Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Elbertsz, Aeris]

ELBERTSZ (Aeris), alias Vlieger van de Nijkerk, geb. te Nijkerk op de Veluwe, zoon van Elbert Elbertsz. en Weijm Elberts.

Reeds in de eerste jaren van de troebelen heeft Vlieger van de Nijkerk zooals hij in alle archiefstukken genoemd wordt, een groot aandeel gehad. Zijn familie behoorde tot de zeer welgestelden. In den zomer van 1566 kwam hij met eenige andere Geusgezinden te Nijkerk in de herberg ‘in de Haspell’ bijeen, waar besloten werd de beelden in de kerk te breken. Hun voornemen kwam echter niet tot uitvoering. Hij leende intusschen van zijn moeder 200 gulden. die hij zou teruggeven als een der ouders overleden was. In Maart 1568 wordt zijn vader als overleden vermeld.

Toen Hendrik van Brederode in Februari 1567 plannen maakte, om met behulp van eenige edelen een opstand in de Nederlanden te verwekken, was ‘Fleger van der Nijkerck’ een zijner ijverigste aanhangers in Gelderland. Op Maandag na Paschen, 31 Maart 1567, was hij met een paar andere Geuzen samen geroepen in de herberg van Wulf Klump te Nijkerk; de Gensgezinde herbergier raadde hun sterk aan om bij Brederode in soldij te gaan. Vlieger deed dit. en kreeg reeds dadelijk eenige leiding, had in Vianen met verschillende hoplieden besprekingen, en in het geheim zond hij boden met brieven naar partijgenooten in Nijkerk. Een en ander kwam pas uit, toen in Mei 1568 de drost van Harderwijk een gevangene verhoorde. Nadat de plannen van Hendrik van Brederode mislukt waren, sloot Vlieger zich in Mei 1568 bij graaf Lodewijk aan en diende in diens leger in Groningerland.

Op 1 September geeft de pastoor van Nijkerk aan den griffier van het Hof van Gelderland de namen op dergenen, die gevlucht zijn of onder Brederode hadden gediend, Vlieger stond bovenaan de lijst. 10 September 1568 werd bij acte cautie gesteld door den schout van Nijkerk voor het aandeel van Aeris Elbertsz. alias Vlieger. Hij werd hierop door Alva ingedaagd en 20 April 1569 verbannen. Hij verbleef dikwijls in Norden en trouwde daar omstr. 1570 de ‘weerdinne in de Roese’. Inmiddels had hij zich bij de Watergeuzen gevoegd; in Januari 1 70 beraamde hij met Homme van Hettinga en Bartold Entens een aanslag op Dokkum. De spaansche regeering scheen bijtijds gewaarschuwd te zijn en liet de open stad van een schans voorzien. Van den aanslag kwam dus niets. In Maart 1571 komt zijn naam voor bij de kapiteins der Watergeuzen en in zomer 1571 is hij vaandrig

[p. 464]

van Lancelot van Brederode. Hij neemt in het Spui in Zeeland een schip met rijnschen wijn, die door een koopman in 's Hertogenbosch verscheept was. Te Plymouth werd de wijn duur verkocht. Op 7 Juli 1571 worden in Nijkerk zijn huizen verbeurd verklaard, ‘ende in den eersten Vlieghero van Nijckerckens huyses met zijnen hof geöstimeert op 100 £’. In 1580 is hij voor Delfzijl.

Zie over hem: van Veen, Corr. Margaretha van Parma-Brimeu, 524; van Hasselt, Stukken I, 334, 335, II, 52; Altmeyer, Gueux de Mer, 37; van Vloten, Nederl. Volksopstand (1858) 1, 154, 189, 325; Andreae, De Friesche Watergeuzen in Vrije Fries, 3e reeks V, 83; Hille Ris Lambers, De Kerkhervorming op de Veluwe, 138, 309, 359, 360, 361; Rijksarchief in Groningen, Charters van den Hove, deel 4 fol. 159.

Vogels