., waer inne de professoren pertinentelick aenwijsen, hoe dwaes en schadelijck zijn de middelen of wegen tot vrede.... uit het Latijn (Amst. 1626). De leidsche professoren waren toen Johannes Polyander, Andreas Rivetus (dl. VII, kol. 1051 v.), Anthonius Walaeus (dl. II, kol. 1513) en Anthonius Thysius (dl. V, kol. 923 v.). Hornhovius werd hierna zeer bedreigd door de utrechtsche synode, maar bleef in zijn ambt; hoewel zijn voorstel tot vrede een bevel aan de predikanten ten gevolge had dat zij moesten afzien ook van de geringste poging tot accommodatie met de Remonstranten.

In 1629 deed hij dienst als veldprediker in het leger voor's Hertogenbosch. In 1641 vroeg hij ontslag als predikant te Eemnes. Niettegenstaande hem vele moeilijkheden in den weg werden gelegd, en hij ook met grove beschuldigingen van vele zijden is overladen, werd hij toch door de bewindhebbers van de Oost-Indische Compagnie aangenomen als predikant voor de gemeente Pinto Gale (Point de Gale) op Ceylon. Reeds was hij te Batavia, maar op de reis van daar naar Ceylon is hij ‘in Malacca’ overleden. Zijn nagelaten ‘dochterkens’ konden naar het vaderland terugkeeren.

Een van de heftigste beschuldigingen tegen hem was dat hij over Joh. 3:16 had gepreekt, alsof hij ‘een formeel Remonstrant ware geweest, het woordt “weereldt” uytstreckende tot allen ende en yeder mensche’.

Zie: de Bie en Loosjes, Biogr. Woordenb. van Prot. Godgel. in Ned. IV, 301-304; W. Meindersma, De Geref. Gemeente te 's Hertogenbosch, 1629-1635 (Zaltbommel 1909), 18; J.R. Callenbach, Justus Heurnius (Nijkerk 1897), 247-249; A.C. Duker, Gisbertus Voetius I (Leid. 1897), 312; J. Tideman, De Remonstr. broederschap, Biogr. naamlijst (Amst. 1905), 305; L. Knappert, Gesch. der Ned. Herv. Kerk I (Amst. 1911), 214; Bibliotheca Theol. et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans 1900), 283; Kerkelijk Handboek (1910) Bijl. 155, 170.

Knipscheer