Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 8

[Deurhoff, Willem]

DEURHOFF (Willem), geb. te Amsterdam 5 Maart 1650, overl. aldaar 10 Oct. 1717. Zijn ouders waren Abraham Deurhoff en Johanna Senguerd. De hoogleeraar Arnold Deurhoff was zijn grootvader, en professor Wolpherd Senguerd zijn oom. Ofschoon hij een gewoon burger was, trad hij als godgeleerde en stichtelijk schrijver op. Hoewel hij zich geroepen voelde Spinoza te bestrijden, had hij te veel van dezen overgenomen om geheel zuiver geacht te worden van den blaam zijn aanhanger te zijn. Het was in zijn dagen gewoonte om ieder, wiens opvatting en uitdrukking afweken van het kerkelijk geijkte, als een verkapten Spinozist aan te wijzen. Zoo vervreemdde hij van de kerk en verzamelde zijn volgelingen, de Deurhovianen, die te meer in ongenade vielen naarmate hun aantal zich uitbreidde. Kleine groepen hebben zich langen tijd staande gehouden in Zuid-Holland, Utrecht en Friesland. In 1694 kwam hij in moeilijkheden met de predikanten en den kerkeraad van Amsterdam; ook door het schrijven van boeken. Autodidact, lieten de samenhang en inkleeding van zijn geschriften veel te wenschen over. Ook professor Taco van der Honert heeft hem bestreden. Hoe veel beweging zijn optreden veroorzaakte kan hieruit blijken dat in 1717 te Amsterdam een werkje verscheen: Alle de gedichten vóór en tegen W. Deurhoff. B.S. Cremer (zie dl. IV, kol. 469-472) schreef tegen hem:

[p. 383]

Onderzoek nopens Gods aanbiddelijke werken naar den raad sijns willens, tegen het onderzoek van W. Deurhoff (Amst. 1738). Al zijn geschriften zijn nog eens door hemzelven verzameld uitgegeven in twee deelen, twee jaren vóór zijn dood: Overnatuurkundige en Schriftuurlijke Saamstellinge van de H. Godgeleerdheid, afgeleid uit het kennelijke Gods, uit de weezendlijke genadegiften en uit de Heilige Schrift (Leid. 1715). Proeven van zijn dichtkunst leveren zijn: Stichtelijke Gezangen behelzende de kennisse Gods..... (Amst. 1713). Lang na zijn dood verscheen nog: Deurhoff's Godgeleerdheid, door sommige zijner vrienden uyt zijn gedrukte en ongedrukte schriften schetsgewijze voorgesteld, en zonder noodelose omslag van woorden in 't net gebracht door Joh. van Herwerden (Amst. 1744) (vgl. dl. VII, kol. 577). Eveneens: Eigen onderzoek uit de H. Schriften van de wijd uitgestrekte verlossing (Haarl. 1747).

Zie: van Langeraad en de Bie, Biogr. Woordenboek van Protest. Godgel. in Ned. II, 455-460; J. Reitsma, Gesch. v.d. Hervorming en de Herv. Kerk der Ned., 3e dr. (Utrecht 1916), 663 v., 683.

Knipscheer