Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Heekeren, Jan van]

HEEKEREN (Jan van), geb. te Amsterdam 25 Dec. 1773, overl. ald. 1 Juni 1803, zoon van Jan en van Alida Hotze.

Zijn grootvader Dirk v. Heekeren was apotheker op de Bloemgracht, noordzijde, bij de Prinsengracht te Amsterdam en overleed aldaar 31 Jan. 1760, zijn apotheek in handen latende van zijn zoon Jan, die aldaar 21 Aug. 1800 uit het leven scheidde. Of de zaak toen nog werd voortgezet, is ons onbekend, want zijn zoon Jan, met wien wij ons hier bezighouden, werd voor de medicijnen bestemd. Hij studeerde aan het gymnasium en aan het athenaeum in zijn geboortestad en vertrok in 1792 als student naar Leiden (ingeschreven 5 Aug. 1792) waar hij onder Brugmans de geneeskunde, onder van Pestel de natuurl. rechtsgeleerdheid en onder Rau de welsprekendheid beoefende. De schandelijke moord door majoor L.E. van de Graaff in dolle drift op den student Samuel van Schaak gepleegd en die de geheele academie in opschudding bracht, was oorzaak van de verschijning van een drukwerkje: Verhaal van het gebeurde tusschen den, Heere S.v. Schaak, Med. Stud. en den Heere I.E. van de Graaff, Major in het Regiment van den Lieutenant-Generaal Stavenisse Pous. Met de gevolgen van dien. Door B.J. Kronenberg en J. van Heekeren. Leyden 1794. Nog in hetzelfde jaar verscheen hiervan een tweede druk.

Zijn studiën voortzettende, promoveerde van Heekeren 28 Juni 1797 te Leiden op een dissertatie: De osteogenesi praeternaturali (L.B. 1797, 4^o, cum tab.) en zette zich als geneeskundige in zijn geboortestad neder. De roep, die van zijn bekwaamheid uitging, bezorgde hem niet alleen spoedig een drukke praktijk, maar was ook oorzaak van zijn benoeming tot lid der commissie van geneeskundig toevoorzicht te Amsterdam, weldra gevolgd door een aanstelling als secretaris bij den agent van Nationale Opvoeding in 1798. Pas had hij dezen vereerenden post aanvaard of curatoren van het amsterdamsch gymnasium plaatsten hem no. 1 op de voordracht voor hoogleeraar in de ontleedkunde; zijn chef, van Kooten, wist hem echter te bewegen secretaris te blijven en curatoren van een benoeming te doen afzien.

In het daaropvolgende jaar 1799 vertrok van Kooten als gezantschapssecretaris naar Spanje; van der Palm volgde hem op als agent van Nationale Opvoeding en deze stelde aan v. Heekeren voor het secretariaat van het agentschap te verwisselen met den post van commissaris tot de zaken der geneeskundige staatsregeling. Van H. aanvaardde dit gewichtige ambt en dat hij daarin veel tot stand bracht, kan blijken uit het werk Geneesk. Verordeningen van het Uitv. Bewind der Bat. Republiek. Zijn bijzondere aandacht wijdde hij aan de vaccinatie en het is zeer te betreuren dat zijn aanteekeningen dienaangaande, verzameld bij een verblijf te Zierikzee, door zijn vroegtijdigen dood ongedrukt zijn gebleven.

Na weinige dagen ziekte overleed van Heekeren te Amsterdam 1 Juni 1803, Adriana de Jongh als bruid achterlatende.

De Nieuwe Algemeene Konst en Letterbode en

[p. 735]

het Geneeskundig Magazin bevatten zijn geestelijke nalatenschap. In het eerste verscheen:

Verregaande onkunde en wrede handelwijze van twee zogenaamde vroedmeesters (1799 I, 19); Benoeming door het Uitv. Bewind van een commissie van vijf geneeskundigen, tot het vervaardigen van een Pharmacopoea Batava (1799 I, 122); Invoering der Pharmacopoea Batava (1803 I, 307).

In het Geneesk. Magazijn zijn opgenomen. Voordragt ter bevordering en algem. verspreiding van de inenting der kinderziekte (1801 I, st. 1, 127); Rapport omtrent het invoeren van geboorte-, trouw- en sterfteregisters, uit een geneeskundig oogpunt beschouwd, door Stipriaan Luïscius en anderen (1801 I, st. 2, 90); Voordragt van den raad van binnenl, zaken aan het staatsbewind ter invoering van de Pharmacopoea Batava (1804 III, st. 1, 124).

Jan van Heekeren had een ouderen broeder, Justus Hendrik van Heekeren (geb. 13 Mei 1770, overl. 5 Jan. 1805), uit wiens huwelijk met Henriëtte Everdina Visscher twee kinderen werden geboren, t.w. Alida Johanna, echtgenoote van Abraham Fock, president der Nederl. Bank, en Jacobus Johannes, uit wien de tegenwoordige nietadellijke familie van Heekeren (en Broes v. H.) is voortgekomen. Deze Jacobus Johannes, geb. 10 Mei 1798, was gehuwd met Elisabeth Petronella Anna van Peterson Ramring en schonk in 1829 den naam aan een aanzienlijk, nog bestaand amsterdamsch handelshuis ‘Van Heekeren & Co.’. De geschiedenis van dit huis, die tot 1719 teruggaat, werd 1 Januari 1929 in het licht gegeven door een der firmanten, A.W. Wichers Hoeth onder den titel: De firma van H. en Co. te Amsterdam. Een handelshuis van ouden datum. De gesch. van de firma en van haar voorgangers.

Zie: (J.V. v.d. Palm), Korte Schets, bevattende eenige levensbijzonderheden betr. J.v. Heekeren in Geneesk. Magazijn III; Nieuwe Alg. K. en L.bode (1797) VIII, 117; Alg. K. en L.bode (1803) I, 401; Collot d'Escury, Holl. Roem VII, 469, 470; Holtrop, Bibl. Medico-Chirurg., 130, 131; over de zaak v.d. Graff - Schaak, zie men Overvoorde, Catal. Bibl. Gem. Leiden, nos 4855 tot en met 4882; gegevens, aanwezig in het Archief der familie Boddens.

Regt